رنگِ زمانه!

امین الله مفکر امینی      2025-17-03! ای اشک آهسته بـــریزکـه دردم زخودواغیــــاراست هرکـــــه رابلطف…

جشن نوروز 

رسول پویان  هزارِ چهچـه زن بـوسـتان نوروز است  هزار بیت وغزل بر…

یک"  تل"  "خان"، هزاران تلخان حماسه 

نویسنده: مهرالدین مشید اسطوره های تاریخی و حماسه های تلخانی هر کس…

هودج گل

شادباش ای دل ز بشگفتن خبر دارد بهار در چمن گلهای…

  و من به دور‌دست‌ها نگاه می‌کنم تا روزنی برای فردای…

محمدعثمان نجیب بهار میمنت میمونی‌ست، اگر باشکوه‌تر شکوهنده‌گی داشته باشد. چیزی…

  بهار امید

               کاش بینم  همجا  فصل  بهاران  باشد  نور خورشید بهر روزنه  یکسان…

تخم مهر کاشت دربهار!

امین الله مفکر امینی            2025-21-03! هـــــزاران بهارآمــــــد وهم هـزارانِ دیگـرآیــــــد ولی بهارزنده گـــــــی…

دشمنی با زمامداران و سیاستگران خاین را قومی نسازید

نویسنده: مهرالدین مشید ارایۀ راهکار ها برای همگرایی بجای زهر پاشی…

سراسری انجمن سراسری حقوقدانان افغانستان اعلامیه هیات اجراییه انجمن

سیزدهم مارچ ۲۰۲۵ مطابق ۲۳ حوت ۱۴۰۳ شمسی هیات اجراییه انجمن…

له ښاغلي (استاد پوهاند ډوکټور اجمل ښکلي) سره د سمبولیسم…

مرکوال: انجنیر عبدالقادر مسعود ادبي مکتبونه د هغو خوځښتونو، نورمونو، لیدتوګو…

صفای عشق 

رسول پویان  جلوۀ صـورت حـدیـث خـفـتۀ سـیرت کند  عقل ازسودای دل لرزان…

تبلیغات نفاق انگیز

تبلیغات نفاق انگیز گاهی اوج می‌گیرد و گاهی فروکش می‌کند،…

افغانستان در چرخه ی بازی های ژئوپلیتیک کشور های منطقه…

نویسنده: مهرالدین مشید برتری های ژئوپولیتیکی افغانستان و ناکارآمدی زمامداران و…

دزد گورستان شهر یا بهلول دانای دگر؟

در این سیاهه میان سپید‌سرایی و هیچ‌مه‌دان‌سرایی شناوری دارم.محمدعثمان نجیبآن…

دلدادن!

امین الله مفکر امینی          2025-08-03! دلــــدادن بــه هربیـــوفا لطمه برعشق اســــت هم آخـــــوشی…

هشتم مارچ و فریاد های در گلو شکسته شده ی…

نویسنده: مهرالدین مشید حماسه های شکوهمند و تاریخ ساز زنان افغانستان…

حدیث زن

 ای زن محبوب هستی مایه بالندگی  وی توی لطف خدایی در…

التماس یک گدا

شعر از خاک پای عالم : خلیل پوپل تورنتو - کانادا دوستان…

۸ مارچ؛ روز ایستادگی، مقاومت و مبارزه برای آزادی زنان…

پیام تبریکی جنبش آزادی بخش زنان به زنان مبارز و …

انگلس ؛ تئوریسن سوسیالیسم علمی

Friedrich Engels (1820-1895) آرام بختیاری انگلس، در نظر و در عمل؛ همرزم…

«
»

  لشکر آزادی بلوچستان

      

Balochistan Liberation Army

ارتش آزادی‌بخش بلوچستان - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

لشکر یا ارتش آزادیبخش بلوچستان که در زبان  بلۏچی بنام  آجوییء لشکر به اختصار BLA  یاد می گردد. این گروه  یک سازمان ستیزه جوی قوم گرا بلوچ و مهم ترین سازمان نظامی بلوچستان ایران وپاکستان میباشد . این گروه دارای قدرتی بین ۵۰۰ تا ۷۰۰ شبه نظامی است که در کویته، بولان، کوهلو، نوشکی، کلات، خضدار مچ، هرنای (هرنائی)، نصیرآباد، جعفرآباد، لورالایی، و کراچی فعالیت می‌کنند. به گفته یک فعال حقوق بشر  بلوچ که در تبعید زندگی می‌کند، BLA در مناطق قبیله مری مانند مچ، هرنای (هرنائی)، نصیرآباد، جعفرآباد، لورالایی،  کویته و آوران در جنوب و شرق بلوچستان خیلی قدرتمندتر است.

اعضای آن از قبیله مری و بگتی تشکیل شده وکه زیاده در افغانستان مستقر هستند. گروه BLA قدیمی‌ترین و خطرناک‌ترین گروه در میان تمام گروه‌های بلوچ فعال در بلوچستان می‌باشد. این لشکر در دره های صعب العبور بلوچستان حکومت خود مختار را بنا نمودند .که اکثراً مورد تهاجم طیارات پاکستان قرار میگیرند.

 هکذا این گروه که عمدتاً از پناهگاه های امن و پراکنده که دردره های جنوب افغانستان است فعالیت می کند، حملاتی را در مناطق مختلف پاکستان بخصوص در بلوچستان انجام می دهد.اغلب نیروهای مسلح پاکستان، غیرنظامیان طرفدار پاکستان  و اتباع چینایی را هدف قرار می دهد.(۱)

این گروه در تابستان ۲۰۰۰ میلادی در پاسخ به نارضایتی فزاینده در بلوچستان به دلیل انحصار دولتی منابع طبیعی بلوچستان و تخصیص نابرابر مشاغل به پنجابی‌ها نسبت به بومیان بلوچ تشکیل شد. اما برخی رسانه‌ها و تحلیلگران حدس می‌زنند که این گروه، احیا کننده شورش‌های بلوچ‌ها، به خصوص جنبش مستقل بلوچستان از ۱۹۷۳ تا ۱۹۷۷ می‌باشد. عناصر لشکرآزادی  طی چند بمب‌گذاری در بازارها و راه‌آهن سربازان و پلیس پاکستان را هدف قرار دادند. در این یورش‌ها اماکن نظامی و نیروهای امنیتی پاکستان با استفاده از گلوله‌های هاوان مورد هدف قرار داده شدند. اولین فعالیت ثبت شده BLA در تابستان ۲۰۰۰ میلادی بود، که طی آن مسئولیت انفجار بمبی را در بازاری در کویته بلوچستان بر عهده گرفت. این عملیات ۷ کشته و ۲۵ زخمی بر جای گذاشت.

