حیات بشری را آتش فشان خاموشی به شدت تهدید میکند

نویسنده:مهرالدین مشید جهان در معرض توفانی فراتر از جنگ سوم  این پرسش…

دومین بار طی طریق در تعامل گذری انسان با هوش…

*محمدعثمان نجیب، بنیاد‌گذار مکتب دینی فلسفی من بیش‌از این نه…

درک لنینی از دموکراسی: نگاهی از سده 21

ترجمه. رحیم کاکایی یرومنکو ولادیمیر ایوانوویچ دکترعلوم فلسفه، مشاور رئیس مجلس قانونگذاری…

افغانستان در سایۀ رقابت‌های ژئوپولیتیکی جهانی ناشی از جنگ اسرائیل…

مقدمه تنش‌های دراز ‌مدت میان ایالات متحده آمریکا، اسرائیل و جمهوری…

فیلسوف آس و پاس،- مدافع مالکیت خصوصی!

max stirner (1806-1856) آرام بختیاری ماکس اشتیرنر، آغاز آنارشیسم فردگرایانه. ماکس اشتیرنر(1856-1806.م) آلمانی،…

افغانستان- آموزشگاهی خونین برای ایران و همسایگان 

سلیمان کبیر نوری در این مقاله می‌خوانید: چکیده نئولیبرالیسم و استعمار؛ تجربه‌ای عینی افغانستان؛…

جنگ های جیوپولیتیک جدید و افغانستان تحت حاکمیت طالبان

نویسنده: مهرالدین مشید از بازگشت تروریسم تا تقابل قدرت های بزرگ در…

سید جمال الدین افغان

 فیلسوف ،دانشمند بنیانگذار نهضت فکری وجنبش آزادی  خواهی افغانستان ،اساسگذار  اتحاد اسلامی ومبارز…

  به آرمان وطن

بیا برویم کشور تا بان را بسا زیم  خا نه ی…

نوستالوژی و جاذبه های فکری و اعتقادی 

نویسنده: مهرالدین مشید نوستالوژی و گذشته گرایی های فکری و اعتقادی زمانیکه…

تاریخ‌گرایی و ارزش هنری رمان‌های میخائیل شولوخوف

ترجمه. رحیم کاکایی به مناسبت 120 سالگی میخائیل شولوخوف ای. کووالسکی (درباره مسئله…

نامه‌ی سرگشاده از سوی یک مهاجر، به صدراعظم آلمان!

آمریکا به سیم آخر زد. حمله‌ی آمریکا بر ایران، دردسر…

تنش میان ایران و اسراییل و پس لرزه های بحران…

نویسنده: مهرالدین مشید وارد شدن امریکا در جنگ و به صدا…

عزّ و شرف وطن 

در خانـه قـوی باش که چوراچور است  دزدان به کمین فانوس…

فطرتی انسانی

امرالدین نیکپی در اوایل دانشگاه ، داستان‌های مذهبی بسیاری دربارهٔ طرد…

جهان صلح وصفا!

امین الله مفکر امینی                   2025-19-06 جهانـی صلح وصفـــای بشربماتم کشیـــــده جـاهــــلانیکی برسیاستهای…

سرنوشت انسان امروز در چنگال مومیایی فروشان دیروز

نویسنده: مهرالدین مشید زنده گی مدرن در آینۀ زوال تاریخی در جهان…

سیمون دوبوار،- رفاقت و عشق اگزستنسیالیستی

Beauvoir, Simone de (1908- 1986). آرام بختیاری سیمونه و سارتر،- ازدواج سفید…

کتاب زبدۀ تاریخ

رسول پویان فسانه خوان وفسون سرگذشت موسارا مگـر خـرد بکــنــد حـل ایـن…

چرا مردان از زنان قوی تر نیستند؟ پروفیسور دکتر شمس سینا بخش…

«
»

د ګد حکومت ناکامه بهرنۍ پالیسي

افغانستان د آسیا په زړه کې د خپل جیوپولیټیک او جیواکنامیک موقعیت له مخې او موجوده وضعې ته په کتو د سیاسي، ټولنیز، کلتوري او اقتصادي حالت د پرمختګ لپاره په سیمه او نړۍ کې افغان شموله سیاست او پالیسۍ ته اړتیا لري. داسې پالیسي چې د وخت په هر ډول شرایطو کې خپلې ملي ګټې او موخې ثابتې او خوندي وساتي. خپل ستراتیژیک دوستان له ځان سره وساتي او تر منځ یې انډول مراعات کړي. د افغانستان ګاونډیانو په تېرو ۱۰۰ کلونو کې له افغانستان سره له فعال سیاست نه کار اخیسته خو له بده مرغه افغانستان یې په مقابل کې د پام وړ سیاست نه لاره او سیاسونو او چارواکو مو یوازې د خپل نوم، موقف او څوکۍ لپاره پرې خوله پټه کړيده او په دې نه دي توانیدلي چې په سمه توګه له ملي ګټو نه د فاع وکړي.

