فتانه بکتاش عارفی هنرمند پردرخشش درساحۀ هنرنقاشی
فتانه بكتاش عارفى فرزند محمد عارف عارفی متولد گذرشوربازارشهركابل يكتن ازنقاشان موفق افغانستان است كه از دوران کودکی به نقاشى پرداخته است.
استعداد سرشار او درنقاشى باعث گرديد تا درهمان آوان کودکی يكى از نقاشى هايش برنده جایزۀ از فستيوال هنرى اکودکان درجاپان گردد. او دوره سه ساله بخش نقاشى نگارستان هنرى غلام محمد ميمنگى را با اخذ شهادتنامه درجه اول درسال ۱۹۸۳به پايان رسانيده، درجريان آموزش ،كارهاى درخشان اوبخصوص پورتريت هايش امكان توسعه شهرت استعداد او را تا سطح اجتماع فراهم آورد. بعد از فراغت از ليسه عالى رابعه بلخى کابل شامل فاكولته هنرهاى دانشگاه كابل گرديد ، در دوران تحصيل به زودى در جمع خوبترين نقاشان افغانستان به شمار آمده ،عضويت اتحاديه هنرمندان افغانستان را حاصل نموده ، نقاشى هايش براى نمايش دايمى در گالرى ملى كابل و گالرى فاكولته هنرها انتخاب شده وهم موفق شد تا شمارى ازتحسين نامه ها ،جوايزودیپلوم هاى افتخارى را از مراجع چون اتحاديه هنرمندان افغانستان، وزارت اطلاعات و فرهنگ، نگارستان هنرى غلام محمد ميمنگى،،موزيم اردوى افغانستان وسايرفستيوال هاى هنري بدست آورد.
درسال دوم تحصيل دردانشگاه استعداد وپژوهش دقيقانه اش او را درايجاد نو آورى تكنيك جديدى درنقاشى قادرساخت كه درهمان ايام نخستين، موفق به ا خذ جايزه ازمسابقه راه اندازى شده دردانشگاه کابل شود.او سبك انفرادى اش را (هندسيزم ) نام گذاشته و تكنيك ايست كه با فرم ومحتواى ابداعى واقعيت ها را مى نماياند، خوشبختانه امروزنیزاین سبک انفرادی فتانه مهرتایید حلقه های معتبرهنری کشورامریکا را نیزحاصل نموده و با دریافت سند رسمی از جانب مجله معتبر آرتیست مگزین کشور امریکا به حیث یک نو آوری هنری نیز به رسمیت شناخته شده است ، اما فتانه درمورد توجه مقامات دولتی وفرهنگی افغانستان پیرامون این ابتکارهنری اش چنین می گوید:
« متاسفانه تاحال هیچ یک ازمراجع دولتی وفرهنگی کشورزادگاه ام افغانستان به این ابتکار هنری ام کدام توجه یی ننموده اند. در یکی از سال های متاخر مکتوبی رادر این مورد به مسوولین دولتی ومقامات فرهنگی دولت افغانستان به کابل فرستادم که متاسفانه بدون پاسخ گذاشته شده وبه گمان اغلب شاید هم مکتوب ارسال شده ام نصیب کدام زباله دانی شده باشد.
صراحتا باید بگویم که نوع آوری وساختن یک سبک و روش به خصوص در ساحه هنر کار ساده ای نیست که اینگونه باید نا دیده گرفته شده و به ایجادگر آن اینگونه پشت پا زده شود. دست آورد خوب هر فرد یک کشورافتخارهمان ملت وهمان کشور است که متاسفانه شاید بازهم همان رسوم وعادات سالار بازی های بی مورد تبعیضی، فرقه یی ، جنسی و ایدیالوژیکی به بعضی ها اجازه نمی دهد تا به تقدیر وتحسین از کارعلمی، تخنیکی یا هنری یک زن بپردازند. اکثرا در جامعه فرهنگی مان چنین معمول است که هرگاه هر گپ ویا هرحرکت خورد ویا بزرگی که از هر هنرمند یا فرهنگی مجرب ویا حتی غیر مجرب و ناپخته هم به ظهور می رسد ، متعاقباً برای آن کار، پروموشن ها یا تبلیغات فراوان صورت گرفته و حتی درسرخط اخبارهم می آیند، اما نمی دانم که این دستور چرا بالای دستآورد های هنری و فرهنگی من دربرعکس آن تطبیق می شود .
