دولت وحدت ملی افغانستان که در سال 1393 با شعار اقتصادی و تبدیل افغانستان به چهارراه اقتصادی منطقه برکرسی قدرت تکیه زد، تلاش هایی را برای رهایی افغانستان از تنها راه ترانزیتی و سنتی وابسته به بندر «کراچی» پاکستان آغاز کرد و اکنون دیده می شود که موفقیت هایی در این راستا بدست آورده است.
افغانستان اکنون علاوه بر بنادر تجاری پاکستان از طریق بندر آزاد چابهار، کشورهای آسیایی میانه، از مسیر آسیای میانه با چین و مسیر لاجورد با ترکیه و اروپا که بتازگی افتتاح شد با منطقه و جهان دسترسی دارد و اثرات ناشی از آن، خود را در افغانستان نشان داده است.
پیش از این با افزایش تنش های سیاسی بین افغانستان و پاکستان، آن کشور مسیر صادرات و واردات را بروی بازرگانان افغان مسدود می کرد و طی یک هفته قیمت مواد خوراکی در شهرهای افغانستان تا 30 درصد افزایش می یافت اما اکنون مسدود شدن مسیرتجاری و مرزهای پاکستان هرچند اهمیت خود را دارد اما تأثیر گذشته خود را از دست داده است.
اکنون افغانستان با همکاران منطقه ای خود از جمله هند در تلاش دست یابی به مسیرهای بیشتر تجاری و بازرگانی است تا کشورهای آسیای میانه را برای وصل کردن و مبدل شدن افغانستان به چهارراه منطقه نزدیک سازد.
روز گذشته وزیران خارجه کشورهای آسیای میانه با حضور وزیر خارجه افغانستان و هند با میزبانی ازبکستان در شهر سمرقند نشستی را بنام «گفت وگوهای کشورهای آسیای میانه و هند» برگزار کردند که موضوع اصلی آن صلح نه بلکه توسعه زیربناها، تجارت و همکاری منطقه و افغانستان بود.
«صلاح الدین ربانی» وزیر خارجه افغانستان در این نشست به نقش مهمی اتصال بندر آزاد چابهار برای آسیای مرکزی و جنوبی اشاره کرد و در این رابطه از کشور هند که سرمایه گذاری قابل ملاحظه انجام داده است، قدردانی کرد.
ربانی گفت که از دولت هند بخاطر تعهد و کوشش های مخلصانۀ با افغانستان و ایران در کار اعمار و توسعه این دهلیز مهم، سپاسگزاری می کنم.
ربانی به ایجاد دهلیزهای هوایی برای تجارت افغانستان اشاره کرد و گفت که این کشور اکنون با هند، قزاقستان، ترکیه، چین، اتحادیۀ اروپا، روسیه، امارات، و عربستان، از مسیر هوایی وصل شده است.
وی تأکید کرد که اتصال منطقه از طریق این پروژه ها، تأثیر صعودی بر تجارت و صنعت منطقه ای دارد، پیوند های مردم با مردم را در منطقه تقویت کرده و برای دستیابی به اهداف توسعه پایدار تا سال 2030 کمک میکند.
ربانی گفت که تلاش هایی لازم است که برای رفع خلاهای زیربنایی، از جمله مشارکت های دولت و بخش خصوصی، برای رفع انواع مختلف موانع تجارتی و ترانزیتی کار کند.
وزیر امور خارجه افغانستان از نقش هند و کشورهای آسیای میانه برای توسعه اقتصادی و بازسازی افغانستان طی 17 سال گذشته قدردانی کرد وگفت: هند و آسیای میانه از گذشته های دور، پیوند های مشترک و درهم تنیده فرهنگی و تمدنی دارند و این پیوند ها، پایه های منافع و اهداف مشترک ما را در راستای توسعه بیشتر اتصال تشکیل داده و در راستای گسترش همکاری های اقتصادی، ارتباطات مردم با مردم از طریق آموزش، سیاحت، و مبادلات فرهنگی، ممد واقع میشود.
ربانی گفت که افغانستان در طول تاریخ نقش مهمی را در مسیر جاده ابریشم و دیگر راه های تجارتی ایفا کرده است و در تلاش احیای نقش تاریخی افغانستان به حیث پل ارتباطی کشورهای همسایه و منطقه هست.