 از۹۴درصد  کل تلفات پاکستان ۸۹ درصد آن  ازاثر رویدادهای امنیتی میباشد که توسط تحریک طالبان در منطقه خیبر پشتونخوا و لشکر آزادی بلوچستان سازماندهی شده است.

 در اثر حملات این گروه  در سال ۲۰۲۴ تعداد ۲۵۴۶ نفر کشته و ۲۲۶۷ نفر زخمی گردیده اند. که این آمار ازاثر ۱۱۶۶ رویدادبدست آمده است.  گزارش نشان می‌دهد که در سال ۲۰۲۴ مرگ‌بارترین سال نسبت به سالهای سال گذشته دارد.(۲)

کشور پاکستان نه در گیر با گروه تی تی پی و لشکر آزادی بلوچستان دارد بلکه با حملات گسترده گروه‌های تکفیری و سلفی که در مناطق دارای جمعیت شیعه نشین نظیر پاراچنار، لاهور و کویته  بوده سالانه منجر به شهادت صدها غیرنظامی شیعه می‌شود.(۳)

تاریخچه جنبش های آزادی بخش بلوچ

بلوچستان به‌عنوان بزرگ‌ترین و در عین حال کم‌ جمعیت‌ترین صوبه در پاکستان است.این منطقه در سال ۱۹۴۸، ۶ سال پس از جدایی پاکستان از هند به پاکستان ملحق شد و از همان سال‌های نخستین شاهد درگیری‌های زیادی میان گروه‌های جدایی‌طلب و دولت مرکزی پاکستان بود. بر اساس آخرین سرشماری در سال ۲۰۲۳تعداد  ۱۵میلیون نفر از جمعیت ۲۴۰ میلیون نفری پاکستان در صوبه بلوچستان زندگی می‌کنند.

این منطقه به‌رغم منابع معدنی با ارزشی نظیر زغال‌سنگ، طلا، مس و گاز که در اختیار دارد، یکی از فقیرترین مناطق در پاکستان به‌شمار می‌رود. منابع معدنی این منطقه، از جمله منابع درآمدی مهم دولت پاکستان است. یکی از مهم‌ترین بنادر پاکستان یعنی بندر گوادر نیز در این منطقه واقع شده است که بندری کلیدی در کریدور اقتصادی چین – پاکستان به ارزش سرمایه‌گذاری ۶۲ میلیارد دلار محسوب می‌شود.

محققان می‌گویند تشکیل ارتش آزادی‌بخش بلوچستان هم به همین دوره زمانی یعنی اواخر دهه ۹۰ و اوایل دههٔ اول سال ۲۰۰۰ بازمی‌گردد. نخستین رهبر آن «بالاچ مری» نام داشت که پدرش «نواب خیربخش مری» هم از جمله رهبران باسابقه مبارزه طولانی در مسیر جدایی‌طلبی به‌شمار می‌رفت. زمانی که در دوره نخست‌وزیری پرویز مشرف در سال ۲۰۰۶ یکی از چهره‌های جدایی‌طلب سرشناس در بلوچستان به نام نواب اکبر بوگتی بود که کشته شد، درگیری‌ها میان ارتش آزادی‌بخش بلوچستان (BLA) و حکومت مرکزی شدت گرفت.

بالاچ مری، رهبر این گروه شبه‌نظامی هم یک سال بعد  در قندهار کشته شد. ارتش آزادی‌بخش بلوچستان، توسط حکومت‌های ایالات متحده آمریکا، اتحادیه اروپا، بریتانیا و حکومت مرکزی پاکستان یک گروه تروریستی به‌شمار می‌آید. مقر اصلی این گروه، در قندهار هلمند افغانستان و دره غرب پاکستان است اما عمده فعالیت این گروه در ایالت بلوچستان و علیه نیروهای مسلح پاکستان انجام می‌شود.برخورد نظامی حکومت پاکستان با شبه‌نظامیان بلوچ سبب شده است که شماری از رهبران و فرمانده‌هان آنها راهی افغانستان شوند تا از حملات نیروهای امنیتی پاکستان در امان بمانند.

به گفته یک مقام بلندپایه ریاست امنیت ملی نظام قبلی افغانستان، «در دوران حکومت‌های حزب دموکراتیک خلق، بیشترین حمایت از شبه ‌نظامیان بلوچ صورت گرفت. مشخصا در زمان دکتر نجیب حتی حمایت علنی بود و امکانات تسلیحاتی فوق‌العاده‌ای در اختیارشان گذاشته شد. در دیگر حکومت‌ها اما بیشتر حمایت از این شبه‌نظامیان در بخش اجازه اقامت در افغانستان و رفت‌وآمد بود.

پس از سقوط نظام قبلی افغانستان «رهبران بلوچ به بلوچستان بازگشتند». او مدعی است که افزایش حملات شبه‌نظامیان بلوچ یکی از پیامدهای بازگشت رهبران و فرمانده‌هان بلوچ است. به گفته او، این اقدام الهام‌گرفته از برنامه‌ای است که طالبان افغان در سال ۲۰۱۴ در پاکستان انجام دادند. آنها در نشست بزرگی تصمیم گرفتند تا زمانی که رهبران بلندپایه این گروه در میدان جنگ حضور نداشته باشند، پیروز نخواهند شد. آمار حملات در افغانستان نشان می‌دهد که طالبان در سال ۲۰۱۳ در حدود ۱۱۵۰ حمله انجام دادند اما در سال ۲۰۱۴ این رقم به ۱۶۰۰ حمله رسید و سال بعد هم افزایش داشت. رهبران بلوچ هم روش مشابهی را در پیش گرفتند و برای تقویت روحیه جنگجویان خود به بلوچستان بازگشتند.

اما کشته‌شدن مشتاق کوهی، که جزو شورای فرماندهی ارتش آزادیبخش بلوچستان بود، به این معنی است که احتمالاً شماری از آنها همچنان دررفت‌وآمد بوده‌اند.

در زمان نظام جمهوریت دست‌کم ۱۵ فرمانده و رهبر بلوچ‌ها در افغانستان کشته شدند؛ افرادی مثل اسلم بلوچ، فرمانده ارتش آزادیبخش بلوچستان و همچنین بالاچ مری.

پس از جدایی پاکستان از هند، دهه‌ سال است که رابطه دو کشور خصمانه است. دشمنی دو کشور فراتر از مرزهای مشترک‌شان به دیگر کشورها از جمله افغانستان هم رفته است.

هند متهم است که مهم‌ترین حامی خارجی ارتش آزادیبخش بلوچستان است. اتهامی که هر دو رد کرده‌اند. اما یک مقام بلندپایه ریاست امنیت ملی سابق افغانستان به بی‌بی‌سی گفت: «واضح است که هند از آنها حمایت می‌کند.»

