عاشورا وماه محرم
داکترمحمد شعیب مجددی
شهادت حضرت امام حسین (رض)
محرم اولین ماه سال هجری قمری و وجه تسمیه آن محرم الحرام است . در دوران جاهلیت درچهارماه محرم ، رجب ، ذی القعده و ذی الحجه قتال وکشتن بر مردم حرام بوده است. الله مهربان در قرآن شریف سوره بقره آیه 217 راجع به ماه های حرام میفرماید: « تو را از جنگ كردن در ماه حرام مى پرسند. بگو: جنگ كردن در آن ماه گناهى بزرگ است.» درین مدت چهارما درس بزرگی برای بشریت میباشد .چهارماه خاموشی جنگ و زندگی با صلح وامنیت دروازه صلح و آرامی طولانی را میسر میسازد. همچنان در امور اجتماعی واخلاقی چهارماه دوری از اعمال بد و زشت دروغ ، غیبت ، تهمت ، ترور شخصیت ، سگرت کشیدن ، شراب نوشیدن و ده ها پدیده ناروا و مضر دیگر شرایط را آماده میسازد تا انسان به راه نیک واعمال پسندیده عادت نماید و با سعادت و خوشبختی زندگی کند .
روز نهم محرم موسوم به تاسوعا وروزدهم آن عاشورا میباشد. در ماه محرم واقعات بسیار مهم رخ داده است که ازجمله میتوان ازشروع سال هجری ،عاشورا عهد حضرت موسی (ع) ،شهادت حضرت عمرفاروق (رض) ، شروع خلافت حضرت عثمان (رض) وشهادت حضرت امام حسین (رض) یادآوری نمود.
حضرت محمد (ص) روز عاشورا را روزه میگرفتند و احادیث زیادی پیرامون بزرگی و روزه در روز عاشورا ثبت شده است. بی بی عایشه صدیقه مادر مؤمنان رضی الله عنها روایت میکند : « قریش در دوره جاهلی روز عاشورا را روزه میگرفتند و پیامبر (ص) نیز آن روز را روزه میگرفت . چون به مدینه آمد آنرا روزه میگرفت و روزه آنرا به مردم دستور میداد. آنگاه که روزه رمضان فرض گردید.فرمود: هر کس دلش خواست عاشورا را روزه بگیرد وهرکس نخواست افطارکند» متفق علیه ازابن عباس روایت است « که چون پیامبر به مدینه آمد دریافت که یهودیان عاشورا را روزه میکیرند. گفت: چرا روزه میگیرند ؛ گفتند: روزیست مبارک که خداوند(ج) حضرت موسی وقوم اسرائیل را در آن روز از دست دشمن نجات داد پس حضرت موسی آنروز را روزه میگرفت.پیامبر گفت:من به موسی ازشماشایسته تر ونزدیکتر میباشم پس خود آنروز را روزه گرفت وبه مردم نیز دستور داد که روزه باشند»
ابن عباس روایت میکند :«ای رسول الله یهودیان ونصرانیان آنروزرا بزرگ میدانند. فرمودند: انشاالله در سال آینده روز نهم را نیز روزه خواهم گرفت. » دهم محرم ،عاشورا، با تاریخ کهن، که به دوران حضرت موسی (ع) پیوند میخورد ؛ در حقیقت روز پیروزی ، موفقیت ، آزادی ،استقلال ،جشن ،خوشی وشادمانی میباشد. به همین مناسبت به پاس شکران الله سبحانه وتعالی و شکوفائی وبزرگداشت این روز ، یهود ونصارا دهم محرم ،عاشورا را روزه میگرفتند .
