مو، علل ریزش، و تداوی آن!
خیلی ممنونم و خیلی خوشحالم که بار دیگر بعد از مدت درازی می توانم در خدمت هم میهنان عزیزم باشم،
درود به همه ی شما!
تعریف مو
。 مو یک ماده طبیعی یا مصنوعی رشته ی(Keratin) بوده که از پیازک های مو(Follicles)، موجود در میانپوست(لایه ای از پوست که زیر رو پوست قرار دارد) رشد مینماید، مو شامل دو قسمت یعنی قسمت مرئی یا ساقه بوده که دارای حجرات مرده میباشد و قسمت نامرئی یا ریشه بوده که در آن پیازک مو قرار دارد و متشکل از حجرات زیادی میباشد. این فالیکل ها در تمام و یکی از ویژگی های معین حیوانات پستاندار بشمار میرود. مو همانند سایر موجودات زنده دیگر ضرورت به توجه دارد و چنانچه این امر تحقق نیابد، این موجود زیبا به مرور زمان صدمه خواهد دید.
。 وظیفه ی مو
－ عایق بندی: این عمل را مو ها به دو روش زیر انجام میدهند.
- مو یک مانع فزیکی بین هوای سرد خارج و جلد بدن است.
- هوای گرم را بین جلد و مو محفوظ کرده و باعث گرم نگاه داشتن بدن می شود.
－ مو جلد را از عوامل خارجی مثلا تخریب از اشعه آفتاب، خشکی زدن جلد توسط باد، و همچنان از نشستن گرد و خاک بالای جلد حفاظت می کند.
－ مو ها حائل اند در مقابل سایش و اصطکاک، این یگانه دلیل موجود بودن مو در پا ها، اندامهای تناسلی و زیر بغل میباشد.
－ مو به انسانهای و حیوانات جذابیت و زیبایی میبخشد.
－ مو ها همچنان بوسیله عرق مرطوب گردیده و بدین وسیله مانع تخرش از اصطکاک بین جلد میگردد. مثلا مو های مرطوب در زیر بغل از تخرش جلد جلوگیری مینماید.
。 ساختمان مو
－ موی سر به طور عموم دارای دو ساختمان زیر میباشد.
- ساقه مو یا The Hair Shaft: قسمت از مو که بالاتر از پوست سر قرار داشته، قابل رویت بوده و به انواع زیر قسمت میگردد.
- Cuticle:
- لایه خارجی تر بغله مو بوده.
- حجرات کراتین روی هم را پوشانیده.
- وظیفه حفاظت را دارد.
- کوتیکل نازک است.
- Cortex: قشر خارجی یا لایه بیرونی مو میباشد.
- Medulla: قشر داخلی یا لایه درونی مو میباشد.
- پیازک مو یا The Hair Follicle: مسیری لوله مانند در ناحیه زیر پوست که مو درآنجا رشد می کند. حجرات بنیادی(Stem Cells) تولید مو را در فالیکل تنظیم نموده و این فالیکل ها متشکل از ساختمانهای زیر است.
- ریشه مو یا Root: شامل ساختمانهای فالیکل های در زیر جلد(Dermis)، و در لایه خارجی روپوست(Epidermis) میباشد.
- Papillae: ساختار های زیر جلدی در تحت فالیکل های مو بوده که وظیفه رساندن اکسیجن و دیگر مواد غذایی را به مو از طریق خون که در رگهای خون موجود در ناحیه است مهیا میسازد.
- Matrix: عبارت از مغز پیازک مو (Bulb) بوده که تقریبا تمام Papillae را احاطه کرده است. حجرات که در بافت زایشی مو(Hair Matrix) تولید میگردد باعث ایجاد غلاف در ریشه مو گردیده که به مو ساختمان و مقامت میدهد. حجرات که در داخل Matrix مو موجود میباشند، مو های جدید را از طریق تقسیم حجروی تولید میکنند.
- Bulb: ساختار های پیاز مانند (Bulbous) زمینه ی فالیکل های مو بوده که در داخل زیر پوست (Dermis) قرار دارند و شامل Papillae، Matrix و دیگر حجرات ایست که ساختمان مو را شکل داده اند.
- غلاف داخلی ریشه مو یا Inner Root Sheath: اولین قسمت مواست که رشد کرده و این قسمت بقیه مو ها را شکل داده که مرکب از سه ساختمان زید میباشد.
- لایه Huxley’s
- لایه Henle’s
- لایه Cuticle’s
- غلاف خارجی ریشه مو یا Outer/External Root Sheath: این غلاف در تولید مو کدام اهمیتی نداشته فقط یک لوله خالی بوده که از حجرات اپیتلیال(Epithelial Cells) ساخته شده است.
