تعارضات ارزی دونالد ترامپ
والنتین کاتاسانوف (Valentin Katasonov)، پروفسور، دکتر علوم اقتصاد، مدیر مرکز پژوهش‌های اقتصادی «شاراپوف» فدراسیون روسیه، پژوهشگر مسائل پشت صحنه
ا. م. شیری- برغم وجود کرور-کرور اسناد و مدارک، حتی مشاهدات بیش از یک قرن بشریت جهان، هر کس مانند دولت‌های «گوسفندی» نفهمد که دلار، ابزار صدور جنگ و بحران است؛ ابزار چپاول و یغماگری امپریالیسم است؛ ابزار سلطۀ صهیونیزم بر نظام بانکی و مالی- پولی جهان است؛ ابزار، مغزشویی، خرید مزدور، تشکیل ستون پنجم و غیره است، که شرکت خصوصی صهیونیستی فدرال رزرو بی‌هیچ پشتوانه ٢۴ ساعته چاپ می‌کند، نه تقصر من است، نه تقصیر هیچ کس دیگر، بلکه تقصیر خودش است!
***
اظهارات متناقض چهل و هفتمین رئیس جمهور در مورد سیاست‌های اعتباری-مالی
دونالد ترامپ، چهل و هفتمین رئیس جمهور آمریکا از زمان تحلیف خود، هر روز به اظهارات پر سر و صدا ادامه می‌دهد. این هم یکی دیکر از اظهاراتش از این دست: وعده اعمال ١٠٠ درصدی عوارض واردات بر کشورهای بریکس در صورت تجاوز به دلار آمریکا.
در ٣٠ ژانویه، ترامپ در شبکه اجتماعی Truth Social نوشت که آمریکا مدت‌ها تلاش کشورهای بریکس برای دور شدن از دلار را در سکوت تحمل کرده است، اما دیگر قصد ندارد تحمل کند. در این رابطه او نوشت: «این ایده که کشورهای بریکس سعی می‌کنند از دلار فاصله بگیرند و ما کنار می‌ایستیم و نظاره می‌کنیم، به پایان رسیده است».
رئیس جمهور آمریکا چگونگی ممانعت از تلاش برای دور شدن از دلار را چنین توضیح داد: «ما در نظر داریم از این کشورهای متخاصم بخواهیم که متعهد شوند که ارز جدید بریکس ایجاد نکنند یا از ارز دیگری برای جایگزینی دلار قدرتمند آمریکا حمایت نکنند. در غیر این صورت با تعرفه‌های ١٠٠ درصدی مواجه خواهند شد و مجبور خواهند شد با فرصت فروش [کالا] به اقتصاد شگفت‌انگیز آمریکا خداحافظی کنند». در ادمه او این تهدید را تکرار کرد: «…هر کشوری که به این کار دست بزند، باید بگوید: سلام تعرفه، خداحافظ آمریکا».
و ترامپ پست خود را با بیانیۀ حاکی از اعتماد به نفس به پایان می‌رساند که تلاش‌های دلارزدایی دشمنان آمریکا محکوم به شکست است: «هیچ شانسی وجود ندارد که بریکس جایگزین دلار آمریکا در تجارت بین‌المللی یا هر جای دیگری شود».
نمی توان گفت که اظهارات ترامپ نوعی بیان احساسی است. او تهدیدات خود را علیه کشورهایی که به طور منظم به انحصار دلار آمریکا تجاوز می‌کنند، در گذشته نیز ابراز کرده است. در عین حال، اظهارات او، اتهاماتی بود علیه جو بایدن، چهل و ششمین رئیس جمهور که به گفتۀ ترامپ به چنین حملاتی پاسخ مناسب نداد. در این باره ترامپ در آوریل ٢٠٢٣، در شبکه اجتماعی Truth Social نوشت: «چین در تلاش است تا دلار آمریکا را از جایگاه خود به عنوان ارز برتر جهان محروم کند. اگر این اتفاق در زمان بایدن بیفتد و به احتمال زیاد خواهد افتاد، بزرگترین شکست در تاریخ کشور ما خواهد بود».
