در سمت درست تاریخ
پوتین و شی جین‌پینگ بر سر چه مسائلی به توافق رسیدند؟
مترجم، ا. م.شیری
مذاکرات رسمی روسیه و چین به عنوان بخشی از سفر شی جین‌پینگ به روسیه ۲۱ مارس، در کرملین انجام شد. اگرچه این سفر رسمی شامل بسیاری از رویدادهای تشریفاتی، بازدید هیئت مهمانان از حداقل دو شهر و بسیاری از رویدادهای پروتکلی دیگر بود، اما تصمیم گرفته شد که آن‌ها را به نفع مذاکرات کنار بگذارند. برای گفتگو بین روسیه و چین، مسائل واقعی مانند اوکراین، روابط تجاری متقابل و روابط با غرب وجود دارد.
خبرنگار aif.ru در راهروهای کرملین به دنبال آن بود که روسیه از چین چه می‌خواهد و چین از روسیه چه می‌خواهد.
روسیه از چین چه می‌خواهد؟
سخنرانی پوتین قبل از مذاکرات در قالب هیئت‌های بزرگ و اظهارات وی پس از مذاکرات نشاندهندۀ علاقه‌مندی واقعاً زیاد روسیه به گسترش روابط تجاری و اقتصادی خود در تمامی زمینه‌ها است. منافع روسیه را می‌توان به طور مشروط به چندین بخش تقسیم کرد.
اول- ادامه همکاری انرژی. چین در زمینۀ واردات نفت از روسیه پیشرو است و قرار است خط لولۀ گاز «قدرت سیبری-۲» (Power of Siberia-2) از مغولستان با ظرفیت ۵۰ میلیارد مترمکعب خط گاز احداث شود. پوتین گفت: تا سال ۲۰۳۰، عرضۀ گاز روسیه به چین به حداقل ۹۸ میلیارد مترمکعب به اضافه ۱۰۰ میلیون تن گاز مایع طبیعی خواهد رسید.
دوم- رئیس جمهور در مورد توسعۀ همکاری‌های فنی با چین، از جمله، در زمینۀ هوش مصنوعی صحبت کرد. رهبر روسیه تأکید کرد: «روسیه و چین می‌توانند در زمینۀ فن‌آوری‌های رقومی (دیجیتال) و هوش مصنوعی به پیشروان جهان تبدیل شوند».
سوم- او در مورد لزوم توسعۀ مدیریت اجرایی بین روسیه و چین صحبت کرد و گفت، ما نه تنها در مورد توسعۀ راه‌آهن سراسری سیبری و سایر خطوط راه‌آهن که می‌تواند حمل و نقل بین کشورها را تسهیل کند، بلکه در مورد مسیر دریای شمال نیز صحبت می‌کنیم. پوتین برای توسعۀ آن تشکیل یک کارگروه مشترک با پکن را پیشنهاد کرد.
چهارم- البته، در مورد انتقال تسویه حساب‌ها از دلار به روبل و یوان صحبت شد. پوتین تأکید کرد که در حال حاضر دو سوم تجارت بین روسیه و چین با روبل و یوان انجام می‌شود و افزود: «ما طرفدار استفاده از یوان چین در تسویه حساب‌های بین روسیه و کشورهای آسیایی، آفریقایی و آمریکای لاتین هستیم. من مطمئنم که این شکل پرداخت به یوان، بین شرکای روسیه و همتایان آن‌ها در کشورهای ثالث توسعه خواهد یافت».
و این تنها بخش کوچکی از آن است که روسیه در همکاری با چین به آن علاقه‌مند است. تأمین تجهیزات الکترونیکی به ویژه تراشه‌ها، ماشین‌آلات و تجهیزات کارخانجات برای ما یک موضوع بسیار جدی است. در این گفتگوها دربارۀ همکاری‌های نظامی-فنی نیز صحبت شد.
چین از روسیه چه می‌خواهد؟
با این حال، ما کم و بیش با آنچه روسیه می‌خواهد، آشنا هستیم. خیلی جالب‌تر است بدانیم که مهمانان عزیز چین از ما چه می‌خواستند.
برخلاف پوتین، شی در سخنرانی‌های خود بسیار کمتر صریح بود. او همچنین در مورد مشارکت همه‌جانبه و استراتژیک بین کشورها، در مورد علاقه‌مندی دو کشور بزرگ به یکدیگر صحبت کرد. اما، در مورد علاقه‌مندی به این مسائل موضع خاصی اعلام نکرد.
الکساندر لوکین، سرپرست علمی مؤسسۀ چین و آسیای مدرن در گفتگو با aif.ru، تصریح میکند: چنین احتیاط قابل درک است. چین واقعاً می‌خواهد نشان دهد که بی‌طرف می‌ماند تا به آمریکا ابزارهای چانه‌زنی اضافی علیه خود در اروپا ندهد. تجارت با اتحادیۀ اروپا اولین خط گردش تجارت خارجی چین است. و چین به هیچوجه نمی‌خواهد بازارهای اروپایی را از دست بدهد. بنابراین، شی از یک طرف به روسیه می‌رود و با ما قرارداد امضاء میکند و از طرف دیگر، تا حد امکان صراحت کمتری را نشان می‌دهد.
از سوی دیگر، چین به افزایش تجارت با روسیه همچنان علاقه‌مند است. یکی از روزنامه‌نگاران چینی به aif.ru گفت: در اینجا، مشکل اساسی «شرکای محترم غربی» هستند.