محرم ماه اول سال هجری قمری وشروع زندگی نو ، استقبال از سال جدید و موسوم فخر ، مباهات ، خوشی وشادمانی میباشد . پیرامون شروع سال هجری قمری در تواریخ چنین ثبت شده است . در شروع تاریخ اسلام ، درنامه هاواسناد تنها روز وماه را مینوشتند . ولی در زمان خلافت حضرت عمر فاروق (رض) که اساسات وترتیبات دولت اسلامی وسعت یافت ومنظم گردید ؛ موضوع نگارش وثبت سال در نامه ها ، اسناد و واقعات مهم دانسته شده ودر تکاپو معرفی شروع سال اسلامی گردیدند . پیرامون شروع تاریخ اسلام روزهای از قبیل سال تولد و رحلت حضرت محمد (ص) همچنان سال نزول اولین آیت درغارحرا و روز های دیگری پیشنهاد گردید . حضرت عمرفاروق (رض)هجرت پیامبر اسلام راازمکه به مدینه بزرگترین و مهمترین واقعه در اسلام دانسته و شروع تارخ اسلام قبول کردند و تاریخ اسلامی از هجرت پیغمبر حضرت محمد (ص) از مکه به مدینه آغاز میشود .
برعلاوه وجه تسمیه این ماه محرم الحرام است؛یعنی ماهی که در آن قتال ، جنگ ،خونریزی ،ظلم ،ستم ،بیرحمی، ضرررساندن به خود ودیگران وجنایت حرام است . محرم الحرام ماه اتفاق، اتحاد ،صمیمیت ،دوستی وبر مسلمانان است که ازآن پندار ،کردار وگفتاری که با این ماه سازندگی ندارد پرهیز وبه آن پدیده های که شایسته این ماه است ؛ توصل جویند .
شعرا زبان فارسی دری از این روز و ماه محرم با اشعار ناب استقبال ویک روز و ماه فرخنده ومبارک گفته اند .
جشن سده وسال نو وماه محرم
فرخنده کناد ایزد بر خسرو عالم
(فرخی)
گر زکاتی به محرم بدهی
چون خسيسان به صفر بازمگير
از پس هر مبارکی شومی است
وز پی هر محرمی صفر است (خاقانی)
محرم بر حسود ملک وجاهت
که ماند زنده تا دیگر محرم (سعدی)
عاشورا حسینی
دهم محرم را عاشورا حسینی نیزمیگویندوآن روزیست که نواسه پیامبر اسلام حضرت محمد (ص) ، فرزند حضرت علی (رض) و بی بی فاطمه زهرا (رض) ، سیدالشهدا ، شباب اهل الجنه حضرت امام حسین (رض) درجهاد رویاروی درمقابل لشکریزید در دشت سوزان کربلا جام شهادت نوشید و با جهاد وشهادت بی نظیرو غم انگیز، صفحه درخشان وخاطرات فراموش ناشدنی درتاریخ اسلام به ارمغان گذاشت.
حضرت امام حسین (رض) مسلمان متقی ، پرهیزگار ، زاهد ، عابد ، مجاهد وشهید پروربود . او اولین درسهای هدایات قرآن مجید را از بهترین آدم وعالم پیامبر اسلام حضرت محمد (ص) پدرکلان خود آموخته و زندگیش را با اساسات قرآن وحدیث عیار ساخته بود . امام حسین طفل خورد سالی بود که پدر کلان خود حضرت محمد (ص) را در عبادت ، رکوع وسجود میدید و کودکانه به آن بزرگمرد تاریخ بشریت نزدیک میشد وآنگاه که به رکوع میرفتند توان وقدرت خود را میدید که به شانه های شان بالا شود واز آن بازی وساعت تیری کودکانه لذت ببرد . سرور کائنات که غرق جهان عبادت الله سبحانه وتعالی بودند و میدانستند که نواسه شان از بالا شدن برکتف وشانه های شان لذت میبرد ؛ از محبت وعشق فراوانی که به نواسه شان داشتند به عبادت خود ادامه میدادند واز آن بازی که امام حسین در آن سرگرم بود مانع نمیشدند. امام حسین در طفولیت و نوجوانی از محمد (ص) حقیقت اسلام را عملا می آموخت . ازپدرش حضرت علی (رض)علم وشجاعت واز مادرش بی بی فاطمه کبرا تقوی ، محبت و پاکیزگی و صد ها نیکوئی دیگر را آموخت . محیط زندگی او مدرسه عالی بودکه سعادت آنرا امام حسین تجربه میکردو از آن می آموخت و لذت میبرد.