ترامپ در دورۀ مبارزات انتخاباتی سال گذشته، بارها گفت که می‌خواهد دلار بعنوان ارز جهانی باقی بماند. و قول داد با کشورهایی که در صدد اجرای سیاست دلارزدایی هستند، برخورد کند. ترامپ در مصاحبه با CNBC در ١١ مارس ٢٠٢۴ گفت: «من از این کشورها که دلار را کنار بگذارند، متنفرم، من به کشورها اجازه نمی‌دهم دلار را کنار بگذارند. زیرا، وقتی این استاندارد را از دست بدهیم، مانند شکست در یک جنگ انقلابی است. این، ضربه برای کشور ما خواهد بود» [درجۀ نفهمی و گستاخی را ببین! من اجازه نمی‌دهم… جالب است بردگان فکری و… غرب در بارۀ چنین «دموکراسی» چه فکر می‌کنند. مترجم].
بیانات دونالد ترامپ در یک گردهمایی مبارزاتی در ویسکانسین در سپتامبر ٢٠٢۴ قابل توجه است. او اذعان کرد که بسیاری از کشورها «از دلار دور می‌شوند». اما قول داد که در دورۀ ریاست جمهوری آن را برگرداند. یا موقعیت دلار را برمی‌گرداند یا به خاطر خروج قبلی از دلار مجازات می‌کند.
به هر حال، ترامپ در سخنرانی‌های انتخاباتی خود نه تنها به کشورهایی که سعی داشتند از دلار به عنوان ابزار پرداخت یا انباشت ذخایر خود فاصله بگیرند، بلکه به آن‌هایی هم که برای دستکاری نرخ دلار سعی می‌کردند، حمله کرد. ترامپ یادآور شده و یادآوری می‌کند که او به عنوان چهل و پنجمین رئیس جمهور، پیش از این نیز با چنین دستکاری‌هایی مبارزه کرده است. در سال ٢٠١٩، واشنگتن با متهم کردن پکن به «دستکاری ارز»، اعلام کرد که پکن برای بهبود موقعیت صادرکنندگان چینی، ارزش یوان را به طور مصنوعی پایین می‌آورد.
در ماه آوریل گذشته، بلومبرگ مقاله‌ای با عنوان «مشاوران ترامپ دربارۀ اعمال تحریم‌ها علیه کشورهایی که از دلار فاصله می‌گیرند، بحث می‌کنند»، منتشر کرد. این مقاله خاطرنشان می‌کند که تیم تبلیغاتی ترامپ معتقد است که دفاع از دلار آمریکا باید روی کشورهای بریکس، بویژه بر روی تلاش آن‌ها برای معرفی ارز جدید بریکس متمرکز باشد، که کشورهای این گروه در نشست سران خود در اوت ٢٠٢٣ این موضوع را اعلام کردند.
نکتۀ قابل توجه این است که از نظر برخی کشورها تهدید واشنگتن مبنی بر تعیین تعرفۀ ١٠٠ درصدی به دلیل بی‌احترامی به دلار، یک عبارتی توخالی است. به عنوان مثال، برای روسیه که صادرات آن نیز تاکنون به صفر رسیده و برای چین نیز این یک عبارت خالی است. از این گذشته، ترامپ، بدون توجه به نگرش پکن نسبت به دلار، قول داد ۶٠ درصد عوارض وارداتی علیه چین وضع کند. این یک سطح ممنوعه است و افزایش آن به ١٠٠ درصد نیز باعث تغییر زیادی نخواهد شد.
ترامپ در دورۀ مبارزات انتخاباتی فحاشی به جو بایدن را که به گفتۀ این سیاستمدار در تضعیف دلار نه تنها با بی‌عملی، بلکه با تصمیمات اشتباه نقش داشته، فراموش نکرد. مهم‌تر از همه، بایدن در آوریل ٢٠٢۴ قانونی را امضا کرد که به موجب آن او اختیارات داشت دارایی‌های دلاری روسیه را برای کمک به بازسازی اوکراین تصرف کند. به عقیدۀ ترامپ، چنین قانونی اعتماد جهان به واحد پول آمریکا را تضعیف می‌کند.
یکی از شاخص‌های کلیدی جایگاه دلار آمریکا، سهم آن در ذخایر ارزی جهانی است. این شاخص به صورت سه ماهه توسط صندوق بین‌المللی پول محاسبه می‌شود. در پایان سال ٢٠٢٠، یعنی در آستانۀ «تغییر نگهبان» در کاخ سفید، سهم دلار از ذخایر جهانی ۵٩ درصد بود. درست چهار سال بعد، یعنی در پایان سال ٢٠٢۴، به ۵٧ و ۴ دهم درصد کاهش یافت. یعنی در دوران ریاست جمهوری بایدن، سهم دلار یک و شش دهم درصد کاهش یافته است. لازم به ذکر است که سهم فعلی کمترین میزان در تمام سال‌هایی است که صندوق این آمار را از سال ٩۵ در اختیار دارد. نقطۀ اوج آن در سال ٢٠٠١ ثبت شد – ٧٣ درصد.
