پولشویی و اضرار آن در افغانستان
میرمحمدشاه رفیعی
مردم افغانستان چندی قبل آگاهی یافتند که صندوق وجهی پول اطلاعیه ی را به گونه اخطاریه صادرکرده که هرگاه قانون مبارزه علیه پولشویی نافذنگردد دادوستد پولی بانکهای افغانستان با بانکهای خارجی قطع خواهدشد وتمام بانکهای افغانستان ازطرف صندوق وجهی پول مورد تحریم قرار خواهندگرفت.یگانه کشوری که مناسبات وارتباطات پولی کشورمارا با جهان خارج تامین میکرد کشور جمهوری خلق چین بود امااین کشور نیز دراول جوزای ۱۳۹۳درمورد انتقال پولی بانکهای افغانستان به بانکهای چین موانع را ایجادنمود.
ازاینروضرورت است بدانیم که پولشویی چیست و کدام نوع اضرار درقبال این عمل غیرقانونی متوجه اقتصادیک کشورمیگردد.انسان امروزی با پدیده های متنوع مانند تکنالوژی معلوماتی،جهانی شدن نظام سرمایداری،مدرنیزه شدن و….سروکاردارد.پدیده های نوظهور امروزی تمام عناصراجتماعی و سیاسی و اقتصادی راتحت تاثیر قرارداده است و باهریک ازاین عناصر روابط متقابل و تاثیرگزار برقرارنموده است.ازجمله ،بازارهای مالی و پولی به مثابه یک بخش مهم اقتصاد تحت تاثیرپدیده های نوظهور قرارگرفته است و اماازاینکه این پدیده ها هریک دارای ابعاد چند جانبه مثبت و منفی هستند وانسان آگاه و متفکرجنبه های مثبت و منفی هریک ازاین پدیده هارا تشخیص ودرک نموده جنبه های مثبت آنرا مورد استفاده و حمایت خودقرارمیدهد.
درابعادمنفی جهانی شدن،بازارهای مالی تحت نظرمستقیم هریک از کشورها ومراجع مسول قرارگرفته است زیراتحت شرایط موجود جهانی شدن نظام سرمایه داری عده ای از اقلیتها در جهان میلیاردها دالر در هریک معاملات اقتصادی نصیب میگردند و درمقابل ملیاردها دالر از سرمایه ودارایی های کشورهای روبه توسعه و حاصل رنج و زحمت کارگران و زحمتکشان جهان حیف و میل میگردد.چنانچه دیده میشود باندهای مافیایی در حال آشامیدن خون اقتصادرسمی و قانونی بسیاری از کشورها هستند و آنها ازطریق پولشویی درحال مکیدن خون پاک وعرق جبین انسان زحمتکش میباشند.
پولشویی در اصطلاح علم اقتصاد فرآیندی است که درآن پولهای که خاستگاه موجه و قانونی ندارند در فعالیتهای قانونی به کارانداخته میشوند و چهره واقعی آنها پنهان میگردد.پولشویان پولهای بدست آمده از راه های نامشروع و غیرقانونی را به اقتصاد رسمی ترزیق نموده و مشروع جلوه میدهند.
دراثر پولشویی پولهای کثیف به پولهای تمیز مبدل گردیده و در بدنه اصلی اقتصاد کشور جایگزین میگردد.پولهایی که ازطریق قاچاق(موادمخدر،کالا وانسان) ،جاسوسی،آدم ربایی،مواردجنایی،فسادسیاسی،گروگانگیری،قمار،تقلب درانترنت،تروریزم،فرارمالیاتی و غیره موارد بدست میآید درجمله پولهای کثیف محسوب میگردد.
پولشویی یک شیوه معمول برای بدست آوردن پول ازطریق فعالیتهای غیرقانونی است که توسط مجرمان به کاربرده میشود.پولشویان اعمال خلاف منافع ملی را آگاهانه و یا ناآگاهانه انجام میدهند و پولهای بدست آمده توسط اعمال جنایتکارانه را تطهیرنموده وشامل سیستم مالی و اقتصادی کشورمینمایند.پولشویی یک جرم مضاعف است زیرا پولشویی هم به تکمیل عمل نامشروع کمک میکند و همچنان این عمل خودبخشی ازعمل خلاف قانون میباشد وباعث زیانهای متعدد در اقتصاد جامعه میگردد.
