پرواز شبح هیتلر بر فراز آسمان لتونی
نویسنده: میترا تهامی برگرفته از : سایت «اخبار روز»
در سال ۱۹۹۳، مستندی با نام «پول مالیاتدهندگان آلمانی برای کهنه سربازان اس اس در لتونی» در شبکه اول تلویزیون آلمان تهیه شد.
ویژگی این مستند در آن بود که برای نخستین بار از طریق یک رسانه رسمی اطلاعرسانی میشد که همدستان اس اس در لتونی، کماکان تحت حمایت مالی دولت آلمان قرار دارند و حقوق بازنشستگی دریافت میکنند.
دولت آلمان به کهنه سربازان لتونی که در همدستی با نازیها با ارتش سرخ جنگیده بودند، بهعنوان قربانی جنگ، غرامت میپرداخت.
در واپسین روزهای ماه اوت، بزرگترین بنای یادبود سربازان ارتش سرخ شوروی در شهر ریگا، مرکز لتونی تخریب شد.
این بنای یادبود که ستارهای بر بالای آن دیده میشد، در سال ۱۹۸۵ بهمناسبت چهلمین سالگرد پیروزی بر فاشیسم ساخته شده بود.
در زمان انجام عملیات تخریب، محوطه بناهای یادبود پیروزی بر فاشیسم توسط ماموران امنیتی شهر ریگا محاصره شده بود و روستباران ساکن لتونی که به نشانه اعتراض تجمع کرده بودند با برخورد شدید ماموران امنیتی مواجه میشدند.
طرح تخریب ۶۹ بنای یادبود پیروزی بر فاشیسم، در اواسط ماه ژوئیه در پارلمان لتونی به تصویب رسیده بود و قرار بر این است که تا نیمه ماه نوامبر، مجموعه بناهای یادبود تخریب شوند.
بدین تربیت با تخریب بزرگترین بنای یادبود در اواخر ماه اوت، تخریب ۶۸ مجسمه و بنای تاریخی دیگر تا نیمه ماه نوامبر در دستور کار قرار دارد.
دولت لتونی در سال جاری، برگزاری جشن ۹ ماه مه، سالروز پیروزی بر فاشیسم را نیز ممنوع کرده بود.
اما بهرغم ممنوعیت، در روز ۹ ماه مه، دههاهزار تن برای بزرگداشت سالروز پیروزی بر فاشیسم تجمع کردند.
بنای یادبود، حصارکشی شده بود و حاضران نمیتوانستند گلهایی را که بههمراه آورده بودند در کنار بنای یادبود قرار دهند. اما محوطه اطراف یادبود گلباران شده بود.
در سپیده دم روز ۱۰ ماه مه، کارکنان شهرداری بر طبق فرمان مقامات دولتی لتونی، گلهای تازه وشاداب را با تراکتور جمع کردند و به محل دفن زباله بردند.
پس از انتشار فیلمها و تصاویر مربوط به تبدیل کردن شاخههای گل به زباله، هزاران تن تجمع کردند و محوطه بنای یادبود دوباره آکنده از گل و شمع شد.
گل برای همدستان نازیها
از یکسو، بنای یادبود مبارزان ضدِ فاشیست را ویران میکنند و گلها را با تراکتور جمع میکنند و به محل دفن زباله میبرند، اما از سوی دیگر، همدستان نازیها در لتونی را ارج مینهند و تصاویر آنها را غرق در گل میکنند.
از سال ۱۹۹۱، هر ساله در روز ۱۶ مارس، «روز لژیونرها» در لتونی جشن گرفته میشود.
لژیونرها، عنوان مردانی بود که در لتونی در گردانهای اس اس، واحدهای نظامی حزب نازی، متشکل شده بودند و در خاک لتونی علیه ارتش سرخ شوروی میجنگیدند.
هر ساله در روز ۱۶ مارس، «روز لژیونرها»، کهنه سربازان لتونی و همدستان اس اس، با اونیفورم نظامی در ریگا رژه میروند.
میدانیم که لتونی از سال ۲۰۰۴ به عضویت اتحادیه اروپا و ناتو در آمده است. از قرار معلوم، بزرگداشت همدستان نازیها در لتونی، «ارزشهای دموکراتیک » اتحادیه اروپا را نقض نمیکند و این دغدغه را ایجاد نمیکند که پرونده لتونی را در دستور کار قرار دهند.