شاید جواب درست این باشد که فروغی بسطامی میگوید :
” تا زدم لاف هنر خواجه به هیچم نخرید
بی هنر شو که هنر ها ست در این بی هنری”
فروغی بسطامی»
پس در این صورت من هم می سرایم که:
چه زنم لاف هنردر پس این خواجه سرا
که فن یار چه زیبا ست به رنگ دیگری »
«فتانه بکتاش»
در سال ۱۹۸۷ فتانه سند تحصيلات عالى اش را دررشته هنر و نقاشی از فاکولته هنر های زیبای دانشگاه كابل با اخذ نمرات اعلی و درجه اول در تمام سمستر هاى تحصيلى به دست آورده مگر بنا به وجود رقابت هاى نا سالم و تبعيضات جنسى و ايديالويكى موجود دردستگاه پراختناق حكومت وقت ، ازارايه امتياز كدرعلمى برايش ابا ورزيده شد اما مبارزه حق طلبانه اويگانه وسيلۀ بود كه سبب پذيرفتن اش به حيث استاد ديارتمنت نقاشى در فاكولته هنرها شد.
فتانه دیپلوم ی را در رشته نقاشى از كالج ايجوكيشن دايركت ودیگری درجه ماستری اش رادر رشته هنرهای زیبا از دانشگاه اکادمی آف آرت یونیورستی كشورآمريكا نیز بدست دارد.
نسبت تداوم جنگ ها وشرايط نا مناسب اجتماعى سياسى مدت بيشترازنيم دهه را به پاكستان مهاجربوده است، خوشبختانه با استمداد جستن از خداوند بزرگ و مبارزه پيگیرانه با سختى هاى آوارگي به خصوص با مقاومت سرسختانه در برابر موانع و عوامل فرهنگ ستیز و زن ستیز داخلی و بیرونی توانست تا نمايشات از آثارش را راه اندازى نموده و هم باحد اكثر از موسسات افغانستانی و بين ا لمللى همكارى های هنرى نماید . در زمان مهاجرت در پاکستان، فتانه به حیث یک نگاره گر و دیزاینر مبتکر وفعال مهمترین وموفقترین پروژه های تصویرسازی را برای حد اکثر ازموسسات بین المللی، موسسات غیر دولتی (ان- جی-او) ها وسایر مراجع انفرادی به انجام رسانیده است.
اوبه صفت کارمند دردیپارتمنت تهیه مواد درسی موسسه صندوق طفل بین المللی علاوه ازتهیه مواد مختلفه بصری کتاب تصویری رهنمای نرس قابله های محلی رانیزنقاشی نموده است که به عنوان مفید ترین رهنمای بصری درحد اکثر پروگرام های تربیوی صحی قابل استفاده قرارگرفته که با تجدید چاپ خوبترین رهنمای تصویری برای نرس قابله های محلی بوده می تواند.
او برای دیپارتمنت های مختلفه کمیته نجات بین المللی مواد مختلف بصری ازقبیل کتب ،پوستر ها و فلب چارت های مختلفه صحی وتربیوی را ترسیم نموده است.
نقاشی های فتانه در کتب درسی وسایر نشرات بصری موسسسه یونیورستی نبراسکا به چاپ رسیده ودرپروگرام های آموزشی این موسسه استعمال شده اند.
تقاشی ها وتصاویر تهیه شده فتانه سهم موثری را درپروگرام های کنترول مواد مخدره اداره انکشافی وکنترول مواد مخدرسازمان ملل متحد نیز ایفا کرده است.
