جاه‌طلبی‌های اردوغان به فتح یک نوار زمین کشاورزی در طول مرز ترکیه با سوریه متوقف نخواهد شد. او می‌خواهد بر حلب در سوریه و بر موصل در عراق حکم‌فرمایی کند. جنگ ترکیه، ایالات متحده و  دولت‌های مختلف خلیج (فارس) با سوریه در غرب ادامه خواهد یافت. در چشم‌اندازی  گسترده‌تر، حمله ترکیه به جرابلس فقط یک منازعه حاشیه‌ای به‌شمار می‌آید. 

امروز صبح زود، ترکیه بخشی از خاک سوریه را اشغال کرد. یک گردان از «شورشیان سوری» (درواقع اسلام‌گرایانی که از تمام دنیا آمده‌اند) که مورد پشتیبانی ترک‌ها هستند، با همراهی نیروهای ویژه ترک و بیست تانک، برای به اشغال درآوردن شهر جرابلس، واقع در مرز سوریه با ترکیه، وارد خاک سوریه شدند. این حرکت شامل پیش‌در‌آمدی بود که بمباران‌های توپخانه و هوایی را دربر‌می‌گرفت. کمی‌ پس از نیمروز، پرچم‌های «انقلاب سوریه» و ترکیه در شهر به اهتزاز درآمده بود.

مقاومتی صورت نگرفت. دولت اسلامی ‌یا داعش که از حمله باخبر شده بود، تمام جنگجویان و خانواده‌های آن‌ها را از شهر خارج کرده بود. (این خانواده‌هابه شهر رقه برده شدند ولی جنگجویان به کجا رفتند؟) حتی یک گلوله نیز شلیک نشد. به قول یک مفسر: آن‌ها حتی برگ‌های پونه را روی بالش‌های جنگجویان باقی گذاشتند. رواداری‌ای که تاکنون نسبت به دولت اسلامی ‌از طریق پشتیبانی نه چندان پنهانی صورت می‌گرفت، احتمالا ادامه خواهد یافت.

هدف رسمی ‌ترکیه از این حمله بستن مرز آن کشور بر داعش است. این آشکارا بی‌معنی است. مرز ترکیه را می‌توان از طرف ترکیه مسدود کرد. ولی نقطه گذر را با چند کیلومتر جا‌به‌جا کردن آن در جنوب، چیزی را تغییر نمی‌دهد. دومین هدف که بیشتر محتمل است، ممانعت از حرکت نیروهای کُرد (تحت نام نیروهای دموکراتیک سوری) (۱) به‌سمت غرب سوریه است. این حرکت موجب به‌وجود آمدن یک دولت کوچک کُرد در طول مرز ترکیه می‌شود و ترکیه را در زمانی که در سرزمین خود علیه شورش کُردها می‌جنگد، به خطر می‌اندازد.

کُردها حرکت خود را به‌سمت غرب اعلام کرده بودند و اخیرا شهر منبیج را که داعش در آنجا وجود ندارد، فتح کردند. این فتح به کمک بمباران‌های گسترده ایالات متحده صورت گرفت. در چارچوب برنامه‌شان برای آینده، دیروز تشکیل یک شورای نظامی ‌جدید را برای جرابلس اعلام کردند. ولی رئیس این شورا فقط سه ساعت پس از کنفرانس مطبوعاتی که طی آن شورا اعلام وجود کرد، به قتل رسید. کُردها، ترکیه را مسئول این قتل دانستند. امروز دولت ترکیه اعلام کرد که نه فقط جرابلس را در اختیار می‌گیرد بلکه هم‌چنین، برای اینکه کُرد‌هارا به آن سوی روی فرات براند، منبیج را فتح خواهد نمود.

تا این لحظه ایالات متحده به کمک نیروهای ویژه و بمباران‌های خود از جنبش کُردها به‌سمت غرب سوریه پشتیبانی کرده‌اند. اما آن‌ها در مقابل اقدام ترکیه نسبت به پیمان‌شان با کُردها، همان‌گونه که طی ۳۰ سال اخیر رفتار کرده‌اند، واکنش نشان دادند. یعنی بلافاصله به کُرد‌ها خیانت کردند زیرا منافع فوری آن‌هاچنین رفتاری را ایجاب می‌کرد. ترکیه هم‌پیمان ناتو است و اکنون می‌خواهد پیمانی تنگاتنگ با روسیه و ایران ببندد. ایالات متحده چنین پیمانی را بر نمی‌تابد. به‌عبارت دیگر، کُردها بار دیگر در راه خواسته‌های خود باید رنج بکشند.

