نیروی هوایی آمریکا در تقابل با روسیه نگرانی‌های جدی خواهد داشت
بسیاری از کارشناسان علوم نظامی معتقدند که سوخو-۵۷ و توپولوف تو-۱۶۰ روسیه دو نگرانی عمده نیروی هوایی ایالات‌متحده در هرگونه تقابل هوایی با مسکو خواهند بود.
زمانی که از نبرد هوایی سخن به میان می‌آید کشورهای زیادی وجود ندارند که توانایی رقابت با نیروی هوایی آمریکا به‌ویژه در زمینه جت‌های جنگنده را داشته باشند اما بر اساس شواهد و قرائن سوخو-۵۷ روسیه، یک نگرانی جدی برای نیروی هوایی آمریکا محسوب می‌شود.
سؤال اینجاست که چه چیزی سوخو-۵۷ را آن‌قدر قدرتمند ساخته که باعث شده در معادلات نظامی در میان بهترین‌ها قرار گیرد.
درواقع سوخو-۵۷ یک جت جنگنده رادارگریز نسل پنجم است که می‌تواند در مأموریت‌های مختلف مورداستفاده قرار بگیرد. این هواپیمای تک خلبان یک گزینه معمولی در نیروی هوایی روسیه نیست و نخستین جت جنگنده این کشور با قابلیت پنهان‌کاری و رادارگریزی محسوب می‌شود. بدون شک رسیدن به چنین نقطه‌ای دستاوردی چندان آسان برای صنعت نظامی یک کشور نیست.
شرکت روسی کومسومولسک ساخت سوخو-۵۷ را بر عهده داشته است. یکی از مهم‌ترین عواملی که باعث رادارگریز شدن یک هواپیما می‌شود سطح مقطع کم آن است. این شرکت با استفاده از الزامات طراحی مناسب موفق به کاهش سطح مقطع راداری سوخو-۵۷ شده است. در طراحی این هواپیما تلاش شده است تا اجزا بدنه تا حد ممکن با یکدیگر هم‌تراز و هم‌راستا باشند تا سطح مقطع راداری کاهش یابد. تسلیحات سوخو-۵۷ نیز در قسمت‌های ویژه درون بدنه هواپیما قرار می‌گیرند تا در رادارگریزی آن اختلال ایجاد نشود.
مدل‌های جدید سوخو-۵۷ به پیشرانه قدرتمندتر مجهز خواهند شد
سوخو-۵۷ نیروی موردنیاز خود را از یک جفت پیشرانه توربوفن ای‌ال-۴۱ اف ۱ دریافت می‌کند. این پیشرانه بر اساس مدل ای‌ال-۳۱ که در سوخو سو-۲۷ استفاده می‌شود، شکل گرفته اما به‌طورکلی گزینه‌ای کارآمدتر از آن محسوب شده و ازنظر کیفیت بهبود یافته است. مدل‌های جدید سوخو-۵۷ نیز قرار است به پیشرانه “ایزدلیه ۳۰” مجهز شوند که قدرت و قابلیت اعتماد بیشتر در کنار مصرف سوخت و هزینه تعمیر و نگهداری کمتر نسبت به پیشرانه ای‌ال-۴۱ اف ۱ را ارائه می‌کند.
شکی نیست که استفاده از سیستم‌های پیشرفته تأثیر زیادی در کاربری این نوع جنگنده دارد. به همین دلیل در کنار پیشرانه‌ای قدرتمند، سوخو-۵۷ به سامانه‌های پیشرفتهای مجهز شده است که آن را به پرنده‌ای بسیار توانمند در آسمان تبدیل می‌کند.
سوخو-۵۷ بی‌تردید بزرگ‌ترین خطری است که نیروی هوایی آمریکا می‌تواند با آن مواجه شود
این جنگنده از بابت نوع تسلیحات هم منحصربه‌فرد است. تسلیحاتی که سوخو-۵۷ حمل می‌کند تا حد زیادی به هدف مأموریت بستگی دارد. به‌عنوان نمونه، اگر این جت جنگنده عازم نبرد هوا به هوا باشد می‌تواند با چهار موشک دوربرد آر-۷۷ ام مجهز به سامانه هدف‌یاب راداری و دو موشک کوتاه برد آر-۷۴ ام ۲ مسلح شود. در مأموریت‌هایی که نیاز به برد طولانی‌تر وجود دارد، موشک‌های آر-۳۷ ام قابل‌استفاده هستند.
اما زمانی که مأموریت سوخو-۵۷ حمله به اهداف سطحی است، این جت جنگنده می‌تواند بمب‌های هدایت‌شونده دقیق کاب-۲۵۰ یا کاب-۵۰۰ یا انواع موشک‌های دیگر مانند موشک هوا به سطح کی‌اچ-۳۸ ام یا موشک ضد کشتی کی‌اچ-۳۵ یو را حمل کند. ازاین‌رو، تسلیحات سوخو-۵۷ تا حد زیادی به هدف مأموریت بستگی خواهد داشت. تنها گزینه‌ای ثابت در هر مأموریت توپ اتوماتیک ۳۰ میلی‌متری جی‌اچ‌اس-۳۰-۱ است که در نبرد با اهداف هوایی و سطحی کاربرد دارد.