او نقاشی ها وتصاویر متعددی را برای دیپارتمنت های مختلف اداره انکشاف بین المللی ایالات متحده امریکا نیزتهیه دیده است .
کمیته سویدن یکی دیگر ازموسسات بین المللی ایست که از نقاشی ها وطراحی های فتانه در اکثر از پروگرام های آموزش بصری اش استفاده نموده است.
فتانه طراحی ها ورسامی های ارزشمندی را برای پروگرامهای تربیوی موسسه جی- تی- زی جرمنی نیز انجام داده است.
دیزاین آرم رسمی موسسه ساحوی مسلم- اید نیز یکی از کار های فتانه می باشد.
او برای کمیته صلیب سرخ و حلال احمر نیز تصاویری سودمندی را ترسیم نموده است.
اداره انکشافی افغانستان یکی از فعال ترین موسسات غیر دولتی افغانی نیز آرم موسسه و مواد بصری مختلفه اش را توسط فتانه دیزاین و تهیه نموده است.
دیزاین نشان و پروژه های متعد د مواد بصری اداره توسعه حیوانات اهلی ایالت صوبه سرحد پاکستان نیز توسط فتانه دیزاین و نقاشی گردیده است.
اداره تحفظ محیط زیست پاکستان نیزحداکثر ازمواد بصری وکتب ورسالات تربیوی آموزشی اش را توسط فتانه انجام داده است.
وعلاوتا فتانه بالترتیب در سال هاى ۱۹۹۵ و ۱۹۹۸ (مركز فرهنى هنرى غلام محمد ميمنگى) و فصلنامه ( فرهنگ و هنر) را در شهر پشاورپاكستان تاسيس نموده واز اين راه خدمات بى شايبه اش را براى حفاظت ارزش هاى فرهنگى افغانستان و رشد استعداد هاى نو شگفته افغان به انجام رسانیده است. با تاسیس مرکز فرهنگی غلام محمد میمنگی در شهر پیشاور پکستان( ۱۹۹۵-۲۰۰۰ میلادی) فتانه دروازه های امید آموزش آرت وهنر را به روی جوانان، نوجوانان و اطفال مهاجرین ذکور و اناث افغانستان در حالی باز نگهداشت که عناصر فرهنگ ستیزبیگانه و بیگانه پرستان از تخریبات بزدلانه ضد فرهنگی شان آزرمی نداشتند.
و اضافه بر آن فتانه به صفت استاد در انستتيوت هنر هاى زيباى يونيورستى پشاور، اكادمى هنر هاى سمعى و بصرى هنركده و امينه دگرى كالج پاکستان مضامين دراوينگ و رنگ آبى رانيز تدريس نموده است.
او ثمره از تحقيقات ،مطالعات و تجارب اش را به صورت قلمى در رساله ی به نام ( هنرنقاشى و سير تاريخى آن در افغانستان) نيزتحريرنموده كه باهمكارى وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان چاپ گردیده است. او حکایت چگونگی به چاپ رسیدن این کتاب اش را اینگونه بیان می دارد:
« درسپتمبرسال ۲۰۰۵زمانیکه جناب داکتر سید مخدوم رهین در دور اول سمت شان( قبل از کریم خرم) به حیث وزیر اطلاعات و فرهنگ افغانستان مسافرتی در واشنگتن دی سی داشتند ، این جانب نیز به حیث هنرمند افغان با ایشان دیداری داشتم، درجریان همان ملاقات ایشان به کتاب نوشته کرده ام (هنر نقاشی وسیر تاریخی آن در افغانستان) علاقمند گردیده و وعده ه چاپ آنرا درهمان جا برایم داده که بعداً یک کاپی قلمی آنرا جهت طبع و نشربا خود به كابل انتقال دادند. بعد از بازگشت به كابل، ایشان كتاب متذكره ام را جهت ملاحظه به كمسيونى از نويسندگان آن وزارت سپرده كه بعد از بررسى ، كتاب متذكره از طرف كمسيون نويسندگان مناسب طبع ونشر ارزيابى شده و متعاقبا” براى طى مراحل طبع ونشر به ريئس موسسه بيهقى کابل سپرده شد. متاسفانه کمی بعد تر، تغیراتی در مقام وزارت فرهنگ افغانستان رونما شده و آقای کریم خرم وزیراطلاعات و فرهنگ افغانستان شدند ؛ این تغیر سبب گردید تا کار چاپ کتاب ام در وزارت اطلاعات وفرهنگ افغانستان برای تقریبا دو سال بی سرنوشت بماند که پریشانی عمیق را برایم فراهم آورده بود .