پولهای غیرقانونی به پولهای کثیف(پول آغشته به خون)،پول سیاه و پول خاکستری تقسیم گردیده است.پول هایی که به اثراقدامات تروریستی بدست میآید پول کثیف است، پولهای حاصل از قاچاق کالا وشرکت در معاملات پرسود دولتی پول سیاه است،و پولهای که از فروش کالا با انجام دادن کارهای تولیدی و دورازنظارت دولت غرض فرار از تادیه مالیات صورت میگیرد پول خاکستری میباشد.
شیوه های تطهیر پول متنوع است و تابع شرایط خاص هرکشور واستفاده از انواع اعمال غیرقانونی میباشد و با استفاده از روشهای مختلف انجام داده میشود؛روشهای پولشویی دربرگیرنده ی شیوه هایی مانند افتتاح حسابات بانکی،اخذقرضه وتسهیلات بانکی،سرمایه گزاری،خریداجناس قیمتی و جواهرات،خریدملکیتها واماکن وساخت وساز درآنها،استفاده از قیمت گزاری کاذب درخریدکالاهای خارجی،ایجادسازمانهای خیریه غیرواقعی واستفاده از انترنت میباشد.
پولشویی درشرایطی که دولت نتواند مجرمین را تعقیب و مجازات کند ویابخشهای غیررسمی اقتصاد امکان فعالیت را داشته باشند و یادرصورتیکه بخشهای رسمی وبازارهای مالی کارآیی نداشته باشند و یا بازارهای رسمی درحاشیه قرار داده شوند و تحت تاثیر بازارهای پیشرفته قرارگیرند.و یا اینکه پولهای غیرقانونی آزادانه به محلات دیگر انتقال داده شوند.پولشویی درصورت عدم موجودیت قانون ضدپولشویی و نادیده گرفتن و کم بهادادن به اضرار این عمل نیز بیشتر رایج میگردد و جزء از وظایف عادی و روزمره افراد قرار میگیرد.
شواهد تاریخی مبین این واقعیت است که پولشویی جزء از وظایف وعملکرد بعضی منابع بزرگ مالی درجهان وشبکه های استخباراتی بوده و این مراجع و منابع مشوق وحمایه کننده پولشویان درکشورهای متعدد ازجمله کشورهای روبه توسعه هستند.
قسمت مهم ازمنابع مالی جنگهای منطقوی و اعمال خرابکارانه درکشورها ازطریق پولهای بدست آمده از طریق مراجع غیرقانونی تمویل میگردد که مثال برجسته ی آن مسئله ی ایران گیت است که مفاد بدست آمده ازطریق فروش اسلحه بالای ایران در دهه ی هشتاد میلادی برضد نهضت ساندنیستها در نیکاراگوا به کاربرده شد و یااینکه مصارف اصلی جنگ علیه حضور اتحادشوروی و حاکمیت دموکراتیک در افغانستان از طریق فروش موادمخدر که درهلال طلایی(نوارمرزی جنوب و شرق افغانستان با پاکستان) کشت میگردید تمویل میشد.
افغانستان تاکنون بستر مناسب برای پولشویی است،تولید،قاچاق موادمخدر وکالا و فرار ازمالیات،فسادگسترده اداری،اختطاف انسان و ازجمله اختطاف اطفال وتروریزم ؛بازار پولشویی را درکشور ماگرم ساخته که برعلاوه واردنمودن خسارات هنگفت مالی و جبران ناپذیر در اقتصاد کشور مانع انفاذ وطرح قانون مبارزه علیه پولشویی وتروریزم بنابراعمال نفوذ پولشویان وحامیان آنها در ادارات مهم دولتی نیز گردیده است.عدم انفاذ و تطبیق به موقع این قانون یکی از نقایض وکمبودی های مهم و غفلت و سهل انگاری دولت افغانستان درامر مهم حیاتی کشوری باشد که به هیچصورت قابل جبران بوده میتواند.