سوخو-۵۷ بی‌تردید بزرگ‌ترین خطری است که نیروی هوایی آمریکا می‌تواند با آن مواجه شود. جت‌های جنگنده اندکی در جهان وجود دارند که توانایی کافی برای رقابت یا تهدید برتری هوایی جنگنده اف-۲۲ را داشته باشند. سوخو-۵۷ احتمالاً خطرناک‌ترین جنگنده رادارگریز در خارج از مرزهای آمریکاست و این‌یک نگرانی بزرگ برای ارتش آمریکا محسوب می‌شود.
تا پیش از معرفی سوخو-۵۷، جت جنگنده اف-۲۲ رپتور به‌راحتی پیشرفته‌ترین جنگنده در آسمان‌ها بود. سوخو-۵۷ نخستین پرواز خود را در سال ۲۰۱۰ انجام داد و در اواخر سال ۲۰۲۰ معرفی شد و به‌عنوان یک جت جنگنده چندمنظوره نسل پنجم رقیب مستقیم جت جنگنده اف-۳۵ آمریکایی محسوب می‌شود.
به گفته کارشناسان علوم نظامی که در زمینه نبرد هوایی متخصص هستند، “قوی سپید” روس‌ها، بزرگ‌ترین و سریع‌ترین بمب‌افکن فراصوت جهان به‌حساب می‌آید.
بمب‌افکن راهبردی توپولوف تو-۱۶۰ با نام مستعار “قوی سپید” و اسم رمز “بلک‌جک” در ناتو یکی از ویرانگرترین پرنده‌های نظامی روسیه محسوب می‌شود. با برد پرواز طولانی و رها کردن تسلیحات هسته‌ای از آسمان، تو-۱۶۰ همچنان بزرگ‌ترین و سریع‌ترین بمب‌افکن فراصوت در حال خدمت جهان است.
لازم به ذکر است که بسیاری از پیشرفتهای روسیه در صنعت هوایی در دوره جنگ سرد به وقوع پیوست. توپولوف تو-۱۶۰ محصولی است که ساخت آن ریشه در رقابت تسلیحاتی دوران “جنگ سرد” دارد. در شرایطی که کرملین در دهه ۱۹۶۰ موشک‌های بالستیک قاره‌پیما را گزینه‌ای کاربردی‌تر برای استفاده از تسلیحات هسته‌ای در مقایسه با بمب‌افکن‌های سنگین در نظر گرفت، اما توسعه یک بمب‌افکن راهبردی فراصوت برای رقابت با بمب‌افکن اکس‌بی-۷۰ والکری نیروی هوایی آمریکا که توانایی پرواز با سرعت سه ماخ را داشت، در دستور کار روس‌ها قرار گرفت.
در شرایطی که پروژه ساخت بمب‌افکن والکری لغو و با پروژه کمتر جاه‌طلبانه بمب‌افکن بی-۱ جایگزین شد، دولتمردان روس از شرکت توپولف خواستند تا رقیبی برای این بمب‌افکن جدید تولید کند.
بمب‌افکن تو-۱۶۰ نخستین پرواز خود را در دسامبر ۱۹۸۱ انجام داد و در سال ۱۹۸۷ خدمت عملیاتی خود را آغاز کرد. این بمب‌افکن غول‌پیکر با وزن خالی ۱۲۹ تن دارای چهار پیشرانه عظیم توربوجت پس‌سوز فوق قدرتمند کوزنتسف ان‌کی-۳۲ بود که در بدنه‌ای با بال‌های غول‌پیکر متحرک قرار می‌گرفتند. فاصله بین دو نوک بال تو-۱۶۰ در حالت باز به ۵۵ متر می‌رسد.
بال‌های غول‌پیکر تو-۱۶۰ می‌توانند در سه حالت قرار بگیرند: حالت کاملاً باز در زاویه ۲۰ درجه برای به حداکثر رساندن نیروی برخاست، سپس حرکت‌به‌عقب در زاویه ۳۵ درجه برای کاهش نیروی پسا طی پرواز با سرعت زیر صوت، و جمع شدن در زاویه ۶۵ درجه هنگام پرواز با سرعت ۲.۰۵ ماخ با کمک پس‌سوزها. ویژگی‌های آیرودینامیکی ناپایدار بدنه هواپیما به طور خودکار توسط یک سامانه پرواز باسیم جبران می‌شود.