در ۱۶ مارس ۱۹۴۴، دو واحد بزرگ لژیون لتونی که تحت فرماندهی نازیهای اس اس میجنگیدند، برای نخستین بار در مرزهای شرقی لتونی در برابر ارتش سرخ قرار گرفتند.
از سال ۱۹۹۱، هر ساله در روز ۱۶ مارس، مراسمی در برابر کلیسای جامع شهر ریگا، پایتخت لتونی، برگزار میشود.
اینجا، همان مکانی است که نازیها در سال ۱۹۴۳، اهالی لتونی را به صف کرده بودند تا آنها را در واحدهای اس اس به خدمت بگیرند.
پیش از این تاریخ نیز بسیاری از نیروهای پلیس لتونی بهطور داوطلب با نازیها همکاری میکردند.
نخستین مأموریت جنایتکارانه نیروهای داوطلب در لتونی عبارت بود از زندانی کردن یهودیها در گتوها.
نیروهای داوطلب در لتونی، در جریان کشتار دههاهزار یهودی گتوی ریگا، همدست نازیها بودند.
از سال ۱۹۴۳، پس از شکست فاشیستها در نبرد استالینگراد، بسیاری از نیروهای داوطلب به واحدهای نظامی اس اس آلمان هیتلری در لتونی پیوستند.
از این تاریخ به بعد، اهالی لتونی که در واحدهای اس اس متشکل شده بودند، بهطور عمده علیه ارتش سرخ میجنگیدند.
درمجموع، در حدود ۴۰هزار تن از اهالی لتونی با اونیفورم اس اس در جنگ کشته شدند.
فاشیستها با هدیه دادن مدال صلیب شکسته که نماد نازیها بود، جنگجویان لتونی را مورد تقدیر قرار میدادند.
طنز تلخ تاریخ در اینجاست که در گزارش مستندی که در سال ۱۹۹۳ توسط شبکه اول تلویزیون آلمان تهیه شده است، میبینم که کهنه سربازان لتونی که مدال صلیب شکسته (نماد نازیها) را در زمان جنگ جهانی دوم را دریافت نکرده بودند، اکنون بهمنظور جبران مافات، نماد نازیها را با تأخیر پنجاه ساله از دست فرمانده پیشین گروهان خود دریافت میکنند.
از دست همان فرماندهی که بهطور داوطلبانه به جنایتکاران نازی پیوسته بود و وظیفه زندانبانی گتوی یهودیان را بر عهده داشت.
شبکه اول تلویزیون آلمان در سال ۲۰۱۷ نیز گزارشی از برگزاری «روز لژیونرها» و بزرگداشت همدستان نازیها در لتونی تهیه کرد. در این گزارش میخوانیم:
«از نیروهای آلمانی بهعنوان «نیروهای رهاییبخش» که در کنار لتونیها علیه ارتش سرخ شوروی جنگیدند تجلیل میشود.
افراد معترض به برگزاری مراسم برای بزرگداشت همدستان نازیها، توسط نیروهای پلیس لتونی دستگیر میشوند.
یکی از شرکتکنندگان در راهپیمایی «روز لژیونرها» بهنام Agris Šēfers میگوید: بدون ملت آلمان، ملت لتونی دیگر وجود نداشت.
روسها به دلیل ژنتیکی، تنبل، وحشی و در اصل، انگل هستند. پدر Agris Šēfers در سال ۱۹۴۲ به گردانهای پلیس پیوسته بود.
گردانهایی که تحت رهبری نازیها بودند و نقش کلیدی در کشتار حداقل ۷۰هزار یهودی در لتونی ایفا کردند.
این گردانها از سال ۱۹۴۳ به بعد، در واحدهای اس اس ادغام شدند.»
در مجموع، نازیها با همدستی نیروهای امنیتی لتونی، حداقل ۷۰هزار یهودی لتونی را به قتل رساندند.
یکی از نیروهای پلیس لتونی بهنام Arajs که با نازیها همکاری میکرد، فرماندهی گروهی را بر عهده داشت که در قتلعام حداقل ۲۶هزار یهودی شراکت داشتند.
همدستان نازیها در لتونی، پارتیزانها را در روسیه و بلاروس نیز شکار میکردند.
Arajs تا سال ۱۹۷۹ بدون اینکه مزاحمتی برای او ایجاد شود، در آلمان غربی زندگی میکرد.