یک مقام بلندپایه دیگر ریاست امنیت ملی سابق هم نظر مشابهی دارد. به گفته او، «هند هیچگاه موضوع ارتش آزادیبخش بلوچستان را با حکومت افغانستان مطرح نکرد. هندی‌ها می‌دانستند که آمریکا و دیگر کشورهای غربی در حکومت افغانستان نفوذ دارند و بسیار ترس داشتند که چنین مسائلی را مطرح کنند. برای‌شان مشخص بود که رابطه برخی از این کشورها با پاکستان در چه سطحی است. به همین دلیل پروژه‌ها را به شکل انفرادی پیش می‌بردند؛ مثلاً از طریق جنرال رازق (قومندان پولیس قندهار که کشته شد) یا از طریق شیدا محمد ابدالی (سفیر نظام قبلی افغانستان در هند) یا هر کس دیگری که می‌توانست آنها را کمک کند. جنرال رازق بدون مشورت حکومت مرکزی از بلوچ‌ها حمایت می‌کرد. (۴)

زمانی که در تاریخ شش دی/جدی ۱۳۹۷ یک حمله‌کننده انتحاری اسلم بلوچ مشهور به آچو، فرمانده ارتش آزادیبخش بلوچستان، را همراه پنج عضو کلیدی این گروه در عینو مینه منطقه اعیان‌نشین قندهار کشته شد، هیچ گروهی مسئولیت حمله را برعهده نگرفت. گفته شده است که اسلم بلوچ طراح حمله به کنسولگری چین در شهر کراچی پاکستان بود. پس از آن و تقریباً در همه مواردی که فعالین بلوچ در افغانستان کشته شدند، هیچ گروهی مسئولیت را برعهده نگرفت. مقام‌های حکومت سابق افغانستان استخبارات ارتش پاکستان (ISI) را از جمله مسئول کشته‌شدن اسلم بلوچ عنوان کردند.

یک مقام ارشد ریاست امنیت ملی سابق افغانستان به بی‌بی‌سی گفت که سرویس استخبارات ارتش پاکستان برادر کرزی والی قندهار را از بین برد. باور آنها این بود که این فرد پول تآمین‌شده از سوی هند را در بین فرماندهان بلوچ در افغانستان توزیع می‌کند.

از دید این مقام استخباراتی، پاکستان در کشتن مشتاق کوهی هم دخیل است.

پاکستان تاکنون دربارهٔ این اتهامات از جمله کشتن شبه‌نظامیان بلوچ در داخل افغانستان ابراز نظری نکرده است. اما در این اواخر و در مورد شبه‌نظامیان تحریک طالبان پاکستانی به حکومت طالبان هشدار داد که در صورت عدم ممانعت از فعالیت این جنگجویان، اقداماتی را انجام خواهند داد. سال ۲۰۲۱ هم خواجه آصف، وزیر دفاع پاکستان، به بی‌بی‌سی گفته بود که «پاکستان در داخل افغانستان عملیات انجام داده است و انجام خواهد داد.»

پس از رویداد ۱۰ مارچ ۲۰۲۴  گروگان‌گیری حدود ۴۰۰ نفر در قطار «جعفر اکسپرس» از سوی شبه‌نظامیان ارتش آزادیبخش بلوچستان و کشته شدن شماری از نیروهای امنیتی پاکستان، سخنگوی ارتش این کشور مدعی شد: «حامی اصلی این عملیات و عملیات قبلی کشور همسایه، افغانستان، است… و در افغانستان  پناهگاه‌های متفاوتی داده می‌شود.»

وزارت خارجه حکومت طالبان اما این اتهام را رد کرد و گفت: «ما به‌طور قاطعانه اتهامات بی‌اساس سخنگوی ارتش پاکستان که حمله به قطار مسافری در ایالت بلوچستان را به افغانستان نسبت داده است، رد می‌کنیم. هیچ‌یک از اعضای مخالفان بلوچ در افغانستان حضور ندارند و هیچگاه هیچ ارتباطی با امارت اسلامی نداشته و ندارند. (۵) (۶)

گروه‌های مسلح جدایی طلب بلوچستان

در حال حاضر و تنها در منطقه بلوچستان پاکستان ۵ گروه مسلح رسمی و ده‌ها گروه کوچک ناشناخته دیگر به مبارزه مسلحانه با ارتش پاکستان مشغول هستند؛ تفاوت‌هایی میان تفکر این گروه‌ها وجود دارد اما به‌طور کلی اغلب آنها ملی‌گراهای تندرو بلوچ با تفکرات آزادی خواهی بوده و هدف آنها استقلال منطقه بلوچستان از خاک پاکستان است.

مهم‌ترین گروه‌ها عبارت اند از:

گروه BLA: مخفف عبارت Balochistan Liberation Army یا ارتش آزادی‌بخش بلوچستان

گروه BLF: مخفف عبارت Balochistan Liberation Front یا جبهه آزادی‌بخش بلوچستان

گروه BRAS: مخفف عبارت Baluch Raji Ajohi Sangar

گروه BRA: مخفف عبارت Baloch Republican Army یا ارتش جمهوری‌خواه بلوچ

گروه UBA: مخفف عبارت United Baloch Army یا ارتش متحد بلوچ              علاوه براین گروه های دیگر آزادی‌طلب بلوچ مانند ، ببرهای آزادی‌خواه بلوچستان (BLT)، گارد آزادی‌خواه بلوچ (BLG) و لشکر بلوچستان (LB)) در صدد مستقل شدن از سلطهٔ حکومت مرکزی پاکستان و تشکیل کشور آزاد هستند.(۷)

فعالیتهای نظامی

در ۱۰ فبروری سال ۱۹۷۳، پلیس پاکستان و شبه نظامیان بدون اجازه دولت عراق به سفارت عراق در اسلام آباد یورش بردند. در طول این حمله، آنها انبار بزرگی از اسلحه های کوچک، مهمات، بم دستی ، و سایر تدارکات را در جعبه هایی با علامت «وزارت خارجه، بغداد» مهر شده بود پیدا کردند. آنها معتقد بودند که اینها برای شورشیان آزادی بلوچ است. پاکستان  اخراج سفیر عراق، حکمت سلیمان، و دیگر کارکنان کنسولگری را دستور داد. در نامه ای  رئیس جمهور پاکستان، ذوالفقار علی بوتو به رئیس جمهور ایالات متحده نیکسون به تاریخ ۱۴ فبروری  نگاشته بود که کشورهای  هند و افغانستان ، عراق و اتحاد جماهیر شوروی، به دلیل دست داشتن در یک “توطئه با عناصر خرابکار و غیرقانونی که به دنبال برهم زدن یکپارچگی پاکستان هستند آنهارا مقصر دانست.

