مخازن و معادن برای علم «فوسیل شناسی» فرهنگی
محمد عالم افتخار
عزیزان وقوف دارند که کمینه دو سه هفته پیش جسارتی به خرج داده و طرح ایجاد یک علم نوین بشری به نام و بر مصداق «فوسیل شناسی» فرهنگی را عرضه داشتم. در برخ نتیجه گیری طرحواره یاد شده با فرنام «ضرورت شدید بشریت به علم «فوسیل شناسی»ی فرهنگی» آمده بود که:
“…شاید واژه های فوسیل و سنگواره برای (پدیده های مُرده و تحجر کرده و مومیایی شده) فرهنگ بشری؛ مقداری جنبه مجاز و استعاره داشته باشد ولی با دقت شائیسته میتوان دریافت که فوسیل و سنگواره حقیقی عالم؛ یکسره بی زیان و سودمند و آموزنده و توثیق کنننده (حقایق تاریخ و تکامل) می باشند؛ فوسیل ها و سنگواره های فرهنگ بشری شاید برای دانش محض مفیدیت هایی داشته باشند؛ اما برای عامه خلق و برای نیکی و عدالت و برادری و برابری و شایستگی و زیبایی …. یکسره فاجعه و تباهی میباشند.
آحاد فرهنگ بشری هم در زمان و مکان مانند موجودات حیه متولد میشوند؛ صباوت و جوانی و میان سالی و کهولت را طی نموده آخر الامر می میرند. ولی واحد(پدیده) فرهنگی مُرده در زمانش کفن و دفن نمیشود؛ کفن و دفن نمیشود که هیچ؛ حتی مترسک فالیز میشود، تابو میگردد، تقدس و تبرک بخشوده میشود. خواه این واحد(پدیده)؛ پاسخی به یک سوال بیجواب باشد، خواه تجویز در قبال یک عمل زشت و نادرست و جرمی تلقی شده، خواه یک سنت زمانزده باشد، خواه یک عادت بد و زینبار ثابت شده…. حتی استنتاج ها و احکام علمی و علمی پنداشته شده شامل همین ردیف میگردد.
کمترین ثمره و پیامد فوسیل ها و سنگواره های فرهنگی؛ عقب نگهداری مردمان و بد تر از آن استعمال شان برای هر امر شوم و شنیعی است. در حالیکه فوسیل های طبیعی هرگز چنین ثمرات و نتایج ندارند!
طرح پیشنهادی «ضرورت شدید به علم فوسیل شناسی فرهنگی» بدینمعنی نیست که با آنچه فوسیل های فرهنگی میخوانیم و میدانیم؛ هیچ برخورد و مبارزه نمیشود. در واقع مبارزه بسیار و مبارزه سخت پر خرچ و پُرتلفات هم میشود ولی مبارزه یکدست نیست، همسو و همزمان نیست، با تفاهم و توافق همه مبارزان(به مقیاس جهان) نیست، در حد «علم» آگاهانه و هدف شناسانه نیست….!”
در ادامه به خاطر تدارک حسن تفاهم و نیل به همنظری با مخاطبان؛ تشریحات و تصاویری از چند گونه فوسیل های مادی و طبیعی نیز تقدیم گردیده و خاطرنشان شده بود که همچو فوسیل ها غالباً در نتیجه حفریات چه بسا دقیق و ظریف؛ از مناطق معین “فوسیل ساز” عالم دستیاب میگردد. البته مسایل علمی دیگر مانند سالیابی و قدمت شناسی فوسیل ها، نتیجه گیری ها از جزء به کل، از فرد به جمع و گونه و نسل، مدل سازی های کمپیوتری و غیرکمپیوتری… مجال شرح و بسط نیافته بود.
با اینهم؛ فاکت ها و حقایق اشارت رفته انگیزنده این پرسش بنیادی می بایست شده باشد که اگر فوسیل های مادی و طبیعی دارای مخازن و منابع و معادن معین استند؛ آیا برای فوسیل های فرهنگی هم میتوان مخازن و منابع و معادن… قایل شد؟ اگر؛ بلی! پس آنها کدام ها استند؟
بخش مهمی از فوسیل های فرهنگی، مسلماً همان هایی استند که در اصطلاح حوزه فرهنگی ما به آن «خرافه» و خرافات گفته میشود.