در سال ۱۹۷۹ در هامبورگ مورد محاکمه قرار گرفت و به حبس ابد محکوم شد.
در گزارش شبکه اول تلویزیون آلمان از راهپیمایی کهنه سربازان اس اس در لتونی در سال ۲۰۱۷، همچنین میخوانیم:
«سرودهای واحدهای اس اس نیز شنیده میشود.
مردانی با یونیفورم سیاه دور یک کهنه سرباز جمع میشوند. روی آستین آنها: صلیب شکسته.
راهپیمایی برای بزرگداشت اس اس و تشدید درگیری با مسکو، ناسیونالیستهای افراطی را از سراسر اروپای شرقی به ریگا کشاند. هیأتی از تندروهای راستگرای اوکراینی و گروههایی از استونی، لیتوانی و لهستان نیز به ریگا آمدهاند.
Vladislav Kovalcuk، نماینده شاخه سیاسی آزوف میگوید: آمدهایم تا در ریگا، همبستگی خود را نشان دهیم.
ما در شرق اوکراین علیه روسیه میجنگیم. واحدهای اس اس لتونی نیز علیه روسیه میجنگیدند.»
فراموش نکنیم که گزارش تلویزیون آلمان مربوط به سال ۲۰۱۷ است.
اما در شرایط کنونی، رسانههای آلمان پذیرای مهمانانی مانند« آندری ملینک»، سفیر اوکراین در آلمان هستند که باندرای فاشیست، همدست نازیها در اوکراین را قهرمان ملی میداند.
پول مالیاتدهندگان آلمانی برای کهنه سربازان اس اس در لتونی
در سال ۱۹۹۳، مستندی با نام «پول مالیاتدهندگان آلمانی برای کهنه سربازان اس اس در لتونی» در شبکه اول تلویزیون آلمان تهیه شد.
ویژگی این مستند در آن بود که برای نخستین بار از طریق یک رسانه رسمی اطلاعرسانی میشد که همدستان اس اس در لتونی، کماکان تحت حمایت مالی دولت آلمان قرار دارند و حقوق بازنشستگی دریافت میکنند.
دولت آلمان به کهنه سربازان لتونی که در همدستی با نازیها با ارتش سرخ جنگیده بودند، بهعنوان قربانی جنگ، غرامت میپرداخت.
در مستند مورد اشاره با یکی از اهالی لتونی که در واحد اس اس در برابر ارتش سرخ جنگیده بود مصاحبه میشود.
همدست سابق نازیها میگوید که ماهانه در حدود ۲۲۰ مارک از دولت آلمان حقوق بازنشستگی دریافت میکند و از دولت آلمان سپاسگزار است که آنها را فراموش نکرده است.
۲۲۰ مارک مستمری از آلمان برای یک همدست سابق اس اس در لتونی. در گزارش مستند تأکید میشود که این مبلغ، هفت برابر حقوق بازنشستگی در لتونی است.
در گزارش مستند سال ۱۹۹۳ اشاره میشود که دولت آلمان به ۱۲۸ کهنه سرباز از لتونی که در واحدهای اس اس جنگیدهاند ماهیانه تا ۳۰۰ مارک حقوق بازنشستگی میدهد.
بیش از ۴۰۰ کهنه سرباز دیگر نیز درخواست دادهاند و منتظر تصمیمگیری هستند. اما تعداد متقاضیان احتمالی بیشتر از این تعداد است.
در این مستند، فرمانده پیشین گروهان، همدست نازیها و نگهبان گتوی یهودیان میگوید که هنوز (در سال ۱۹۹۳) بیش از ۱۲هزار تن از کهنه سربازان زنده هستند.
در گزارش مستند تأکید میشود که پارلمان آلمان میباید قانون را تغییر دهد. چرا که کهنه سربازان اس اس لتونی میتوانند همچنان مستمری دریافت کنند، حتی اگر در جنایات نازیها یا جنایات جنگی مشارکت داشتهاند.
پول برای مجرمان، برای قربانیان هیچ چیز
در حالی که مجرمان از دولت آلمان مستمری میگرفتند، بازماندگان کشتار یهودیان هیچگونه غرامتی دریافت نکرده بودند.
پس از تهاجم نازیها به لتونی، بیش از ۷۰هزار یهودی جان خود را از دست دادند. در سال ۱۹۹۳، تنها ۱۲۴ بازمانده یهودی در لتونی زندگی میکردند. همین تعداد نیز سالها بدون نتیجه، در انتظار دریافت غرامت از دولت آلمان بودند.