بلاخره بعد از تماس های بسیارومتعدد ونوشتن یک مکتوب جدی عنوانی آقای کریم خرم دریکی از روز ها تیلفونی از سکرتر وزارت فرهنگ افغانستان در یافت کردم که برایم خبر چاپ کتاب را می داد. کتاپ چاپ شده بود اما حتی یک نسخه آن هم برایم ارسال نشد که نشد، تا اینکه یکی دو سال بعد آن خواهرم در جریان سفری که به کابل داشت بعد از پایین و بالا رفتن های بسیار در دفاتر متعدد موفق گردید تا صرفاً چند جلد محدود آنرا بدست آورده و با خود به آمریکا بیاورد. اما دیدن صورت چاپ شده کتاب با آن سر و وضع غیر مسلکی و نامنظم واقعا شا ک دهنده است که شخصا آنرا یک صدمه شدید عمدی به زحمات صادقانه فرهنگی خویش محسوب نموده و آقای کریم خرم و سایر مسوولین وقت وزارت فرهنگ افغانستان را مسوول این زیان میدانم. آرزو دارم تا روزی با دریافت امکانات بهتر و مناسب کتاب ام با کوالتی بهتر تجدید چاپ نمایم .
خود شناسی پایه اصلی انسان شناسی و جامعه شناسی است و تا آنجائیکه اطمینان و اعتماد به نفس برایم اجازه می دهد متیقن ام که موضوعاتی خوب و بسیار کار آمد علمی، هنری و فرهنگی یی را در محتوای این کتاب تحریر کرده ام که باید برای آوردن تفاوت ها در جامعه هنری مان عملاً از آن استفاده صورت گیرد.»
فتانه بکتاش عارفی نقاش وهنرمند ایست با استعداد شگرف دارنده توانایی های منفردانه هنری که با درنظر داشت خوبترین پرنسیب ها ومعیارهای هنری و حفظ هم آهنگی های هربخش وکتگوری آثار متعددی را هنرمندانه به تصویر کشیده است .از آغاز كارهنرى تا اکنون تابلو های بیشمار شامل بر پورتريت، منظره وطبعيت بيجان را با استفاده از پنسل، نوك آهنى (رنگ و قلم) ،رنگ آبى و رنگ روغنى كار نموده كه اكثر از آنها در قالب بندى هاى رياليسم و سبك انفرادى اش (هندسيزم) كار شده اما كار هاى در سبك هاى پاينتاليزم ، ابستركت، كولاژ و مينياتور نيز دارد. استعمال درست قوانین علمی نگاره گری در تحلیل وتجزیه اساسات ساختمانی اشیا وپدیده ها و تبدیل ارزش های رنگی آنها به تون های دلچسب سیاه وسفید از دست بلند این هنرمند حکایت دارد. ایجاد زیبایی با نقاشی با آب رنگ واستعمال مناسب روش های خاص ، دلچسپ وقابل چلنج آن توسط فتانه باعث پذیریش او در خوبترین حلقات هنری گردیده است . استعمال درست تکنیک ها و روشهای دلچسپ نقاشی با رنگ روغنی و ویژه گی های تجملی این شیوه کلاسیک نگارگری به تابلو های روغنی فتانه زیبایی خاص بخشیده است. با بکارگیری برش های از قطعا ت و کاغذ پاره های رنگی و نصب آنها روی صفحه، فتانه آثاری شگفت انگیزی از کولاژ تهیه دیده که اززیبایی های منفردانه و تکنیک های خوب هنری برخوردار اند .