اتفاقاً دانشمند و اندیشه ورز خلاق و بزرگ معاصر ما جناب دکتور عبدالکریم سروش درین گستره کاووش ها و تتبعات و کشفیات بسیار پالوده و تصنیف و طبقه بندی شده دارند که علاوه بر گونه کتاب و مقاله و رساله؛ طی سیمینار ها و ویبینار های متعدد و مفصل تقدیم همفرهنگان و همزبانان و بشریت نموده اند. خوشبختانه زیاد تر بسته های این آثار گرانبها و سازنده و روشنگرانه به طریق ویبسایت «یوتیوب» و ویبسایت شخص خود ایشان؛ قابل دانلود و دسترسی و استفاده بهینه میباشد.
جناب سروش در ویدیو کلیپی که اینک تقدیم عزیزان میدارم؛ از همه مهمتر “مخازن و منابع و معادن” سلسله فوسیل های فرهنگی موسوم به خرافات و بر علاوه دلایل و عوامل و دقایق و حواشی تاریخی و زمانی و مکانی و سیاسی و اقتصادی وغیره آنها را به طرز شگرف علمی و منطقی و عقلانی آشکار میسازند و از تاریکنا ها بدر کشیده به آفتاب می اندازند.
شاید حتی مهمتر و سازنده تر اینکه پیشاپیش این توهم اغلب و عبث ما را گشوده و زایل میگردانند که «خرافه» و خرافات گویا چیز های آشکارا و بی حاجت به بحث و بیان بوده شایستهِ صرف وقت و فکر و هوش و گوش ما نخواهند بود!!!
این آثار تحقیقی و اکتشافی بزرگ که با رسایی و زیبایی و توانایی کمنظیر هم ارائه گردیده و میگردند؛ نه تنها برای گسترش و غنای آگاهی و دانایی عموم؛ گرامی و پر ارج استند بلکه حیثیت منابع و مأخذ دست اول را برای تدوین کنندگان اختصاصی علم فوسیل شناسی فرهنگی نیز دارا میباشند.
دم نقد اینهم شما و محضر انور و فیض بخش و علم گستر جناب دکتور عبدالکریم سروش که مسلماً از همعصر و همزبان بودن با ایشان نیز احساس خوشبختی و غرور خواهید کرد.
لطفاً ویدیو را نخست دانلود و سپس مانند دانشجوی سختکوش و حریص با دقت و اهتمام و عندالزوم با تأنی و تکرار؛ ببینید و بشنوید:
هر دو لینک زیر از یک ویدیوی پیهم سه جلسه ایست
++++++
عمومیاتی از ویکی پیدیای فارسی:
حسین حاج فرج‌الله دبّاغ معروف به عبدالکریم سروش (زادهٔ ۲۵ آذر ۱۳۲۴ در تهران) نواندیش دینی، نویسنده و مترجم ایرانی است. سروش پژوهشگر برجستهٔ فراخوانده در کتابخانهٔ مرکز جان کلاگ (John W. Kluge Center) و استاد مهمان در دانشگاه‌های پرینستون، ییل، هاروارد و آمستردام و پژوهشگر مهمان در مرکز دین، صلح و فعالیت‌های جهانی در دانشگاه جرج‌تاون بوده است و درس‌های اسلام‌شناسی و مولوی‌شناسی را در این دانشگاه‌ها تدریس کرده‌است. او هم‌اکنون استاد میهمان دانشگاه مریلند در کالج پارک است. وی در سال ۲۰۰۴ به همراه دو متفکر دیگر، برنده جایزه اراسموس شد. عبدالکریم سروش در سال ۲۰۰۵ به انتخاب مجله تایم در فهرست صد چهره تأثیرگذار جهان قرار گرفت. در قرن گذشته و کنونی تنها تعداد انگشت شماری از ایرانیان در این فهرست قرار گرفته اند.
سروش در رشته داروسازی دانشگاه علوم پزشکی تهران و در رشتهٔ شیمی تجزیه و فلسفه علم در دانشگاه لندن تحصیل کرده‌است. او نظریات خودش را کلام جدید می‌نامد؛ و مرام کلامی خود را نومعتزلی می‌داند. وبگاه بی‌بی‌سی فارسی در گزارشی، وی را مناقشه برانگیزترین روشنفکر دینی و یکی از تأثیرگذارترین متألّهان شیعی نزدیک به سه دههٔ اخیر ایران و رهبر جریان روشن‌فکری اصلاح‌طلب ایران دانست. سروش آثار و تحقیقاتی در زمینهٔ ادبیات فارسی نیز انجام داده و از مولوی‌شناسان حال حاضر است. او تصحیح مثنوی معنوی بر اساس نسخه قونیه را انجام داده؛ که مورد تحسین فراوان قرار گرفت.