در میان این گروه‌ها بیشترین عملیات‌های مسلحانه و تلفات وارد شده بر ارتش پاکستان، نیروهای امنیتی و  غیرنظامیان پاکستانی توسط دو گروه بنام ارتش آزادی‌بخش بلوچستان و جبهه آزادی‌بخش بلوچستان انجام شده است.نسبت به سال ۲۰۲۳ حملات گروه‌های بلوچ نظیر ارتش آزادی بخش بلوچستان یا جبهه آزادی بخش بلوچستان ۵۳ درصد افزایش داشته و تلفات نیز ۸۰ درصد بیشتر بوده است.

تامین مالی

دیوید رایت نویل ژونارلیست نوشت که هند بودجه ‏BLA‏ را تأمین می‌کند.  

یونس صمد گزارش داد که هیربایر ماری از سال ۲۰۰۷ رهبر گروه بوده است. با این حال، در مصاحبه ای در سال ۲۰۱۵، ماری هرگونه تماس با این گروه را رد کرد.برادر هیربایر، بالاچ، از سال ۲۰۰۰ تا زمانی که در سال ۲۰۰۷ کشته شد، ‏گروه را رهبری کرد. 

دخالت خارجی هندوستان                                                                             هندو گزارش داد که فرماندهان ‏BLA‏ با استفاده از لباس  و هویت جعلی به دنبال معالجه طبی در شفاخانه هند تداوی شده است. یکی از فرماندهان ستیزه‌ جو که مسئول خزدار بود، در سال ۲۰۱۷ حداقل شش ماه در دهلی زندگی میکرد، در حالی که تحت معالجه مریضی ‌گرده بود.  اکسپرس تریبون گزارش داد که یکی دیگر از فرماندهان، اسلم بلوچ، در شفاخانه در دهلی نو تداوی شده است.

پاکستان اغلب ‏BLA‏ را متهم می‌کند که به عنوان نماینده هند عمل می‌کند و ادعا می‌کند که کنسولگری‌های هند در قندهار و جلال‌آباد، افغانستان، تسلیحات، آموزش و کمک‌های مالی به این گروه ارائه کرده‌اند.  هیربییر ماری، جدایی طلب بلوچ، ارتباط این گروه با هند را رد کرد.اوهمچنین ادعا کرد که عضو ‏BLA‏ نیست.هند نیز کمک به ‏BLA‏ را رد کرده است. 

افغانستان

افغانستان  حمایت پنهانی  از ‏BLA‏ نموده است. پس از مرگ اسلم بلوچ، ‏معروف به آچو، در قندهار، مقامات افغان اظهار داشتند که عبدالرازق اچکزی، رئیس پلیس افغانستان، سال‌ها اسلم بلوچ و دیگر جدایی طلبان را در قندهار مکان داده است. طلوع نیوز گزارش داد که اسلم بلوچ از سال ۲۰۰۵ ببعد در افغانستان اقامت داشته است.بالاچ ماری رهبر ‏BLA‏ در سال ۲۰۰۷ در افغانستان کشته شد.

چین

لشکرآزادی بلوچ ‏ به شدت با کریدور اقتصادی چین و پاکستان (‏CPEC‏) که بخشی از ابتکار کمربند و جاده چین است، مخالفت کرده است. پروژه‌هایی که توسط چین تمویل می‌شوند، خشم مردم محلی در بخش‌هایی از پاکستان را برانگیخته است که از این تحولات سود چندانی نبرده‌اند. به دلیل مخالفت با  بندری گوادر، ‏BLA‏ در سال ۲۰۱۹ در حمله به هتل پرل-کانتیننتال نموده  اتباع چینی را هدف قرار داد. ‏

پس از حملات ‏BLA‏ به شهروندان چینی، مقامات چینی از دولت پاکستان خواستند تا حملات بیشتری را علیه این گروه انجام دهد. 

‏۲۰۰۰–۲۰۱۰‏

اولین فعالیت ثبت شده BLA در تابستان ۲۰۰۰ میلادی بود، که طی آن مسئولیت انفجار بمبی را در بازاری در کویته بلوچستان بر عهده گرفت. این عملیات ۷ کشته و ۲۵ زخمی بر جای گذاشت.

ارتش آزادی در اواسط سال ۲۰۰۰ بود، زمانی که خیلیها سری بمب گذاری علیه مقامات پاکستانی را اجرا نمود. سپس این گروه توسط پاکستان، چین،  ایران،  بریتانیا،  ایالات متحده،  و اتحادیه اروپا به عنوان یک سازمان تروریستی در لیست قرار گرفته است.

*حمله نیروهای جبهه آزادی‌بخش بلوچستان به پوسته بازرسی در کراچی

*- بمب‌گذاری نیروهای نیروهای جبهه آزادیبخش بلوچستان در مسیر اتوبوس نظامیان پاکستانی در منطقه خضدار

*اشغال شهر زهری در منطقه خضدار ایالت بلوچستان توسط جدایی طلبان بلوچ

*.حملات BLA: شبه نظامیان این گروه مقر نیروهای امنیتی پاکستانی در منطقه ماستونگ را با بم دستی هدف قرار دادند و دو نفر را مجروح کردند.

*. حمله BLF به پروژه CPEC: شورشیان بلوچ، تجهیزات ساخت و ساز را در منطقه خزدار تخریب کردند و به پیمانکاران و مردم غیرنظامی نسبت به همکاری با پروژه‌های تحت حمایت دولت هشدار دادند.

*. حمله به کاروان نظامیان پاکستانی توسط شبه نظامیان در منطقه بلوچستان با ۶ کشته و ۴۰ زخمی بجا گذاشت.

در سال ۲۰۰۴، لشکرآزادی  مبارزه خشونت آمیزی را علیه پاکستان برای تعیین سرنوشت مردم بلوچ و جدایی بلوچستان از پاکستان آغاز کرد و حملات تروریستی را علیه اقلیت های غیر بلوچ در بلوچستان انجام داد.

پاکستان ارتش آزادیبخش بلوچستان را در ۷ اپریل ‏۲۰۰۶به عنوان یک سازمان تروریستی  پس از حمله مکرر این گروه به ارتش پاکستان معرفی کرد. در ۱۷ جولای۲۰۰۶، ‏دولت بریتانیا ‏BLA‏ را به عنوان «گروه ممنوعه» بر اساس قانون تروریسم ۲۰۰۰ اعلان نمود..