«در سال ۲۰۱۵، شی جین‌پینگ برای یک دیدار چهار روزه به لندن سفر کرد. همراه شی من هم به لندن رفتم. از شی در کاخ باکینگهام پذیرایی شد. او در آنجا در ارتباط نزدیک با ملکه قرار گرفت، با وی به کالسکه سوار شد. پس از این دیدار، دیوید کامرون، نخست وزیر وقت انگلیس، «عصر طلایی» در روابط بریتانیا و چین را اعلام کرد. ما توافقنامه‌های زیادی امضا کردیم و پروژه‌های مشترک زیرساختی را راه‌اندازی کردیم. انگستان به سرمایه‌گذاری در طرح یک کمربند- یک جاده (پروژۀ زیرساختی عظیم چین) آغاز کرده است. درست است، که «عصر طلایی» زیاد طول نکشید. مصاحب من آهی کشید و ادامه داد: «سال گذشته، ریشی سوناک، نخست وزیر جدید، عملاً یک امتناع طراحی‌شده از همکاری با ما را آغاز کرد و گفت که در مقابل نقض ارزش‌های دموکراتیک در چین نمی‌تواند بی‌تفاوت باشد».
بنابراین، چین، به تجارت پایدار و قابل اعتماد با روسیه علاقه‌مند است. مشکل این است که هدف ۲۰۰ میلیارد تجارتی که روسیه و چین امیدوارند در سال جاری به آن دست یابند، کمتر از یک سوم تجارت با اتحادیۀ اروپا است. به دلایل واضح، روسیه هنوز قادر نیست به جایگزین کامل بازار اروپا برای چینی‌ها تبدیل شود.
با این وجود، حتی در میان فرمول‌بندی‌های اصلاح‌شده، صیقل‌خورده و براق رهبر چین، لحظات جالبی از بین رفت.
برای مثال، شی گفت که طرفین توافق کردند تجارت محصولات الکتریکی را گسترش دهند. یک منبع در بخش صنعتی به خبرنگار aif.ru در مورد مشکلات این صنعت در روسیه گفت. اول از همه، ما در مورد ریزتراشه‌ها صحبت می‌کنیم. صف سفارش آن‌ها برای برخی از صنایع چند ماهه است. بنابراین، نمی‌توان از بیانیۀ شی خوشحال نشد.
ثانیاً، نمی‌توان به یک بیانیۀ دیگر شی جین‌پینگ بی‌توجه کرد. وی گفت: روابط چین و روسیه فراتر از روابط دوجانبه بوده و برای نظم جهانی معاصر و سرنوشت بشر اهمیت حیاتی دارد».
فئودور لوکیانوف، مدیر تحقیقات در باشگاه گفتگوی بین‌المللی والدای گفت: «این نزدیک‌ترین تقرب ممکن برای شی به تعیین روابط از نوع اتحادیه است». چینی‌ها در انتخاب جملات بسیار دقیق هستند و آن‌ها را به روشنی خیره‌کننده جلا می‌دهند تا فرصت برای فکر کردن به چیز اضافی باقی نماند. آن‌ها با دقت از کاربرد مفاهیم «ائتلاف» یا «اتحاد» اجتناب می‌کنند. زیرا، این واژه‌ها بر چیزی الزام‌آور دلالت می‌کنند و این به هیچوجه رویکرد چینی نیست.
در مورد اوکراین چه گفتند؟
مهمترین نکته در مورد برنامۀ لندن برای آغاز تحویل گلوله‌های حاوی اورانیوم ضعیف شده به اوکراین را پوتین بیان کرد. رئیس جمهور روسیه گفت: «روسیه به واکنش مجبور خواهد شد» و افزود که ظاهراً غرب تصمیم گرفته تا آخرین سرباز اوکراینی با روسیه نه در حرف بلکه در عمل بجنگد.
طبیعتاً طرح صلح چین مورد بحث قرار گرفت. به گفتۀ پوتین، زمانی که آن‌ها در غرب و در کی‌یف برای این طرح صلح آماده باشند، می‌توان آن را به عنوان مبنایی برای حل و فصل صلح‌آمیز در اوکراین در نظر گرفت. واقعیت این است، که نه غرب و نه کی‌یف هنوز آماده نیستند. پوتین همچنین اضافه کرد که هنگام بحث در مورد مشکلات بین‌المللی و منطقه‌ای، مواضع روسیه و چین تا حد زیادی با هم منطبق است.
در مورد طرح صلح چین و وضعیت اوکراین، شی گفت: «مایلم تأکید کنم که در حل و فصل بحران اوکراین، ما به طور پیگیر بر اساس اصول منشور سازمان ملل حرکت می‌کنیم؛ به موضع عینی و بی‌طرفانه پای‌بند هستیم و صلح و از سرگیری مذاکرات را فعالانه ترویج می‌کنیم. موضع ما بر اساس اصل موضوع و حقیقت است. ما همیشه طرفدار صلح و گفتگو هستیم. ما محکم در سمت درست تاریخ ایستاده‌ایم».
یوری اوشاکوف، دستیار رئیس جمهور روسیه در پاسخ به این سؤال که «سمت درست تاریخ» چیست، گفت: «سمت درست تاریخ همین است که ما با چین در کنار هم ایستاده‌ایم».
بر گرفته از: وب‌سایت کرملین
۳ فروردین- حمل ۱۴۰۲