。 سایکل رشد مو
－ مو از نظر رشد:
. دوره ی رشد مو شامل سه مرحله است.
- مرحله رشد(Anagen): درین مرحله اکثر مو همیشه در حال رشد بوده و هر تار مو چندین سال را درین مرحله میگذراند- بطور معمول 90 فیصد فالیکل ها درین مرحله اند.
- مرحله کوتاه انتقالی(Catagen): درین مرحله رشد مو بعد از چند هقته کند گردیده و فالیکل های مو انقباض میکند- کمتر از 1 فیصد فالیکل ها در مرحله کوتاه انتقالی هستند.
- مرحله استراحت(Telogen): درین مرحله رشد مو بعد از ماه ها متوقف گردیده و موی قدیمی از فالیکل مو جدا شده، و مو های جدید در مرحله رشد درآمده و موی قدیمی را به بیرون می راند- حدودا 10 فیصد فالیکل ها در مرحله استراحت بسر میبرند.
نوت: حدود 100000 تار مو در سر وجود دارد و طیبعتا، حد اکثر 50-100 تار مو روزانه از موی سر می ریزد.
－ مو از نظر ضخامت:
- Lanugo : موی نرم ، کرک مانند و بدون رنگ بوده و به ویژه موی که جنین را می پوشاند.
- Vellus : موی های کرکی بوده که بیشتر سطح بدن را پس از تولد میپوشاند.
- Terminal : موی های ضخیم و پر رنگ بوده که در سر، آبرو، ریش، زیر بغل و غیره وجود دارند.
。 علل آسیب دیدگی مو ها
－ هوای آلوده به دود و بخار.
－ نمناکی و رطوبت طولانی.
－ برس زدن بیش از حد و غلط.
－ استفاده بیش از حد از مسایل و ابزار هایکه برای شکل دادن مو و کشش قرار دادن مو ها استفاده میشوند.
－ مصرف کردن بیش از حد مواد کیمیاوی که برای رنگ دادن مو بکار میروند و یا حتی زیاد شامپو زدن.
－ کلورین(Chlorine) : بنآ نباید در حوض هایکه کلورونیزه شده اند با سر برهنه آببازی کرد. شنا کردن در آب استخر هایی که حاوی کلور(Chlorine) زیادی هستند نیز می تواند به موها آسیب برساند و آنها را خشک و زبر کند.
－ عوامل محیطی بخصوص نور آفتاب: یکی از مهم ترین علل فرسودگی موها تماس طولانی مدت با نور خورشید است. تابش اشعه خورشید باعث ایجاد رادیکال های آزاد (Free Radicals) در ساقه مو می شود که شبکه پروتئینی مو را تغییر داده، باعث خراب تر شدن موها می شود. برای جلوگیری از این مساله باید هنگام کار زیر آفتاب از کلاه استفاده شود.
。 رهنمائی برای داشتن موی سالم
－ از غذا های متنوع استفاده کنید.
－ استفاده از وسایل ایکه توسط حرارت زیاد(گرمازا) به مو شکل میدهد را محدود کنید.
－ مو را حتی در برابر مواد کیمیائی مناسب و یا محصولات حرارتی(گرمازا) مناسب حفاظت کنید.
－ مو را اجازه دهید تا بطور طبیعی خشک گردد.
－ از شستن همه ی روزه مو بپرهیزید.
－ ازمکمل ها یا سپلیمنت ( Supplement) هاي رشد مو مصرف کنید.
－ همیشه سر و موی سر تان را مساژ دهید.
ریزش مو یا Hair Loss
。 گرچه متخصصین تا هنوز بطور کامل در مورد این پدیده نتوانستند دلایل قطعی پیشکش نمایند زیرا
در مورد ریزش مو و مو رفتگی میشود کتاب ها و فصل های کتاب نوشت ولی بطور خلص می نویسم؛ ما سه نوع ریزش مو داریم.
－ نوع اول عبارت از طاسی طرح مردانه( Male Baldness ) است، که بنام آلوپسی آندروژنیک مردانه نیز یاد گردیده و این نوع ریزش مو میتواند ارثی و یا هم هورمونی باشد که همه ی ما تا جایی آشنایی داریم و معمولا قسمت مرکزی سر یا جلو سر و یا هم در موارد پیشرفته هر دو قسمت سر به هم می پیوسته وتمام سر را میگرد، ناگقته نباید گذاشت که میزان شیوع آن در سفید پوستان به صد فیصد میرسد و به اساس قسمت بندی Hamilton-Norwood به هفت گروپ زیر تقسیم میگردد.