 با این حال، بریتانیا با وجود اعتراض پاکستان، ‏هیربایر ماری، رهبر مظنون ‏BLA‏ را به عنوان پناهنده پناه داد. ولی اقدامات این گروه توسط وزارت امور خارجه ایالات متحده به عنوان تروریسم شناخته شد.‏

در ۱۴ دسامبر ۲۰۰۶، ستیزه‌جویان ‏BLA‏ شش موشک به سمت یک اردوگاه شبه نظامی در منطقه کوهلو بلوچستان پرتاب کردند که پرویز مشرف، رئیس‌جمهور وقت، ‏از این اردوگاه  بازدید می‌کرد. اگرچه جان مشرف به خطر نیفتاد، اما دولت پاکستان این حمله را برای از بین بردن  مشرف نامید بدین اساس ارتش پاکستان عملیات گسترده  را برعلیه لشکر آزادی آغاز کرد. 

در ۱۵ اپریل ۲۰۰۹، براهمداغ خان بوگتی، فعال بلوچ (که توسط دولت پاکستان متهم به رهبری ‏BLA‏ گردیده بود)،پاکستان ادعا نمود که وی از بلوچ‌ها خواست غیر بلوچ‌های ساکن بلوچستان، از جمله غیرنظامیان را نیز بکشند. حملات هدفمند علیه ساکنان پنجابی بلافاصله پس از آن آغاز شد و باعث کشته شدن حدود ۵۰۰ نفر شد. رهبران ‏BLA‏ بعداً مسئولیت تحریک این حملات را بر عهده گرفتند. ‏BLA‏ افرادی را از پیشینه‌های قومی مختلف، از جمله پشتون‌ها، ‏سندی‌ها و پنجابی‌ها، را که ‏لشکر آزادی ‏ آن‌ها را افراد خارجی می‌دانست هدف قرار داد. ‏

در ۱۴ جون۲۰۰۹، مردان مسلح نقابدار، انور بیگ، معلم مکتبرا در کلات  به ضرب گلوله کشتند. بیگ با خواندن سرود بلوچ در مدارس مخالفت نموده بود. این قتل بخشی از یک کارزار بزرگتر علیه معلمانی بود که به نظر می‌رسید با دولت پاکستان همدردی می‌کردند.  در ۳۰ جولای، لشکر آزادی ۱۷‏ پلیس پاکستان را در ‏Sui‏ ربودند، یک نفر را کشتند و ۱۶ نفر را زخمی کردند. ‏

در سال ۲۰۱۰، ناظم طالب، استاد  در دانشگاه بلوچستان در کویته به قتل رسید. ‏BLA‏ مسئولیت را بر عهده گرفت. دلیل قتل این بود که طالب از نظر قومی پنجابی بود و او از دادن رشوه به ‏BLA‏ خودداری کرده بود. ‏

در ۱۴ اگست، ستیزه‌ جویان ‏لشکر آزادی  ۶ کارگر را در حین بازگشت از محل کار به خانه در منطقه خیلجی کویته کشتند و ۳ نفر را زخمی کردند.‏

در سال ۲۰۱۰، ‏لشکر آزادی ‏ به مدارس، معلمان و دانش آموزان یکی از مکاتب بلوچستان  حمله کردند.

‏۲۰۱۱–۲۰۲۰‏

در ۲۱ نوامبر ۲۰۱۱  ‏BLA‏ به پرسنل امنیتی دولتی که از یک مین جابجا شده  در ناحیه شمالی موساخیل محافظت می‌کردند، حمله کردند که ۱۴ کشته و ۱۰نفررا زخمی کردند. ‏BLA‏ ادعا کرد که ۴۰ نفر را کشته است.

 در ۳۱ دسامبر، ‏BLA‏ مسئولیت بمب‌گذاری انتحاری که یک سیاستمدار بلوچ را بنام  نصیر منگل، در خانه اش در کویته هدف قرار داده مسولیت آنرا بر عهده گرفت. در این حمله انتحاری ۱۳ نفر کشته و ۳۰ نفر مجروح شدند.

در ۲۶ می ۲۰۱۲، ‏BLA‏ مسئولیت ترور مظفر حسین جمالی، مدیر یک مکتب خصوصی را درمنطقه  خران  بر عهده گرفت.  جمالی با خانواده اش در سفر بود که مورد حمله قرار گرفتند. جمالی و برادرزاده هشت ساله‌اش بلافاصله فوت کردند و دو دخترش مجروح شدند.

 در ۱۲ جولای، ‏BLA‏ مسئولیت ربودن و کشتن ۷ معدنچی و ۱ ‏داکتر را بر عهده گرفت. معدنچیان در ۷ جولای در منطقه سورنگ ربوده شده همه کشته شدند ، اجساد گلوله خورده آنها پیدا شد. قربانیان پشتون بودند. حزب پختونخوا ملی عوامی  و اتحادیه کارگران معدن تظاهراتی را در مقابل دادگاه عالی بلوچستان  برگزار کردند.

در ۶ اوت ۲۰۱۳، ‏BLA‏ مسئولیت ربودن و کشتن ۱۱ مسافررا از یک اتوبوس در نزدیکی شهر ماخ  بر عهده گرفت. ستیزه‌جویان به لباس پرسنل امنیتی ظاهر شده بودند.

 ‏در ۱۶ اوت، ‏BLA‏ مسئولیت حمله به ‏Jaffar Express‏ در نزدیکی ‏Machh‏ را بر عهده گرفت. دراین حمله  دو نفرکشه شده  و ده نفر زخمی شدند.

 اقامتگاه قائد اعظم، ‏اقامتگاهی تاریخی در بلوچستان که محمد علی جناح آخرین روزهای زندگی خود را در آن سپری کرد، در ۱۵ جون مورد حمله موشکی قرار گرفت. ساختمان تقریباً تخریب شده بود. شبه نظامیان ‏BLA‏ مسئولیت آن را بر عهده گرفتند. ستیزه‌جویان پرچم پاکستان را از محل بنای یادبود برداشتند و پرچم ‏BLA‏ را جایگزین آن کردند. کار بازسازی تکمیل شد و اقامتگاه بازسازی شده  در ۱۴ اگست ۲۰۱۴ افتتاح شد.‏

در ۳ نوامبر ۲۰۱۴، ‏BLA‏ به ارتش متحد بلوچ (‏UBA‏) حمله کرد. فرمانده علی شیر ‏UBA‏ در این حمله کشته شد. چهار عضو دیگر ‏UBA‏ توسط ‏BLA‏ دستگیر شدند. 

در ۳۰ جون ۲۰۱۵، ‏BLA‏ با ‏UBA‏ در ‏دره بگتی‏ درگیر شد. این حمله منجر به کشته شدن ۲۰ شبه نظامی از هر دو طرف شد. 

در ۷ اکتبر ۲۰۱۶، ‏BLA‏ مسئولیت دو انفجار را که ‏Jaffar Express‏ را هدف قرار دادند. این حمله جان شش نفر را گرفت و هجده نفر را مجروح کرد.‏

در سال ۲۰۱۷ ده کارگر سندی توسط دو مرد مسلح سوار بر موتور کشته شدند. ‏BLA‏ ‏این حمله را پاسخی به کریدور اقتصادی چین-پاکستان اعلام کرد.قربانیان مردمان بومی ایالت سند بودند.

