نگاهی به چیستی و چرایی مشارکت سیاسی
سید نجیب‌الله مصعب، دانشجوی علوم سیاسی
تعريف و كليات مشاركت سياسى :- مشاركت سياسى از مفاهيم علوم سياسى است كه در چند دهه گذشته دگرگونى‌هاى گوناگون را به تجربه گرفته است. نقطه صفرى و آغاز كاوش بر ماهيت اين واژه را مي‌توان دهه‌هاى ١٩٤٠ و ١٩٥٠ دانست . اولين سنگ‌بناى مشاركت سياسى در قالب مبارزات انتخاباتى يا حزبى گذاشته شد . اين روند تا دهه‌هاى پايانى قرن بيستم ادامه يافت؛ تا اين‌كه با رخنه موضوعات فرهنگى و اجتماعى و شعبات مرتبط آن‌ها ( مثل جنبش‌هاى اجتماعى جديد و بروز بينش‌هاى بكر در نحوه‌ى زندگى ) پرده و حفاظ مشاركت سياسىِ سنتى دريده شد. پژوهشگرانى چون پيترسون ، مشاركت سياسى را «تلاش‌هاى كه با هدف تأثيرگذارى بر جامعه صورت می‌گيرد .» مى‌داند. لاس سيورلا از ديگر پژوهشگرانى است كه از مشاركت جوانان به عنوان «فرايند كشف و ابراز هويت‌ها» ياد كرده است . در نتيجه با تلفيق اين دو ديدگاه مي‌شود منتج به تعريف زير شد . ( كنش‌ها و واكنش‌هايى كه محتوا و عواقب سياسى دارد وبا هدف متأثر ساختن عوامل قدرت و منابع اقدام به عمل مى‌كند ) مشاركت سياسى نام نهاده مي‌شود . در اين تعريف به دو نكته اساسى اشاره شده است . ١- تنها شكار مطرح ، جهت تأثير گذارى ، دولت نيست . هر قشرى كه برخوردار از عوامل قدرت و منابع است؛ در احتواى اين چتر است. بطور نمونه می‌توان از شركت‌هاى چند مليتى ، نهاد هاى بين‌المللى ، دولت‌هاى خارجى، گروه‌ها و دستگاه‌هاى داخلى نا‌م‌برد.
٢-فى‌نفسه، سياسى بودنِ اقدام امر حتمى نيست . در مواردى مى‌شود با ظاهر اجتماعى و فرهنگى ، كارى كرد كه نتيجه‌ى سياسى بازده اش باشد .
ميزان مشاركت سياسى :- افراد با طبع‌ها ، اميال و سلايقى كه در طينت شان نهفته است ؛ در كارزار هاى مشاركت سياسى هر يك با ذهنيت و سطوح متفاوت ظاهر مي‌شوند . آغاز اين حضور و ظهور دادن رأى است و تا اشغال بلندترين مناصب سياسى مسير مي‌پيمايد . مايكل راش اين حضور را با درج رتب در نمودارى ترسيم مى‌كند . ١- داشتن مقام سياسى يا ادارى ٢- جستجوى مقام سياسى يا ادارى ٣-عضويت فعال در يك سازمان سياسى ٤- مشاركت در اجتماعات عمومى ، تظاهرات و امثالهم ٥- عضويت انفعالى دريك سازمان سياسى ٦- عضويت انفعالى در يك سازمان شبه سياسى ٧- مشاركت در بحث هاى سياسى غير رسمى ٨- اندكى علاقه به سياست ٩- رأى دادن ١٠- عدم در گيرى در سياست انحأ مشاركت سياسى جوانان :- با تحولات ، مفهوم مشاركت سياسى در دهه‌هاى پسين ، قالب‌ها و اشكال مشاركت سياسى نيز به نحو گسترده‌يى تغيير را در خود جا دادند. بر اين اساس طيف‌نگارى و دسته‌بندى‌هاى مختلف در اين بحث رونما گرديد . در معمول‌ترين طيف‌نگارى مشاركت سياسى را به گونه‌هاى متعارف و غير متعارف نگارده است. ١- گونه متعارف مشاركت سياسى، مثل مشاركت انتخاباتى و حزبى. ٢-گونه‌هاى غير متعارف مشاركت سياسى ، نظير جنبش‌هاى اجتماعى نو پا و نوريشه و تبارز سياسى در پوشالى‌ها و لاك‌هاى فرهنگى مأبى . لاس سيورلا از ديگر دانشمندانى كه به تحليل نحوه‌ى مشاركت جوانان در حوزه‌ى سياست پرداخته است . لاس سيورا مشاركت جوانان را در دو حوزه‌ى مشاركت سياسى مدرن و مشاركت سياسى پسا مدرن بررسى مي‌كند .
-جوانان و مشاركت سياسى مدرن: اشتراك در انتخابات در قالب‌هاى متنوع و متأخر، مثل پارلمان جوانان، شوراى مكاتب و دانشگاه‌ها.
– جوانان و مشاركت سياسى پسا مدرن : مشاركت‌هاى فرهنگى ، مجازى ، ديجيتالى و … و در فرجام ، جوان، سياست و مشاركت ، سه واژه گانى اند كه مثلث جوامع ، بر اين ستون پايه‌ها ايستاده اند . جوانان نبض تپش‌گرِ هر جامعه اند؛ و هر حركتى ميمون در جوامع ، خواستگاه اش نسل تابو شكن ( جوان ) است . افغانستان خود كشوريست كه بار ها شاهد حضور جوانان در كارزار سياست بوده است . و سياست ، راهكار و روزنهاى كه لازمه‌ى قوام و دوام دولت‌هاست ؛ و در نهايت مشاركت، روحِ جان افزاىِ سياست است . مشاركت است كه سياست را معنى مي‌دهد . سياست عنصري‌ست كه لازمه اش اجتماع است و حضور اجتماع ، خلق مشاركت مي‌كند؛ و اگر اين حضور و مشاركت در سياست آكنده از حضور جوان باشد؛ ميمنت اين مشاركت مضاعف خواهد بود.