- موی سر طبیعی بوده و ریزش قابل ملاحظه مشاهده نمیشود.
- ریزش مو تنها در قسمتی از پیشانی ندرتا ظاهرمیگردد.
- ریزش مو در قسمت های شقیقه و پیشانی نمایان میگردد.
- ریزش مو اندکی قابل ملاحظه گردیده و قسمت های از شقیقه، پیشانی و در مرکز سر یعنی فرق سر نیز مشاهده میشود.
- ریزش مو بطور قابل ملاحظه نمایان گردیده و قسمت های بالایی جمجمه سر(فرق سر)، شقیقه و قسمت های پیشانی سر را می گیرد. برای این نوع ریزش مو، کاشتن مو لازم میباشد.
- مریض قسمت های بزرگ مو رفتگی را از خود نشان داده که درین صورت کاشت مو باز هم خیلی خوب نتیجه میدهد.
- موی تقریبا از تمام سر می ریزد، در عین زمان کاشت مو دیگر محدود است.
̶ نوع دوم عبارت ازطاسی طرح زنانه( (Female Baldnessاست، که بنام آلوپسی آندروژنی
زنانه و یا بنام آلوپسی آندروژنیک آدرنال زنانه نیز یاد میشود. که این نوع ریزش مو بنابر عوامل زیر
پدیدار میگردد؛
- ارثی.
- از دست رفتن موها بدليل آسيبهاي حاصل از سوانح، سوختگيها، ريزش موي حاصل از تخريب پوست دراثر بيماريهاي قارچي در كودكي وبعضي نواقص مادرزادي.
- ريزش مو به دليل بيماريهاي داخلي و استرسها (Telogen Hairloss).
- ريزش مو به دليل التهابات پوست سر.
- ريزش موي حاصل از كشيدگي مو.
- ريزش مو به دليل بيماري ريزش موي سكه اي (Alopecia Areata).
̶ نوع سوم عبارت از تلوژن افلوویم یا Telogen Efloviam است، درین حالت نوعی ریزش موی
منتشر بوده و بدون ایجاد التهاب است که ۵ ـ ۳ هفته بعد از استرس ایجاد می شود و به دو نوع حاد و
مزمن تقسیم بندی می شود. در این نوع ریزش مو اغلب مریضان از کنده شدن دسته های مو در هنگام
شانه کردن یا حمام رفتن شکایت دارد. در 95% موارد رشد دوبارۀ موها بطور خود بخود بعد از
۱۲ ماه روی می دهد . از جمله علل ای عارضه عبارتند از : تب بالا ، زایمان ، اختلالات تیروئید ،
استرس ، بیماری شدید ، استرس فیزیکی و جراحی، دردرمان این عارضه مینوکسیدیل(Minoxidil)
می تواند مفید باشد ولی خود بخود نیز بهبود می یابد.
تداوی ریزش مو یا Hair Loss Treatment and Management
。 در بعضی از انواع ریزش مو، ممکن است بدون هیچگونه تداوی خاصی، موها دوباره شروع به رشد
نمایند. در سایر موارد تدوای می تواند به بهبود رشد موها و یا پوشاندن جاهای خالی سر کمک نماید.
تداوی های مورد استفاده شامل تداوی دوایی و یا جراحی می شوند.
̶ تداویی دوایی ریزش مو:
- مینوکسدیل Minoxidil: دوایی مایع و یا کف مانند است که دوبار در روز باید در سر مالیده شود تا به رشد موها و جلوگیری از ریزش موها کمک نماید.
عوارض جانبی: سوزش سر و رشد موهای ناخواسته در صورت می باشد.
- فینیستراید Finasteride : این دوا برای طاسی طرح مردانه، بشکل تخته (قرص) و بصورت روزانه تجویز میگردد.
عوارض جانبی: کاهش میل جنسی و زنانی که در سن باروری هستند باید از مصرف این دوا خودداری نمایند.
̶ تداوی جراحی ریزش مو:
- در این شیوه جراحی شاخه های کوچکی از پوست پشت و یا کنار سر که حاوی تعداد کمی
مو هستند، جدا شده و در نواحی طاس سر کاشته می شود. ممکن است چندین بار این جراحی لازم شود.
̶ تداوی خانگی ریزش مو:
- رژیم غذایی مناسب و سالم.
- اجتناب از مدل های موی سخت و محکم و مدل هایی که کشش مو در آنها وجود دارد.
- اجتناب از کشیدن، مالش و پیچاندن موها.
همراهی مان کنید در برگه فیسبوک داکتر رفیع حمیدی