 در ۱۴ آگوست، ‏BLA‏ مسئولیت انفجار بمب کنار جاده ای را که منجر به کشته شدن ۸ سرباز ‏FC‏ در هارنای شد، بر عهده گرفت.

در ۲۳ نوامبر ۲۰۱۸، ‏BLA‏ مسئولیت قتل چهار نفر را در کنسولگری چین را در کراچی بر عهده گرفت. مهاجمان در جریان این حمله توسط پلیس کشته شدند. پس از این حمله، اسلم بلوچ آچو، طراح اصلی حمله، همراه با پنج فرمانده دیگر در قندهار، افغانستان کشته شد.

‏به دلیل مخالفت با شهر بندری گوادر، این گروه در حمله سال ۲۰۱۹ به هتل مروارید کانتیننتال، اتباع چینی را هدف قرار داد. ‏

ایالات متحده این گروه را در ۲ جولای ۲۰۱۹ به عنوان یک سازمان تروریستی جهانی شناخت و دارایی‌های ‏این گروه‏ را مسدود کرد. اتحادیه اروپا همچنین ‏BLA‏ را به عنوان یک سازمان تروریستی شناخت. (۸)

۲۰۲۰ الی امروز‏

در ۲۹ جون ۲۰۲۰، چهار نفر ازستیزه‌جوی ‏BLA‏ به عنوان گروگان گرفتن  اقدام به حمله و نگه داشتن حمله به خانه بهادار پاکستان در کراچی کردند اما توسط نیروهای امنیتی کشته شدند.

در ۲۶ اپریل ۲۰۲۲، شاری بلوچ، معلم علوم ۳۰ ساله و مادر دو فرزند، مواد منفجره خود را در پوهنتون کراچی منفجر کرد و سه معلم چینی را کشت. ‏لشکر آزادی‏ ‏مسئولیت این حادثه را بر عهده گرفت و او را اولین زن بمب‌گذار انتحاری سازمان دانست.

در ۱۸ جنوری ۲۰۲۴، پاکستان به اهداف مخفیگاه های جدایی طلب در ایران حمله کرد. وزارت خارجه پاکستان گفت این  مخفیگاه‌های مورد استفاده ‏BLA‏ و ‏BLF‏ قرار می گرفت و این عملیات موفقانه بدر آمد.

در ۹ نوامبر ۲۰۲۴، ‏BLA‏ مسئولیت یک بمب‌گذاری انتحاری در ایستگاه راه‌آهن در کویته، پایتخت بلوچستان را بر عهده گرفت. این حمله ۳۲ نفر را کشت و ۶۲ نفر دیگر را مجروح کرد.

 در ۱۵ اکتبر، حداقل ۱۴ پرسنل امنیتی پس از حمله به کاروان شرکت توسعه نفت و گاز دولتی (‏OGDCL‏) کشته شدند.

 در ۲۷ دسامبر، هفت سرباز در حمله به یک پاسگاه سپاه مرزی (‏FC‏) بلوچستان در منطقه هرنای بلوچستان کشته شدند.

به‌طور کلی مجموعه گروه‌های مسلح جدایی طلب در منطقه بلوچستان پاکستان در سال ۲۰۲۴ میلادی، ۷۶۵ مورد حمله به مراکز دولتی، نظامی یا اماکن عمومی انجام داده‌اند که منجر به کشته شدن ۸۸۳ نفر شده است. درین اواخرارتش پاکستان از پهپاد ایرانی در جنگها با بلوچها استفاده می نماید. ضرورت است تا مدافع آنرا پیداکنند.

حمله بر یک قطار آهن جعفر اکسپرس در بولان

بتاریخ ۱۰ مارچ ۲۰۲۵ ارتش آزادی بلوچ به یک قطار مسافربری «جعفراکسپرس» در گذرگاه بولان در پاکستان حمله نمودند و شماری از مسافرانش گروگان گرفته شده‌اند. آنها اظهار نمودند در صورتی که به خواسته‌هایش عمل نشود گروگان‌ها را خواهد کشت.

درین حمله ۱۰۴  مسافر نجات یافته‌اند، ۱۷ نفر مجروح به مراکزصحی منتقل شده‌اند و ۱۶ شبه‌نظامی کشته شده‌اند.  بقیه شبه‌نظامیان در محاصره نیروهای امنیتی هستند.از میان ۴۲۵ مسافر «۸۰ نفر از نیروهای نظامی پاکستان بوده‌اند.

«ارتش آزادی‌بخش بلوچستان» مدعی شد که ۲۱۴ نفر را به گروگان گرفته است و تهدید کرد که در صورت عدم آزادی زندانیان بلوچ، آن‌ها را خواهد کشت.این گروه اعلام کرده است که «۳۰ سرباز را کشته است و یک پهپاد را سرنگون کرده است.

ارتش آزادی  از دولت پاکستان خواست تا در مدت ۴۸ ساعت زندانیان سیاسی بلوچ و افراد مفقود شده‌ای را که به گفته این گروه از سوی ارتش پاکستان ربوده شده‌اند، آزاد کند. آنها گفته‌اند در صورت برآورده نشدن خواسته‌هایش «تمام اسیران جنگی اعدام خواهند شد و قطار به‌طور کامل نابود خواهد شد.

محسن نقوی، وزیر کشور پاکستان، این حمله را محکوم کرد و گفت که دولت به «وحوشی که به مسافران بی‌گناه تیراندازی می‌کنند» باج نخواهد داد.

یک منبع امنیتی همچنین به رویترز گفته است که «۱۰۴ مسافر نجات یافته‌اند، ۱۷ نفر مجروح به مراکز صحی منتقل شده‌اند و ۱۶ شبه‌نظامی کشته شده‌اند بقیه شبه‌نظامیان در محاصره نیروهای امنیتی هستند.

او گفته است «افراد زیادی در این حمله جان باخته‌اند. به گفته این منبع از میان ۴۲۵ مسافر ۸۰ نفر از نیروهای نظامی پاکستان بوده‌اند.(۹)

رهبران ارتش آزادی بلوچستان

حیربیار مری

بلوچستان میں ریفرنڈم کا مطالبہ کیا تھا اور نہ ہی مستقبل میں ہمارا کوئی  ایساارادہ ہے ، حیربیار مری | Humgaam News

باوجودیکه پاکستان ارتش آزادیبخش بلوچستان را پس از ۷ اپریل ۲۰۰۶ میلادی به عنوان یک سازمان تروریستی معرفی کرد. در ۱۷ جولای۲۰۰۶، دولت بریتانیا BLA را به عنوان «گروه غیرمجاز» تلقی کرد. این در حالی است که بریتانیا به رغم اعتراض پاکستان، حیربیار مری رهبر مظنون BLA را در کشور پناه داد. از سویی اقدامات این گروه توسط وزارت امور خارجه آمریکا نیز به عنوان اقدامات تروریستی توصیف شد و اتحادیه اروپا نیز BLA را به عنوان یک سازمان تروریستی معرفی کرد.