امام حسین (رض) مردی با عقیده مستحکم ، عقیده به الله سبحانه تعالی ، ملائکه،پیامبران وکتابهای آسمانی بود.اومتقیانه وشجاعانه میگفت« زندگی عبارت ازعقیده وبرای عقیده جهاد کردن است » عقیده به هدایات قرآن مجید « به حبل المتین چنگ بزنید ومتفرق نشوید» عقیده به اتحاد واتفاق و مخالف تفرقه وجدائی در بین مسلمانان … اوعقیده داشت که: « بهترین شما با تقوی ترین شماست » و« جهاد کنید به مال های خود وجان های خود در راه خدا این برای شما بهتر است اگرمردم دانا باشید» راه او «فی سبیل الله » و« اهدنا الصراة المستقیم » زیرا او« انعمت» از انعام شده گان بود … او اولیا ،صالح وشهید …
امام حسین (رض)جهادرا از پدرکلانش حضرت محمد (ص) به یاد داشت ؛ آنگاه که در غزوات احد ، بدر … وفتح مکه معظمه برای دفاع از اسلام سینه درمقابل قریش وکفار سپرو به مراتب با شمشیر وخنجر دشمنان زخمی و خون آلود گردیده ودندان مبارک شهید گشته بود. امام حسین (رض) شهادت بزرگان اسلام و نزدیکانش ، شهداغزوات احد ، بدر…وشهادت بی بی سمیه (رض) ، حضرت حمزه (رض)، حضرت عمر (رض) حضرت عثمان (رض) رادردلش حس میکرد و شهادت و لباس های خون آلودپدرش حضرت علی (رض) را به چشم سر دیده بود. عقیده مستحکم به اسلام ،آموزش وایمان به جهادوشهادت ، امام حسین رایک سربازواقعی اسلام ساخت. امام حسین (رض) در زمانی دیده به جهان گشود وجوان وبزرگ شد و جام شهادت نوشید که هنوز رهبران مذاهب اهل سنت جماعت و اهل تشیع امامان ابوحنیبه ، امام حنبل ، امام مالک ، امام شافعی وامام جعفرصادق و امامان دیگر(رحمة الله اجمعین) دیده به جهان نگشوده بودند . امام حسین (رض) اسلام را از نص قرآن واحادیث حضرت محمد (ص) آموخت. او در زمانی زندگی میکرد که هرمشکل را از سرورکائنات محمد (ص) وخلفای راشدین حضرت ابوبکر صدیق (رض) حضرت عمرفاروق (رض) حضرت عثمان غنی(رض)وحضرت علی (رض) میپرسیدند وجواب قانع کننده میگرفتند. امام حسین (رض) در زمانی زندگی میکرد که خلفای راشدین چون چهاربرادر، چهار یار، چهارهمرزم وهمسنگرزندگی وبعد از رحلت حضرت محمد (ص) درخلافت اسلامی به ترتیب ابوبکر، عمر، عثمان وعلی(رضی الله وتعالی اجمعین ) یکی بعداز دیگر به هم بیعت نمودند. امام حسین در زمانی زندگی میکرد که خلفای راشدین با انتهای دوستی ،صمیمیت ومحبت با هم خویشاوندی نمودند. حضرت محمد مصطفی (ص) چون خورشیدی در وسط میدرخشیدند ودراطرافشان دوخسرحضرت ابوبکرصدیق (رض) وحضرت عمرفاروق (رض) ودو داماد حضرت عثمان غنی (رض) وحضرت علی (رض) قرارداشتند . خویشاوندی های دیگر نیزاین پیوندها را مستحکمتر مینمود . حضرت علی (رض) و بی بی فاطمه زهرا (رض) دختر خود ام گلثوم را به نکاح حضرت عمر فاروق (رض) در آوردند و حضرت علی (رض) وحضرت عمرفاروق (رض) خسر وداماد یکدیگر بودند . حضرت امام حسین (رض) وحضرت امام حسن (رض) خسربره های حضرت عمر فاروق (رض) بودند. برعلاوه این رشته های خویشاوندی دفاع ازدین مبین اسلام رشته مهمی بود که این پیوند ها را مستحکمتر میساخت.