زیبایی های تکنیکی طراحی ونقاشی با نوک آهنی یا رنگ وقلم واستعمال پرداس کاریهای با ظرافت آن درآثاری فتانه او را هنرمند مستعد ومبتکری معرفی میدارد. تجارب، دانش و مهارت اکاد میک فتانه در هنرطراحی ، پرداس کاری و تئوری رنگ در ایجاد خوبترین کارهای پاستل این نقاش موثر بوده است.
قدامت تاریخی، ظرافت های دقیق و زیبایی های شگفت انگیز میناتور، این اصیل ترین هنر خراسان زمین آثار میناتور فتانه را دلچسپ ساخته اند. او از اوایل تا حا ل پورتریت ونقاشی چهره های مختلف شخصی، رسمی، علمی، تاریخی وهنری را به مشتریان متعدد افغانی و اتباع ملل مختلف انجام داده است. توانایی سرشارفتا نه درتصویر زیبایی های هنری ، شباهت چهره وتاکید برحالات روانی باعث تبارز پر درخشش اش در اجتماعات و حلقات هنری گردیده است . آثاراش درنمايشات منفرد وگروپى داخل و خارج سهيم بوده جوایز متعدد را بدست آورده و درسطح بين المللى به فروش رفته اند.
فتانه اوقات فراغت را بیشتربه مطالعه گذرانيده، نوشتن مضامين و سرودن نظم گونه های شعری مصروفيت هاى ذوقى اند كه گاه گاهى به آن مى پردازد.
او با گالرى ويست در شمال امريكا همكارى داشته، عضویت محتبر ترین اتحادیه زنان هنرمند آمریکا و موسسه Empowered Women International رانیزبدست آورده است.
او به حیث استاد رسمی موسسه (گرمبکر) امریکا كورس هاى هنرى نقاشى رنگ آبى و اساسات رسامى را دربرنامه هاى آموزشى
ِDurant Memorial Center و Micheals Arts& Craft.Inc ، و کورس های هنری مرکز آرت و هنر بکتاش) در ویرجينيا نيز تدريس نموده و مى نمايد.
سوانع، آثار و مصاحبه هاى اين هنرمند در كتاب هاى معتبرWho’s who Marquise و حد اكثر از نشرات ا فغانستانی و خارجى به چاپ رسيده است، فعلا” در ايالت ورجينياى ايالت متحده امريكا سكونت داشته و به كار، آموزش ، تدريس و فعاليت هاى هنرى اش اشتغال دارد.
نمایشات :
نمایشات انفرادی: سفارت افغانستان در واشنگتن دی سی2005، در گالری ام بی سی 4 در واشنگتن دی سی 2006، درگالری ویست الکسندریه ورجینیا 2005، با اتحادیه ملی زنان هنرمند آمریکا در نیویارک 2006 ، سفارت هالند در اسلام آباد 1998 و موسسه غیر دولتی ، انستتیوت هنرهای زیبای پیشاور 1997 و مرکز فرهنگی افغان فرانسه در پاکستان 1995، نمایشات دایمی: گالری ملی کابل و گالری فاکولته هنر های زیبای دانشگاه کابل
نمایشات گروپی:
– نمایش بهاری2007 درتارگت گالری آرت لیک سنتر، الکسندریه ورجینیا.
الکسندریه ورجینیا 2007. Empowered Women International- گالری زنان
– نمایشات اتحادیه ملی زنان هنرمند آمریکا در نیویارک 2006_ 2007.
– نمایشات ماهانه گالری ویست الکسندریه ورجینیا 2005-2006.
– در فستیوال سالانه هنری نشنل جیوگرافیک در واشنگتن دی سی 2005.