برهمداغ خان بگتی

Pakistan seeks Interpol red notices against Baloch leader Brahumdagh Bugti,  his aide – Firstpost

در ۱۵ اپریل ۲۰۰۹، براهمداغ خان بگتی، فعال بلوچ (که توسط دولت پاکستان به عنوان رهبر BLA متهم شد) از بلوچ‌ها خواست غیر بلوچ‌های ساکن بلوچستان، از جمله غیرنظامیان را بکشند. حملات هدفمند علیه ساکنان پنجابی بلافاصله پس از آن آغاز شد و باعث کشته شدن حدود ۵۰۰ نفر شد. رهبران BLA بعداً مسئولیت تحریک این حملات را بر عهده گرفتند. BLA افرادی را از پیشینه‌های قومی مختلف، از جمله پشتون‌ها، سندی‌ها و پنجابی‌ها، که BLA آن‌ها را افراد خارجی می‌داند، هدف قرار داد.  رهبری این گروه از سال ۲۰۰۰ بر عهده بالاچ مری بود که در سال ۲۰۰۷ در افغانستان کشته شد.

بالاچ مری

میر بالاچ مری - وکیپیڈیا

عملیات‌ها:

میر بالاچ مری یکی از اعضای سابق پارلمان ولایتی که ظاهراً از نفوذ سیاسی خود برای جلب حمایت جامعه محلی برای BLA استفاده کرده است. او که فرماندهی BLA را بر عهده داشت در نهایت در ۲۱ نوامبر ۲۰۰۷ در عملیات نیروهای امنیتی پاکستان کشته شد.

او پس از عملیات‌های سال ۲۰۰۰ میلادی، BLA در ماه می ۲۰۰۳ یک رشته حملات را انجام داد و پلیس و ساکنان غیر بومی بلوچ را مورد هدف قرار داد. سال بعد BLA به کارگران چینی که در پروژه‌های بزرگ توسعه‌ای تحت حمایت دولت مشارکت داشتند، حمله کرد. این حملات توجه رسانه‌ها را به خود جلب کرد.

علیرغم حضور نظامی دولت، حملات BLA در طول سال ۲۰۰۳ و تا تابستان ۲۰۰۴ با خودروهای بمب‌گذاری شده و حملات متعدد ادامه یافت. در سال ۲۰۰۵، این گروه به کمپ کوهلو که در آن زمان میزبان پرویز مشرف، رئیس‌جمهور وقت پاکستان بود حمله کرد. دولت پاکستان اقدامات BLA را تلاشی علیه جان رئیس‌جمهور دانست.

در ۲۱ نوامبر ۲۰۰۷، نیروهای دولتی میربالاچ مری، رهبر BLA را کشتند. تقریباً در همان زمان، دولت پاکستان بندر گوادر واقع در جنوب بلوچستان را به مدت ۴۰ سال به چین اجاره داد. BLA و بسیاری از بلوچ‌ها این مسئله را به عنوان یکی دیگر ازتلاش‌های دولت پاکستان برای استعمار بلوچستان تفسیر کردند و این گروه‌ها به خصوص BLA عملیات‌های نظامی و تبلیغی خود را علیه چین آغاز کردند.

BLA در سال ۲۰۱۳، مسئولیت حمله به سایت میراث ملی و خانه تابستانی تاریخی محمد علی جناح، بنیانگذار پاکستان را بر عهده گرفت.

دیدار بی نظیر بوتو با نواب خیربخش مری برای تسلیت مرگ بالاچ فرزند وی

در سال ۲۰۱۴، نواب خیربخش مری، رهبر BLA به مرگ طبیعی درگذشت. پس از مرگ او، شش پسر مری بر سر کنترل BLA با هم درگیر شدند. اعتقاد بر این است که سه نفر از پسران BLA را ترک کردند تا به ایجاد یک گروه انشعابی به نام ارتش متحد بلوچ UBA کمک کنند. BLA علاوه بر درگیری با UBA، در انجام حملات علیه دولت پاکستان نیز فعال باقی مانده است. در اپریل ۲۰۱۷، ۵۰۰ ستیزه‌جوی وابسته به سازمان‌ های مختلف شبه نظامی بلوچ، از جمله BLA، خود را به مقامات پاکستانی تسلیم کردند.

ارتش آزادی‌بخش بلوچستان در گزارش سال ۲۰۲۲ خود، دو عملیات را برجسته‌ترین عملیات‌های سال ۲۰۲۲ تلقی نموده اند. این دو عملیات شامل عملیات گنجل که ارتش آزادی‌بخش بلوچ مدعی است طی آن ۱۹۵ تن از نیروهای پاکستان در حوت ۱۴۰۰ در نوشکی و پنجگور کشته شدند و حمله انتحاری شاری بلوچ، زن انتحاری وابسته به ارتش آزادی‌بخش بلوچ در ثور ۱۴۰۱ است که در جریان آن سه تبعه چینی و یک راننده پاکستانی در کراچی کشته شدند.

                                        اکبر بگتی

نواب اکبر بوگتی

 اکبر بگتی وزیر سابق بلوچستان و یکی از پدران مؤسس BLA به‌شمار می‌رود. او در عملیات نیروهای امنیتی پاکستان در ۲۶ اگت ۲۰۰۶ کشته شد.

خیربخش مری

https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/04/Baba-marri-portrait-6.jpg/220px-Baba-marri-portrait-6.jpg

– خیربخش مری در شورش‌های دهه ۱۹۷۰ در بلوچستان شرکت داشت. او را «پدرخوانده» جنبش مسلحانه بلوچ می‌نامیدند. او که پدر بالاچ مری بود یک چهره کلیدی در BLA تلقی می‌شد تا اینکه در جون ۲۰۱۴ به مرگ طبیعی درگذشت.

– دولت پاکستان مدعی است که براهامداغ بگتی نیز از رهبران BLA می‌باشد. او بیشتر به خاطر دعوت به قتل همه ساکنان غیر بومی بلوچستان در یک مصاحبه زنده تلویزیونی معروف شد. دولت پاکستان مدعی است که براهامداغ بگتی پس از ترک BLA به احیای جبهه آزادیبخش بلوچستان (BLF) کمک کرد.

بیجارخان

– بیجار خان یکی دیگر از رهبران BLA بود که در یک حمله دولتی در جولای ۲۰۱۵ کشته شد.

