مرگ بقایای نفوذ سابق آمریکا در منطقه همراه با مرگ تدریجی غزه
دمیتری مینین (DMITRY MININ)
ا. م. شیری
واشنگتن در خاورمیانه (به گفتۀ بیسمارک)، یک «دلال صادق» نیست، بلکه یک «وکیل مدافع» در امور اسرائیل است.
رأی‌گیری اخیر در مورد قطعنامۀ پیشنهادی گروه کشورهای عرب در شورای امنیت سازمان ملل متحد در ۸ دسامبر (۱۷ آذر-قوس) دایر بر آتش‌بس فوری و کامل در باریکۀ غزه با نتایج رسواکننده برای آمریکا تمام شد. ۱۳ عضو از ۱۵ شورای امنیت از جمله اعضای غیردائم، به آن رأی مثبت دادند. فرانسه و ژاپن، متحدان آمریکا نیز در میان آن‌ها بودند. حتی انگلیس «با وفا» این بار از شرکت در رأی‌گیر فقط خودداری کرد. طرح پیشنهادی را واشینگتن به تنهایی وتو کرد. و هر چه بر فاجعۀ غزه که بخش شمالی آن عملاً غیرقابل سکونت شده، بیشتر افزوده می‌شود، مردم منطقه با قاطعیت بیشتری آمریکا را مسئول و شریک جرم اسرائیل در وقوع این فاجعۀ هولناک می‌دانند.
به گزارش روزنامۀ مصری الاهرام، آمریکا می‌توانست این مارپیچ نزولی را با گفتن اینکه بدون آتش‌بس دائمی، بدون اقدام برای خلع سلاح شهرک‌نشینان شبه‌نظامی و توقف شهرک‌سازی، از تحویل تجهیزات نظامی تهاجمی به اسرائیل خودداری خواهد کرد یا در مجامع بین‌المللی از آن حمایت نخواهد کرد، معکوس کند. اما بجای این، آمریکا فقط «قواعد جنگ» را یادآوری کرد و محدود کردن تلفات غیرنظامی و گسترش شهرک‌ها یا خشونت شهرک‌نشینان را خواستار شد.
آمریکا بدون اینکه «نه» خود را در سازمان ملل متحد به «آری» تغییر دهد و از قطعنامۀ شورای امنیت مبنی بر به رسمیت شناختن فلسطین به عنوان یک کشور حمایت کند، اشغال مستمر اراضی آن را خطری برای صلح و امنیت منطقه بداند و خواستار تقویت نیروهای حافظ صلح سازمان ملل متحد برای تضمین صلح و امنیت هم برای اسرائیلی‌ها و فلسطینی‌ها بشود، تمام تلاش‌هایش برای معرفی خود به عنوان یک میانجی بی‌طرف یا «میانجی صادق» در منطقه، چیزی جز پنهان کردن نقش خود به‌عنوان یک «وکیل» ناسره در امور اسرائیل نخواهد بود.
گزارش‌ها حاکی از آن است که رأی‌گیری اخیر در شورای امنیت سازمان ملل متحد بخاطر نشست نمایندگان کمیتۀ وزیران کشورهای عربی-اسلامی مرکب از شاهزاده فیصل بن فرحان، وزیر امور خارجۀ عربستان سعودی، شیخ محمد بن عبدالرحمن آل ثانی، نخست وزیر و وزیر امور خارجۀ قطر، ایمن الصفدی، معاون نخست وزیر و وزیر امور خارجۀ اردن، سامح شکری، وزیر امور خارجۀ مصر، ریاض المالکی، وزیر خارجۀ فلسطین و هاکان فیدان، وزیر امور خارجۀ ترکیۀ با آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجۀ آمریکا چند ساعت به تعویق افتاد. اعضای کمیتۀ وزیران تمام تلاش‌های ناامیدانۀ خود را برای «اقناع» طرف آمریکایی به حمایت از قطعنامۀ پیشنهادی به کار گرفتند.
قبل از این نشست، آن‌ها یک کنفرانس مطبوعاتی برگزار کردند و در آن، به ویژه شاهزاده فیصل بن فرحان، وزیر امور خارجۀ عربستان سعودی اظهار داشت: «پیام ما ثابت و واضح است – ما معتقدیم که توقف فوری درگیری‌ها کاملا ضروری است». او بمنظور تأثیرگذاری بر ارباب، به این نکته اشاره کرد که «یکی از واقعیت‌های نگران‌کننده در مورد این درگیری این است که به نظر نمی‌رسد پایان دادن به درگیری و جنگ اولویت اصلی جامعۀ بین المللی باشد». او در ادامه افزود: «من علاقه‌‌مندم مطمئن باشم که شرکای ما در آمریکا کارهای بیشتری انجام دهند… ما، البته، معتقدیم که آن‌ها می‌توانند کارهای بیشتری انجام دهند».
ایمن صفدی، وزیر امور خارجۀ اردن در یک کنفرانس خبری گفت که عدم تصویب قطعنامه، به اسرائیل فرصت می‌دهد تا «به کشتارهای خود در فلسطین ادامه دهد. توقف جنگ، توقف کشتار، توقف تخریب زیرساخت‌های غزه اولویت ما در حال حاضر است.» او تصریح کرد: «پیامی که ارسال می‌شود حاکی از این است که اسرائیل فراتر از قوانین بین‌المللی عمل می‌کند… و جهان نیز کار زیادی انجام نمی‌دهد. موضع ما در مورد آتش‌بس با موضع آمریکا مطابقت ندارد».