یکی از بازماندگان میگوید: ما، زندانیان سابق ــ در گتوها و اردوگاههای کار اجباری در لتونی ــ هیچ غرامتی از آلمان دریافت نکردیم، هرگز و حتی یک پنی. بارها نوشتیم، اما متأسفانه جواب همیشه منفی بود.
در گزارش مستند شبکه اول تلویزیون آلمان اشاره میشود که بازماندگان یهودی ماهانه سی مارک بهعنوان حقوق بازنشستگی دریافت میکنند. مبلغ اجاره گاهی از میزان حقوق بازنشستگی بیشتر است.
یکی از بازماندگان میگوید که نمیتوان با سی مارک زندگی کرد. غیرممکن است.
در گزارش مستند تأکید میشود که بازماندگان اردوگاههای کار اجباری از عهده پرداخت ویزیت پزشک و داروی مورد نیاز خود نیز برنمیآیند.
یکی از بازماندگان میگوید که بهنظر من، بیماریهای امروز ما به دوران اسارت در اردوگاههای کار اجباری مربوط میشود. برای نمونه، من در اردوگاه دندانهایم را از دست دادم. زمانی که فقط ۱۸ سال داشتم.
در حالی که کهنه سربازان اس اس به دلیل ناسیونالیسم رشدیابنده در لتونی بهطور فزایندهای از نظر اجتماعی مورد پذیرش قرار میگیرند، شکنجهشدگان برای بقا، در حاشیه جامعه مبارزه میکنند.
یکی دیگر از بازماندگان اردوگاه کار اجباری میگوید: واحد اس اس از سوی دادگاه نورنبرگ بهعنوان یک سازمان جنایتکار شناخته شد.
واقعاً غیرعادلانه است.
کهنه سربازان اس اس مستمری میگیرند، اما ما بهعنوان قربانی هیچ چیز.
در سال ۱۹۹۷، گزارش مستند دیگری توسط شبکه اول تلویزیون آلمان تهیه شد که به این موضوع میپرداخت که چگونه مجرمان به قربانی تبدیل شدهاند.
در این مستند برای نمونه اشاره میشود که یکی از نیروهای نظامی در آشویتس، بهنام Thies Christopherson که کتابی نیز بهنام «دروغهای آشویتس» نوشته است، بهعنوان بازمانده جنگ، کمک اضافی از دولت آلمان دریافت میکند، اما Kurt Baumgarte یکی از بازماندگان اردوگاه کار اجباری که در سال ۱۹۳۶ به ۱۵ سال زندان محکوم شده بود، به دلیل عضویت در حزب کمونیست آلمان، هیچگونه کمک اضافی بهعنوان قربانی جنگ به او تعلق نمیگیرد.
چرا که پس از پایان جنگ بلافاصله به ادامه فعالیت در حزب کمونیست پرداخته بود.
وی بیش از ده سال را در سلول انفرادی بسر برده بود و بارها تحت شکنجه قرار گرفته بود.
در مستند تهیه شده در سال ۱۹۹۷ اشاره میشود که بسیاری از زندانیان کمونیست اردوگاههای کار اجباری نازیها غرامتی از دولت آلمان دریافت نکردهاند.
بازماندگان اردوگاههای کار اجباری فقط تا سال ۱۹۶۹ میتوانستند برای گرفتن مستمری بازنشستگی قربانیان جنگ، درخواست ارائه دهند.
در حالی که برای همدستان هیتلر هیچگونه محدودیت زمانی وجود نداشت.
از سوی دیگر، تنها بازماندگان اردوگاههای کار اجباری در غرب اروپا اجازه داشتند که تقاضای غرامت بکنند.
اما بازماندگان اردوگاههای کار اجباری در شرق اروپا، از چنین امکانی برخوردار نبودند. در حالی که جنایات انجام شده توسط نازیها بهطور عمده به بخش شرقی اروپا مربوط میشد.
برای همدستان هیتلر هیچگونه محدودیت مکانی، غرب یا شرق، وجود نداشت. چنانکه کهنه سربازان لتونی که به واحدهای اس اس پیوسته بودند، از چنین امکانی برخوردار بودند.