                                             اسلم بلوچ

درست سمت : تحریر: اسلم بلوچ | Humgaam News

اسلم بلوچ معروف به «آچو» فرمانده یکی از زیر گروه‌های BLA بود که گفته می‌شود پس از اختلاف با مسئولان BLA در خارج انشعاب کرد و خود را فرمانده BLA تلقی کرد. او گارد مجید را تأسیس کرد و مسئول حمله به کنسولگری چین در سال ۲۰۱۸ بود. BLA اظهار داشت که اسلم بلوچ در یک حمله انتحاری در دسامبر ۲۰۱۸ در قندهار کشته شده است. – بشیر زیب بلوچ پس از کشته شدن اسلم بلوچ فرماندهی BLA را بر عهده دارد. او در واقع فرمانده گارد مجید بود که بیشترین عملیات‌های BLA را انجام داد.

داکتر منان بلوچ

https://thebalochistanpost.com/wp-content/uploads/2021/01/%DA%88%D8%A7%DA%A9%D9%B9%D8%B1-%D9%85%D9%86%D8%A7%D9%86-696x398.jpg

«منان بلوچ» رهبر جدید ارتش آزادیبخش بلوچ گروه ناراضی ایالت بلوچستان بتاریخ ۳۰ جنوری ۲۰۱۶ در تبادل آتش با نیروی مرزی پاکستان در منطقه «مستونگ» با ۳ یارانش کشته شده است.

نذراله بلوچ

رهبر «ارتش آزادیبخش بلوچ» در عملیات نظامی پاکستان کشته شده است

یکی از رهبران لشکر آزادی بلوچ بود. که توسط دولت پاکستان کشته شد.

«سرفراز بگتی» وزیر ایالتی بلوچستان در مورد مشکلات داخلی گفت که نیروهای امنیتی پاکستان در عملیاتی «نذرالله بلوچ» رهبر سابق گروه تجزیه طلب «ارتش آزادیبخش بلوچ» را به قتل رسانده‌اند.

عبدالنبی بنگلزی

عبدالنبی بنگلزی، از رهبران ‹جدایی‌طلبان بلوچ پاکستان› در قندهار ترور شد

عبدالنبی بنگلزی، یکی از رهبران ارتش آزادی بلوچ پاکستان روز (پنجشنبه ۶ جوزا سال ۱۴۰۰) از سوی افراد مسلح ناشناس در شهر قندهار ترور شده است.

آقای بنگلزی از فرماندهان مهم ‹ارتش آزادبخش بلوچستان ‹ (BLA) در پاکستان بود. مقامات محلی قندهار جسد بی‌جان عبدالنبی بنگلزی، دیروز از سوی پولیس قندهار به شفاخانه مرکزی این ولایت منتقل شده است.

آقای بنگلزی ۵۷ سال سن داشت و یکی از فرماندهان اصلی ارتش آزادی‌بخش بلوچستان از سال ۲۰۰۲ تا کنون فعالیت می‌نمود.

ارتش آزادی‌بخش بلوچستان (BLA) از گروه‌های تجزیه‌طلب در پاکستان است که برای جداسازی ایالت بلوچستان پاکستان فعالیت می‌نمود. (۱۰)

منابع

۱.معرفی ارتش آزادی بوچستان در صفحه حمله ارتش آزادی بلوچ در خط ریل نوشته محمد حسین لطف الهی در ویبسایت  میهنم

https://hammihanonline.ir/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%A8%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84-20/34554-%D8%B2%D9%86%DA%AF-%D8%AE%D8%B7%D8%B1-%D8%AA%D8%B1%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D9%85-%D8%AC%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%B7%D9%84%D8%A8%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%B4-%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%A8%D9%84%D9%88%DA%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%DA%AF%D8%B1%D9%88%D9%87-%D9%85%D8%B3%D8%A6%D9%88%D9%84-%D8%AF%D8%B1-%DA%AF%D8%B1%D9%88%DA%AF%D8%A7%D9%86-%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C-%D9%85%D8%B3%D8%A7%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%82%D8%B7%D8%A7%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D9%BE%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%DA%86%D9%87-%D9%85%DB%8C-%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%85

۲.حملات گروه های بلوچستان ویکی پیدیا فارسی

https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%B4_%D8%AF%D8%B1_%D8%A8%D9%84%D9%88%DA%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86

۳. افزایش گروه های جدایی طالب در پاکستان گزارش از سایت مشرق

https://www.mashreghnews.ir/news/1687594/%D8%A7%D9%81%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%DA%86%D8%B4%D9%85%DA%AF%DB%8C%D8%B1-%D9%81%D8%B9%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%AA-%DA%AF%D8%B1%D9%88%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%B3%D9%84%D8%AD-%D8%AC%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%B7%D9%84%D8%A8-%D8%AF%D8%B1-%D9%BE%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%AA%D9%84%D9%81%D8%A7%D8%AA

۴. علت کشته شدن جنرال رازق در صفحه شبکه اطلاع رسانی افغانستان

https://www.afghanpaper.com/nbody.php?id=155475

۵.زنگ خطر جدای طالبان پاکستان نوشته محمد حسین لطف الهی 

https://hammihanonline.ir/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%A8%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84-20/34554-%D8%B2%D9%86%DA%AF-%D8%AE%D8%B7%D8%B1-%D8%AA%D8%B1%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D9%85-%D8%AC%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%B7%D9%84%D8%A8%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%B4-%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%A8%D9%84%D9%88%DA%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%DA%AF%D8%B1%D9%88%D9%87-%D9%85%D8%B3%D8%A6%D9%88%D9%84-%D8%AF%D8%B1-%DA%AF%D8%B1%D9%88%DA%AF%D8%A7%D9%86-%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C-%D9%85%D8%B3%D8%A7%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%82%D8%B7%D8%A7%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D9%BE%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%DA%86%D9%87-%D9%85%DB%8C-%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%85

۶.ارتش آزادی بوچ درد سری که پاکستان از چشم همسایه ها می بیند. در ویبسایت بی بی سی   https://www.bbc.com/persian/articles/ckg81q11e10o

۷.مهمترین گروهای فعال در بلوچستان در ویبسایت تحولات جهان اسلام

۸. ارتش آزادیبخش بلوچستان نوشته شده در ویکی پیدیا انگلیسی

https://en.wikipedia.org/wiki/Balochistan_Liberation_Army

۹.گروگان گیری درقطار جعفراکسپرس .

https://www.bbc.com/persian/articles/c9q4ex8n59eo

۱۰.عبدالنبی بنگلزی،  از سوی افراد مسلح ناشناس در شهر قندهار ترور شده است. در ویبساید افغانستان ما

http://dailyafghanistan.com/national_detail.php?post_id=156621