پس، در دورۀ چهل و پنجمین رئیس جمهور ترامپ، سهم دلار آمریکا چه رشدی داشت؟ چیز عجیبی نیست. در پایان سال ٢٠١۶، این رقم ۶٣ و ۶ دهم درصد بود. این یعنی، در سال‌های دور اول ریاست جمهوری ترامپ، این سهم ۴ و ۶ دهم درصد کاهش یافته است. بنابراین، باید اذعان کرد که «خدمات» چهل و پنجمین رئیس جمهور در تضعیف دلار در حد قابل توجهی بیشتر از چهل و ششمین رئیس جمهور بوده است.
در حال حاضر نشانه‌های زیادی حاکی از آن وجود دارد که در دورۀ چهل و هفتمین رئیس‌جمهور، یعنی در دورۀ فعلی دونالد ترامپ، سقوط دلار شتاب بیشتری خواهد گرفت. هیچ برنامۀ کشورهای بریکس برای دلارزدایی، نمی‌تواند با طرح‌های دونالد ترامپ برای تضعیف دلار آمریکا، مقایسه شود.
او حمایت قاطع خود را از ارزهای دیجیتال خصوصی یا ارز رمزنگاری شده اعلام کرد. ترامپ در دورۀ مبارزات انتخاباتی وعده داد که با انجام اقداماتی مانند ایجاد «ذخایر ملی بیت‌کوین» (یعنی پیشنهاد تبدیل بیت‌کوین به همراه طلا به ذخایر بین‌المللی آمریکا) و پرداخت بدهی ملی عظیم ایالات متحده با ارزهای دیجیتال، آمریکا را به «پایتخت ارزهای دیجیتال جهان» تبدیل کند. وعده‌های خاص‌تر ارزهای دیجیتال: ساخت نیروگاه‌های جدید برای گسترش استخراج ارزهای دیجیتال؛ ایجاد مطلوب‌ترین رژیم مالیاتی برای توسعۀ بازار ارزهای دیجیتال؛ تشکیل یک هیئت مشاوره در مورد ارزهای دیجیتال و غیره. امروز حلقۀ اطراف دونالد ترامپ را بسیاری از علاقه‌مندان به ارزهای دیجیتال تشکیل می‌دهند (ایلان ماسک، دیوید ساکس، اسکات بسنت و غیره).
امروزه نشانه‌های حاکی از وخامت شدید روابط بین دولت رئیس جمهوری و فدرال رزرو قابل مشاهده است. احتمالاً هرگز چنین تنش در کل تاریخ (بیش از یک قرن) ساختار فدرال رزرو ایالات متحده وجود نداشته است. و این نمی‌تواند به تضعیف دلار ضعیف که اکنون فدرال رزرو چاپ می‌کند، منجر نشود.
توجه به این نکته دشوار نیست، که بسیاری از اظهارات و وعده‌هایی که در چند ماه گذشته از ترامپ شنیده‌ایم، به زبان ساده، با یکدیگر «مطابقت» ندارند و گاه آشکارا با هم متضاد و ناسازگارند. چیزی مشابه مضمون این ضرب‌المثل: «نمی‌توانید دار بزنید، عفو کنید». ترامپ نمی‌داند کاما (ویرگول) را کجا بگذارد.
لفاظی‌های ترامپ را می‌توان مجموعۀ تعارضات نیز نامید. همانطور که در فرهنگ‌های متعدد لغات نوشته شده است، تعارض ضدیت استدلالی است که از دو گزاره تشکیل شده است، که هر یک به نتایج متقابل انحصاری منجر می‌شود که نمی‌توان آن‌ها را به عنوان درست یا نادرست طبقه‌بندی کرد. اظهارات و وعده‌های ترامپ را که در بالا مورد بحث قرار گرفت، می‌توان «تعارض ارزی» نامید. این تعارضات ارزی چهل و هفتمین رئیس جمهور آمریکا حاکی از انشقاق جدی در محافل حاکم این کشور است که می‌تواند برای دلار و در نتیجه، برای کل آمریکا پایان ناخوشآیندی داشته باشد.
مأخوذ از: بنیاد فرهنگ راهبردی
١۴ بهمن- دلو ١۴٠٣