تفاوت میان قربانیان و مجرمان از نظر میزان پرداخت نیز محسوس است. در حالی که در سال ۱۹۹۶، ۱/۸ میلیارد مارک به بازماندگان اردوگاههای کار اجباری، یعنی قربانیان واقعی پرداخت شد، همدستان هیتلر و بازماندگان آنان، ۱۲/۷ میلیارد مارک دریافت کردند. هفت برابر قربانیان.
در سال ۱۹۹۷، پارلمان آلمان تصمیم گرفت که از آن تاریخ به بعد، به جنایتکاران جنگی نازی و وابستگان و بازماندگان آنان مستمری اضافی پرداخت نشود. همچنین از ثبتنام آنان در پروندههای سازمان بازنشستگی بهعنوان «قربانی» خودداری شود.
نیم قرن طول کشید و میلیاردها مارک به جنایتکاران جنگی پرداخت شد تا در پارلمان آلمان چنین تصمیمی گرفته شود.
اما در گزارشی که در ژانویه ۲۰۲۱ از سوی کمیسیون کار و امور اجتماعی پارلمان آلمان جهت پاسخگویی به پیگیری نمایندگان حزب چپ منتشر شده است به این مسأله اشاره میشود که برخی از همدستان نازیها، مانند نگهبانان اردوگاههای کار اجباری، و حتی در برخی موارد، روسای اردوگاهها، همچنان مستمری بازنشستگی قربانیان جنگ را دریافت میکنند.
تشدید سرکوب علیه چپها و روس تبارها
در ۱۵ اکتبر ۱۹۹۱، حقوق شهروندی از روستباران ساکن لتونی سلب شد.
بدین ترتیب، حدود یکسوم جمعیت لتونی، از حق نامزد شدن در انتخابات و حق رأی دادن محروم شدند.
در فوریه سال ۱۹۹۵، قانونی به تصویب رسید که بر طبق آن، غیرشهروندان به شرط قبولی در آزمون زبان لتونی و آشنایی مقدماتی با تاریخ لتونی، از حقوق شهروندی برخوردار میشدند.
بر اساس آمارهای دولتی، تا ژوئیه ۲۰۱۶، بیش از ۲۴۰هزار تن که بیشتر آنان روستبار بودند، همچنان نمیتوانستند از هیچ حق سیاسی بهرهمند شوند.
آموختن زبان لتونی برای سالمندان دشوارتر بود و به همین دلیل، بخش عمدهای از محرومین از حقوق شهروندی را سالمندان تشکیل میدهند.
انتخابات پارلمان لتونی در سال جاری در نخستین روز ماه اکتبر برگزار میشود.
نشریه «یونگه ولت»، دنیای جوان، در آلمان بهتازگی گفتوگویی داشته است با یکی از اعضای حزب سوسیالیست لتونی.
Ernests Zarins میگوید: ما تنها نیرویی هستیم که بهعنوان مارکسیست ــ لنینیست، جریان چپ در سیاست را نمایندگی میکنیم.
اما وزارت دادگستری لتونی، احزاب با نام «کمونیست » را ثبت نمیکند. به همین دلیل، حزب ما، حزب سوسیالیست لتونی نامیده میشود.
وی اشاره میکند که تدریس زبان روسی در مدارس دولتی و دانشگاهها ممنوع است.
در محل کار نیز گفتوگو با زبانی به غیر از زبان لتونی مجاز نیست.
این عضو حزب سوسیالیست همچنین تأکید میکند که سرکوب علیه نمایندگان احزاب روسیزبان و فعالان آنها مدتها قبل از حوادث اوکراین آغاز شده بود.
ابتدا فعالان چپ به دلیل تظاهرات علیه رئیسجمهور وقت ایالات متحده، جورج دبلیو بوش، تحت فشار قانونی قرار گرفتند.
سپس روزنامهنگاران منتقد را تحت تعقیب کیفری قرار دادند.
پرچم سرخ و تجمع در اطراف بناهای یادبود تاریخی شوروی نیز دیگر مجاز نبود.
این نگرانی در حال حاضر وجود دارد که پس از تخریب بناهای یادبود پیروزی بر فاشیسم، بناهای یادبود جدیدی برای تقدیر از همدستان اس اس و نازیها در لتونی برپا شود.
منابع
https://european-union.europa.eu/principles-countries-history/country-profiles/latvia_de
https://www.jungewelt.de/artikel/۴۳۴۶۰۴.rechtsruck-im-baltikum-unterricht-auf-russisch-ist-nicht-mehr-erlaubt.html
ویدئوها