له نیکه مرغه په افغانستان کې د کورنیو جګړو وروسته په دې وروستیو کلونو کې د افغانستان اړیکې د سیمې او نړۍ له ډیرو هیوادونو سره ټینګې شوي دي خو له بده مرغه چې د سیالو او رقیبو هیوادونو تر منځ مو هیڅ انډول نه دی ساتلی. په همدې سبب مو سیالو هیوادونو ته زمونږ په هیواد کې د نیابتي جګړې کولو فرصت په لاس ورکړی دی چې همدا مسایل سبب شوي چې افغانستان ونه توانیږي څو د ګاونډیو، سیمې او د نړۍ د هیوادونو تر منځ انډول وساتي او د خپلو ملي ګټو لپاره کار وکړي. افغانستان په تیر حکومت کې هم روښانه بهرنۍ پالیسي نه درلوده، د سیمې او نړۍ له هیوادونو سره په اړیکو کې مو انډول نه و ساتلی. په تیر حکومت کې مو روسیه، ترکیه، چین او نور هیوادونه د بهرنۍ پالیسۍ محور نه و ګرځولي، ټوله اتکا مو په امریکا او ایران وه، پخواني ولسمشر حامد کرزي هغه مهال له روسیې سره اړیکې ونیولې چې کله د امریکا نه ناهیلی شو، همدا ډول چين او ترکیه هم.

د غني او عبدالله د واکمنۍ پر مهال د بیلګې په توګه د افغانستان په بهرني سیاست کې د پاکستان او هندوستان سره په اړیکو کې ناانډولي یادوو.

په تیر حکومت کې د افغانستان او هند اړیکې خورا ښې وې، هند له ۲۰۰۱ څخه تر ننه له افغانستان سره د پام وړ مالي مرسته کړې. ځینې خلک بیا وایې چې هند په افغانستان کې نیابتې جګړه روانه ساتلې، خو د تاریخ په اوږدو کې د افغانستان او هندوستان اړیکو ته په کتو؛ هندوستان له افغانستان سره هیڅ داسې کار ندی کړی چې زمونږ ولس دې هندوستان ته د نیوکې ګوته ونیسي. خو تاریخ ګواهي ورکوي چې په افغانستان کې د ټولې جګړې جرړې د ډيورنډ کرښې ها خوا دي. په افغانستان کې د ګډ حکومت په منځته راتګ سره د سیالو هیوادونو په ځانګړي توګه د پاکستان او هندوستان تر منځ د انډول نه ساتلو قانون لا پسې پياوړی شو او ولسمشر غني هم پاکستان ته د یو طرفه امتیاز ناکامه تجربه تکرار کړه. د حکومت په لومړیو ورځو کې یې کابل ته د پاکستانیو چارواکو د راتګ ور پرانیست او په خپله هم څو وارې د اسلام اباد میلمه شو. خو د معمول سره سم د پاکستان دوه مخي توب او دروغجنو وعدو پرته یې هیڅ هم تر لاسه نه کړل. پاکستان ته یو طرفه امیتاز ورکولو سره افغانستان د وخت د ضایع تر څنګ نور ډير زیانونه هم وکړل چې دا دی تر ټولو تازه بیلګه یې په کابل کې همدا اوسنۍ د (ریکا) شپږمه اقتصادي غونډه کې چې د نړۍ د دیرشو هیوادونو د بهرنیو چارو وزیرانو تر څنګ په کې د نړۍ د څلویښتو سازمانونو استازو ګډون درلود خو د هندوستان د بهرنیو چارو وزیرې په کې د ګډون بلنه رد کړه او ګډون یې ونکړ. په بهرنۍ پالیسۍ کې د انډول نه ساتلو له امله مو هیواد د سیمې د هیوادونو تر منځ د سیالۍ ډګر ګرځېدلی، نه پکې خپله د سیمې هیوادونه د اصلاحاتو او سولي لپاره جدي اقدام کوي، او نه هم د امریکا په مشرۍ سیمه کې نړیوال ځواکونه د سیمې د ثبات لپاره پخه اراده لري. نو دلته ده چې افغانستان د دوست او دښمن توپیر نه شي کولای، ځکه خو یې په خپل بهرني سیاست کې د اړیکو د انډول اصل مات کړی دی.

هغه هیوادونه او نړیوال سازمانونه چې باید د افغانستان په بهرنۍ پالیسۍ کې ورته ځای ورکړل شي او تر منځ یې انډول مراعات شي:

  • د سیمې هیوادونه
  • اسیايي هېوادونه
  • عرب هېوادونه
  • لویدیځ او ختیځ
  • ملګری ملتونه او نور نړیوال سازمانونه

د هیواد ستراتیژیک موقعیت ته په کتو، بهرنی سیاست باید د پورته پنځو کټه ګوریو هیوادونو او نړیوالو سازمانونو سره په سمه توګه عیار کړای شي. خو  تر ټولو لومړی باید د بهرنیو چارو وزارت کې یوه پراخه څنډنه وشي او د کار اهل کسان باید په کار وګمارل شي.