جو بایدن، معاون ریاست‌جمهوری آمریکا امروز وارد آنکارا شد. دولت ترکیه ایالات متحده را متهم به‌ دست داشتن در کودتای نافرجام اخیر می‌داند. این اتهام شاید زیاد هم بی‌پایه نباشد. جو بایدن در ملاء‌عام تحقیر شد زیرا فقط معاون شهردار آنکارا به استقبال او آمد. در حال حاضر هر چه ایالات متحده بگوید یا انجام دهد، اردوغان راه خود را خواهد پیمود.

برنامه واقعی در پشت حمله ترکیه، بسیار فراتر از دولت اسلامی‌ یا مسئله کُردها می‌رود. همان‌گونه که رسانه‌های ترکیه تأکید کردند، حمله تقریبا در همان روزی رخ داد که ۵۰۰ سال پیش نبرد در شمال حلب صورت گرفته بود: در آن زمان این نبرد بخشی از جنگ بین امپراتوری عثمانی و سلطان‌نشین مملوک بود (۱۵۱۷۔۱۵۱۶) که با پیروزی عثمانی‌ها و فتح بخش بزرگی از خاورمیانه پایان یافت.

انتخاب این تاریخ از سوی اردوغان بر جاه‌طلبی‌های او تأکید دارد: ایجاد دوباره یک امپراتوری عثمانی که حداقل شمال سوریه و شمال عراق را دربرگیرد.

اعتراض اندکی از سوی دولت سوریه علیه این حمله ترکیه به جرابلس شد. فقط از نبود هماهنگی در مبارزه با تروریسم ابراز تأسف شد. نه این که سوریه قادر باشد عمل دیگری را انجام دهد. پس از پنج سال جنگ، دیگر توان مقابله با همسایه بزرگ شمالی خود را ندارد. هیچ‌گونه اعتراضی هم از جانب متحدان سوریه یعنی روسیه و ایران شنیده نشد. سخت‌ترین واژه‌ها درباره رفتار ایالات متحده نسبت به پشتیبانی‌اش از القاعده به‌کار رفت. آشکارا نوعی توافق بین روسیه، ایران، سوریه و ترکیه وجود داشت که این حمله را تسهیل کند.

همدلی‌ای که می‌توانست برای کُردها به‌وجود آید و نوعی اقدام متقابل را ایجاد کند در اثر حمله جنگجویان کُرد متعلق به نیروهای دموکراتیک سوری در شهر حسکه واقع در شمال شرقی کشور به نیروهای دولتی، از بین رفت. این حمله کاملا بی‌فایده و حتی در چارچوبی گسترده‌تر بدون منفعت بود و رویای یک دولت ـ ملت ماندگار را به باد فنا داد. شرط‌بندان کُرد حریص شده بودند و هر چه را که به‌دست آورده بودند، از دست دادند. اکنون، رها شده از سوی دوستانشان و در محاصره دشمنانشان، مجبورند به‌سمت شرق عقب‌نشینی کنند. این جنگجویان آنارشیست ـ مارکسیست کُرد اکنون به‌سمت چه کسی روی خواهند آورد؟ آیا پیمانی با وهابی‌های عربستان سعودی خواهند بست که آن‌ها را به‌عنوان گوشت دم توپ به‌کار خواهند برد؟ برای چه مدتی؟

«شورشیان سوری» که ترکیه از آن‌ها برای فتح جرابلس استفاده کرد از خط جبهه حمله کنونی به شهر حلب برکنار شدند. نیروهای دولتی سوریه از این که برای دفاع از  ۱/۲ تا ۱/۵ میلیون از ساکنین شهر مجبور خواهند شد شمار کمتری دشمن را بکشند، تسکین خواهند یافت. ولی این تسکین کوتاه‌مدت خواهد بود. همان‌گونه که اشاره به نبرد ۵۰۰ سال پیش امپراطوری عثمانی در اطراف حلب نشان می‌دهد، جاه‌طلبی‌های اردوغان به فتح یک نوار زمین کشاورزی در طول مرز ترکیه با سوریه متوقف نخواهد شد. او می‌خواهد بر حلب در سوریه و بر موصل در عراق حکم‌فرمایی کند. جنگ ترکیه، ایالات متحده و  دولت‌های مختلف خلیج (فارس) با سوریه در غرب ادامه خواهد یافت. در چشم‌اندازی  گسترده‌تر، حمله ترکیه به جرابلس فقط یک منازعه حاشیه‌ای به‌شمار می‌آید.

(YPG (۱