سامح شکری، وزیر امور خارجۀ مصر گفت: «آتش‌بس تنها راه حل است». او افزود: «اگر شورای امنیت سازمان ملل قطعنامۀ صرفاً از منظر مسائل بشردوستانه را تصویب نکند، در واقع به اسرائیل اجازه می‌دهد تا به کشتار غیرنظامیان در غزه ادامه دهد».
محمود عباس، رئیس‌جمهور فلسطین نیز به نوبۀ خود خواستار پایان فوری جنگ در غزه شد و گفت که برگزاری یک کنفرانس بین‌المللی صلح برای یافتن یک راه‌حل سیاسی پایدار که بتواند به تشکیل کشور فلسطین منجر شود، ضروری است.
با این حال، اظهارات فوق‌الذکر و بحث‌های تند بعدی با بلینکن هیچ تأثیری نداشت. آمریکا بار دیگر با قطعیت به طرح پیشنهادی رأی منفی داد و مخالفت خود را با ارادۀ کل جامعۀ جهانی ثابت کرد.
به دنبال آن، در ۹ دسامبر، اعضای کمیتۀ عربی-اسلامی بار دیگر در واشینگتن با بلینکن دیدار کردند تا نظرشان را دربارۀ سیاست آمریکا در منطقه، بدون هیچ ایما-اشاره و بطرز کاملاً صریح به اطلاع او برسانند.
آن‌ها وتوی آمریکا را که «برنامه‌های بین‌المللی برای درخواست آتش‌بس در غزه» را مسدود کرد، به شدت محکوم کردند و گفتند که آمریکا با این کار، مسئولیت کامل آنچه را که در غزه روی می‌دهد، به عهده می‌گیرد. وزیران بار دیگر «مخالفت متحد خود با تجاوزات اسرائیل به فلسطینیان در غزه را مورد تأکید قرار دادند و بر لزوم پایان دادن به درگیری‌ها، محافظت از غیرنظامیان و بر رفع محاصره برای رسیدن کمک‌های بشردوستانه به منطقۀ تحت محاصرۀ جنگ تأکید کردند». آن‌ها همچنین، با تأکید بر لزوم ایجاد یک فضای سیاسی واقعی که به راه حل دو کشور منجر شود، تلاش‌ها برای بیرون راندن فلسطینی‌ها از غزه را به شدت محکوم کردند.
در روند این گفتگو، بلینکن، وزیر امور خارجۀ آمریکا، با بی‌ثباتی ذهنی خاص خود، ابتدا بی‌قراری کرد و از روی ناامیدی چهره در هم کشید. اما همانطور که پس از سخنان بایدن مبنی بر اینکه شی جین‌پینگ یک «دیکتاتور» است، بلافاصله گفتند سخنانش تحریف شده، پس از اتمام دیدار با بلینکن نیز اعلام شد که مذاکرات موفق بوده است. سپس، وزیر امور خارجه به وضوح آرام شد، ظاهراً از این احساس که لحظات ناخوشایندی را پشت سر گذاشته، با خشنودی به همه لبخند زد، انگار که ما در مورد یک فاجعۀ انسانی با ابعاد عظیم صحبت نمی‌کنیم. پیش از این، دیده بان حقوق بشر، تحت حمایت کاخ سفید، اعلام کرده بود که آمریکا در معرض خطر «همدستی در جنایات جنگی» قرار گرفته است.
وزیر امور خارجۀ آمریکا با همتای سعودی خود، ظاهراً با این امید که موضع او ممکن است برای واشینگتن مطلوب‌تر از سایر اعضای کمیته باشد، بطور جداگانه دیدار کرد. اما، شاهزاده فیصل از ناکامی شورای امنیت در «گرفتن موضع قوی» در مورد غزه، که البته صرفاً متوجه آمریکا بود، مانند دیگران بشدت ابراز ناامیدی کرد. او گفت: «مردم در حال از دست دادن اعتماد به نشانه‌های صلح در منطقه هستند و همچنین، اعتمادشان به ساختار‌های بین‌المللی حافظ امنیت و حاکمیت قانون را از دست می‌دهند». خیلی واضح‌تر است که آن‌ها در حال از دست دادن اعتماد خود، قبل از همه، به آمریکا هستند.
نیویورک تایمز می‌نویسد اکنون آمریکا پس از رأی منفی به قطعنامۀ سازمان ملل متحد مبنی بر آتش‌بس در غزه، خود را از نظر دیپلماتیک منزوی کرده و تحت انتقاد شدید «تعدادی از کشور‌ها، گروه‌های حقوق بشری و سازمان‌های بشردوستانه» که نسبت به عواقب فاجعه‌بار برای غیرنظامیان در منطقۀ جنگ‌زده هشدار می‌دهند، قرار داده است.
محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین نیر که واشینگتن و دیگران آن را به عنوان یک نهاد حکومتی بالقوه برای غزه پس از جنگ می‌دانند، گفت: «این وتو لکۀ ننگی است که در سال‌های آینده آمریکا را آزار خواهد داد». او ایالات متحده را «مهاجم و بی‌ادب» خواند.
آمریکا با اقدامات خود در خاورمیانه، دنیای عرب و کل جهان اسلام را گام به گام از خود می‌راند. فرآیندهای مشابه بر مناطق دیگر نیز تأثیر می گذارد. روند از بین رفتن سلطۀ آمریکا در جهان، یا به قول کاخ سفید، موقعیت «رهبری» آمریکا در جهان، به طرز محسوسی شتاب می‌گیرد.
مأخوذ از: وبگاه بنیاد فرهنگ راهبردی
۲ دی-جدی ۱۴۰۲