ربانی با توجه به موقعیت جغرافیایی افغانستان گفت که کشور ما می تواند دروازه فرصت های سترگ اقتصادی موجود در منطقه را بگشاید این کشور می تواند مسیر های مقرون به صرفه برای ترانزیت را فراهم نماید، و به این ترتیب به مثابۀ نقطه وصل برای انتقال انرژی از جمله انرژی از آسیای میانه به بازارهای آسیای جنوبی، عمل کند.
به گفته وی، این نقش در دو پروژه بزرگ انرژی در منطقه، خود را ظاهر ساخته است که یکی انتقال گاز «تاپی» میان ترکمنستان، افغانستان، پاکستان و هند، و دیگری انتقال برق کاسا یکهزار بین قرغیزستان، تاجیکستان، افغانستان و پاکستان که هردو پیشرفت های امید وار کننده ای را در این اواخر داشته اند.
به باور ربانی، افغانستان موثر ترین و کوتاه ترین راه بین چین و ایران است که خود را در پروژه راه آهن پنج کشور چین، قرقیزستان، تاجیکستان، افغانستان و ایران، ظاهر ساخته است.
وی به مسیر جدید راه لاجورد اشاره کرد که از افغانستان آغاز و با عبور از ترکمنستان، آذربایجان، گرجستان به ترکیه و اروپا می رسد و گفت که اولین محموله تجاری افغانستان از این مسیر در 29 دسامبر با موفقیت به ترکیه رسید.
«سوشماسوراج» وزیر خارجه هند هم در این نشست به نقش چابهار اشاره کرد و آن را قابل‌ اعتمادترین مسیر تجاری برای انتقال کالا به افغانستان و کشورهای منطقه دانست.
وی گفت که بندر چابهار می‌ تواند به ‌عنوان بهترین الگوی مشارکت میان سه کشور هند، افغانستان و ایران برای پشت سر گذاشتن موانع در رسیدن به اهداف مشترک به‌ حساب آید.
وزیر خارجه هند گفت کشورش اولین محموله گندم خود را از طریق بندر چابهار به افغانستان ارسال کرده است و در ماه گذشته نیز یک شرکت هندی دفتر خود در چابهار را افتتاح و عملیاتی شدن بندر شهید بهشتی چابهار را نیز آغاز کرد.
وی گفت: هند همچنین به دنبال توسعه راه آهن چابهار- زاهدان نزدیک به مسیر جاده زرنج دلاآرام است که هند پیش از این در افغانستان ساخته است.
سوراج در این نشست برای پیشبرد مشارکت توسعه میان هند و کشورهای آسیای مرکزی پیشنهاد تشکیل گروه توسعه هند و آسیای مرکزی را ارائه کرد و گفت ما مطمئن هستیم که این گروه پیشنهادات ارائه خواهند کرد.
وزیر خارجه هند همچنین از تعهد دولت هند در قبال بازسازی اقتصاد افغانستان و هدایت روند مذاکرات صلح این کشور با محوریت دولت کابل سخن گفت و همچنین از سرمایه گزاری سه میلیارد دلاری در بخش زیربنا و توسعه افغانستان خبر داد.
وی برای موثر بودن سرمایه گذاری و پیشرفت اقتصادی و توسعه ای منطقه به مبارزه جدی با تروریسم اشاره کرد و گفت تا زمانی که تروریسم از بین برده نشود هیچگونه سرمایه گذاری موثر نخواهد بود.
وی خاطر نشان کرد که دهلی از مردم و دولت افغانستان حمایت می ‌کند و در تلاش برای ساختن یک کشور دموکرات، صلح ‌آمیز و با ثبات حمایت خواهد کرد.
ازبکستان طی 10 سال گذشته تلاش های خود را برای گسترش روابط، ایفای نقش سیاسی و اقتصادی در منطقه بویژه افغانستان مضاعف کرده است و تاکنون در راستای گفت وگوهای صلح افغانستان با طالبان نیز نشست های برگزار کرده است.
نشست روز گذشته در سمرقند ازبکستان نشان می دهد که هند و کشورهای آسیای میانه علاقه مندی دو طرفه برای وصل شدن و تجارت دارند و به همین دلیل هم همکاری با افغانستان را برای رسیدن به اهداف خود مورد تأکید قرار دادند.
این نشست هرچند دستاورد مشخص و قابل ملاحظه ای نداشت اما نفس آن که متفاوت از دیگر نشست های سیاسی بود، برای افغانستان و منطقه با اهمیت خواهد بود، زیرا با تحقق گفته های مقامات این کشورها همه از آن نفع خواهند برد.
آساق