– در سفارت افغانستان در واشنگتن دی سی 2006.
– درانستتیوت هنرهای زیبا مربوط پیشاور یونیورستی 1998
-در اکادمی هنر های زیبای هنرکده در اسلام آباد و پیشاور پاکستان 1997
در مرکز فرهنگی فرانسه و افغان درپاکستان 1995-1997
– در نمایشات هنری مرکز هنری غلام محمد میمنگی پیشاور1995- 1999
– در امریکن سنتر پیشاورپاکستان 1993 .
– درنمایشات اتحادیه دولتی هنرمندان افغانستان در کابل 1984- 1987.
– درنمایشات هنری فاکولته هنرها و دانشگاه کابل 1983-1987.
– درنمایشات هنری وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان 1983-1987 .
-در نمایشات هنری نگارستان هنری غلام محمد میمنگی کابل 1983-1980 .
جوایز و افتخارات
– برنده جایزه دور نهایی بیست وسومین دور مسابقات هنری آرتست مگزین،آمریکا، سال 2006.
– برنده جایزه دوم بخش نقاشی اتحادیه دولتی هنرمندان افغانستان کابل 1987
– تقدیر نامه ( محصل ممتاز ) از جانب معاونیت امور تعلیم وتربیه وزارت تحصیلات عالی افغانستان 1987.
– برنده جایزه اول مسابقات هنری موزیم اردوی افغانستان، د ر بخش پوستر1986
– دریافت دیپلوم افتخاری و لقب (هنرمند پیشتاز)از اتحادیه دولتی هنرمندان افغانستان،کابل 1986
– برنده جایزه اول ودیپلوم افتخاری نخستین فستیوال هنری متعلمین ومحصلین شهر کابل ،از جانب وزارت تعلیم وتربیه و سازمان زنان 1984.
– برنده جایزه اول نقاشی از مسابقات هنری وزارت تحصیلات عالی و سازمان جوانان 1985.
– برنده جایزه نقاشی پورتریت ،جویز مطبوعاتی وزارت اطلاعات و کلچر افغانستان 1985
– تحسین نامه درجه اول از جانب ریاست فاکولته هنرهای زیبا دانشگاه کابل 1984.
– برنده جایزه بخش نقاشی جوایزمطبوعاتی وزارت اطلاعات و کلچر افغانستان 1984.
– برنده جایزه ا ول نقاشی بخش تشویقی جوایزمطبوعاتی وزارت اطلاعات و کلچر افغانستان 1983.
– برنده جایزه نقاشی از فستیوال هنری اطفال منعقده جاپان 1979 .
مصاحبه ها وچاپ آثار:
– تلویزیون نور، پروگرام جهان زن،2010
– تلویزیون آشنا، صدای امریکا 2006 و 2007
2005-2008, Marquis who’s who – نشربیوگرافی در نشرات مختلف کتاب
2007 روزنامه واشنگتن پست –
– الکسندریه تایمز 2007
– مجله زیبا ،ورجینیا، آمریکا 2007
– هفته نامه امید 2005
Radio Free Europe رادیو آزادی –
– تلویزیون آسمایی ،ورجینیا آمریکا 2003.
– رادیو بی بی سی 1994 و1998
– مجله خواهران ، پیشاور پاکستان 1997
– مجله دیوه چاپ لندن
– مجله سحر 1992
– مجله سباوون ، کابل 1987
– مجله فرهنگ، نشریه وزارت اطلاعات و کلچر افغانستان ، کابل 1984
– مجله آواز ، نشریه رادیوتلویزیون دولتی افغانستان 1985
– مصاحبه با تلویزیون دولتی افغانستان؛ پروگرام جوانان ،کابل 1984
– هفته نامه جوانان 1983
– مجله مصور افغانستان امروز 1983.
– روزنامه انگلیسی کابل تایمز1982
– مجله اطفال دکمکیانو انیس 1982