توانایی حمل تا ۲۴ موشک هواپرتاب کی‌اچ-۱۵ با برد ۱۸۶ مایل (۳۰۰ کیلومتر)، امکان حمله به گروه‌های حمله ناو هواپیمابر آمریکا در سراسر جهان را برای توپولوف تو-۱۶۰ فراهم می‌کند
یکی از نکاتی که بمب‌افکن‌ها را باارزش‌تر می‌کند برد پرواز آن‌هاست. بمب‌افکن تو-۱۶۰ می‌تواند سوخت کافی برای پروازی هفت هزار و ۵۰۰ مایلی (۱۲ هزار و ۷۰ کیلومتر) را حمل کند و در صورت نیاز امکان سوخت‌گیری هوایی می‌تواند برد پرواز بیشتری به آن ببخشد. چهار خدمه در مأموریت‌های دوربرد در کابین تو-۱۶۰ قرار می‌گیرند که خلبان و کمک‌خلبان در قسمت جلو و کنار هم می‌نشینند و دو ناوبر متخصص در زمینه تسلیحات و سامانه‌های دفاعی نیز به‌صورت جداگانه در محل خود قرار می‌گیرند.
توپولوف تو-۱۶۰ هم‌زمان با بمب‌افکن آمریکایی فراصوت بی-۱ بی لنسر وارد خدمت در نیروی هوایی روسیه شد و ازنظر ظاهری تا حدی شبیه به این هواپیما بود، اما اندازه بسیار بزرگ‌تر و بیشینه سرعت بسیار بیشتر، آن را از بی-۱ متمایز می‌کرد. بااین‌وجود، بمب‌افکن آمریکایی لنسر سطح مقطع راداری کمتر و توانایی حمل طیف گسترده‌تری از تسلیحات را داشت.
اگرچه توپولوف تو-۱۶۰ قادر به انجام حملات متعارف است اما مهم‌ترین مأموریت برای آن نزدیک شدن به آمریکای شمالی برای رها کردن موشک‌های کروز مجهز به کلاهک‌های هسته‌ای محسوب می‌شد و البته همچنان نیز همین‌طور است. برای جلوگیری از فرسودگی خدمه در چنین مأموریت‌های طولانی‌مدت، طراحان تو-۱۶۰ صندلی‌های این هواپیما را به ماساژور مجهز کرده و یک آشپزخانه کوچک و یک توالت برای آن در نظر گرفتند.
پرواز در ارتفاع کم از امتیازات توپولوف تو-۱۶۰ است
خلبان تو-۱۶۰ می‌تواند برای کاهش احتمال شناسایی توسط رادارهای دشمن در ارتفاع کم پرواز کند که رادار سوپکا به‌منظور پرهیز از برخورد با زمین به وی کمک می‌کند. در صورت شناسایی هواپیما نیز به خدمه هشدار داده می‌شود و در این مرحله آن‌ها می‌توانند از یک “جمر” رادار و روشن کردن پس‌سوزها برای رسیدن به‌سرعت دو ماخ و گریز از ره‌گیرها استفاده کنند.
دو محفظه ۱۱ متری تسلیحات با ظرفیت حمل تا ۱۲ موشک کروز کی‌اچ-۵۵ با کلاهک‌های جنگی ۲۵۰ کیلویی از دلایل اصلی شکل‌گیری توپولوف تو-۱۶۰ بود. درواقع، رنگ سفید نمادین این بمب‌افکن برای انعکاس تشعشعات گرمایی ناشی از انفجار هسته‌ای طراحی‌شده است.
تو-۱۶۰ می‌تواند کلاهک‌های جنگی متعارف نوع کی‌اچ-۵۵۵، و کی‌اچ-۵۵ اس‌ام با برد سه هزار کیلومتر را نیز حمل کند.
توانایی حمل تا ۲۴ موشک هواپرتاب کی‌اچ-۱۵ با برد ۱۸۶ مایل (۳۰۰ کیلومتر)، امکان حمله به گروه‌های حمله ناو هواپیمابر آمریکا در سراسر جهان را برای تو-۱۶۰ فراهم می‌کند.
روسیه توجه ویژه‌ای به به‌روزرسانی بمب‌افکن تو-۱۶۰ داشته است. بر همین اساس، برنامه مدرن تو-۱۶۰ به تو-۱۶۰ ام ۲ دنبال می‌شود و در همین راستا پیشرانه‌های ان‌کی-۳۲-۰۲ با مصرف سوخت بهینه‌تر روی این هواپیماها نصب شده که انتظار می‌رود برد پروازی را تا بیش از ۶۰۰ مایل (۹۶۶ کیلومتر) افزایش دهد. سامانه ناوبری ماهواره‌ای گلوناس، کابین شیشه‌ای دیجیتالی و رادار AESA جدید از دیگر به‌روزرسانی‌های انجام‌شده هستند.
برای کاهش سطح مقطع راداری نیز از مواد جاذب در بدنه استفاده شده است. درنهایت، امکان استفاده از موشک‌های کی‌اچ-۱۰۱ و ۱۰۲ و احتمالاً موشک فراصوت کینژال، تو-۱۶۰ را به پرنده‌ای توانمندتر با قابلیت بقای بیشتر تبدیل می‌کنند.