آنگاه که پیروان ابن سبا خانه حضرت عثمان(رض) را محاصره کردند که سرانجام به شهادت حضرت عثمان غنی (رض) تمام شد . حضرت علی (رض) دو فرزند خود حضرت امام حسین (رض) وحضرت امام حسن (رض) را وظیفه دادند که از حضرت عثمان (رض) خلیفه سوم مسلمانان دفاع نمایند و حضرت امام حسین (رض) وحضرت امام حسن (رض) با عشق و ایمان مستحکمی که به اسلام و احترام ومحبتی که به حضرت عثمان غنی (رض)داشتند؛ ازحضرت عثمان غنی(رض) با شمشیر دفاع نمودند تا زمانیکه حضرت عثمان (رض) برایشان گفتند که دیگرآرام باشید .
زندگی درسایه پیامبراسلام ،عقیده مستحکم به جهادوشهادت در راه الله سبحانه وتعالی وشهامت ، دلاوری ، جان نثاری ، فداکاری ، آزادمنشی وده ها خصوصیت نیکو وپسندیده دیگر دست بدست هم داده حضرت امام حسین) رض) را آماده قیام ،حرکت وجهاد نمود . به گواه تاریخ بعدازدرگذشت حضرت معاویه فرزندش یزید برمسند قدرت نشست . حضرت امام حسین(رض) به او بیعت نکرد واختلافات بین جانبین آغاز گردید. حضرت امام حسین با یارانش ازمدینه به مکه آمد و چند ماه در آنجا اقامت گزید . درین ایام پیروان حضرت علی (رض) در کوفه از امام حسین دعوت به قیام و خلافت نمودند وهمکاری خودرابا لشکری منظم برای سرنگونی یزیداعلان داشتند. حضرت امام حسین (رض) باور وعقیده بزرگتر از مقام ، جاه و کرسی خلافت داشت . امام حسین میدید که شخصیت های با اعمال شنیع و قبیح دین مبین اسلام را آلوده با فساد میسازند . امام حسین میدید دین اسلام که توسط وحی به وسیله حضرت جبرئیل امین از طرف خداوند (ج)باهدایات قرآن مجید به پدرکلانش حضرت محمد (ص) آخرین نبی ورسول رسیده و به بشریت ابلاغ گردید دینی که برای آرامش ، رفاه وسعادت بشریت و نجات از جهالت ودعوت به مدنیت نازل گردیده است در خطرآلوده شدن است . دوستان وعزیزان از عشق و محبت به نواسه پیامبر (ص) با درنظر داشت خطرات جانی و مالی که متوجه امام حسین واهل بیت شان بود ازین سفر منع مینمودند همچنان از بی وفائی که مردم کوفه با حضرت علی(رض) نمودند امام حسین را واقف و تلاش نمودند ازین سفر منصرف شود . اما امام حسین(رض) به باور بزرگتر پاک نگهداشتن اسلام از فساد ، ظلم ، ستم ، جنایت واعمال شیطانی حرکت وقیام را ترجیح داد . مسلمانان هندوستان میگویند «اسلام زنده هوتاهی هر کربلا کی بعد» امام حسین از مرگ خود در راه خدا ترس و هراس نداشت او برای کوتاه نمودن دستهای که اسلام را الوده با فساد میساختند قیام و حرکت نمود.
حضرت امام حسین(رض) پسرعم خود مسلم ابن عقیل را برای گرفتن بیعت به کوفه فرستاد ومسلم موفق گردید بیعت بخشی از مردم را کسب نماید وحضرت امام حسین(رض) بازنان ،کودکان ونزدیک به هشتاد نفرازیاران به طرف عراق روان شدند. یزید ازین حرکت امام حسین(رض) آگاه شد ولشکری به سرکرده گی ابن زیاد از بصره به کوفه فرستاد و کوفه را تسخیر نمود ومسلم رابه شهادت رساند . لشکرعظیم ومنظم به سرکرده گی عمربن سعد سر راه امام حسین(رض) گرفتند و درمنطقه کربلا با هم روبروشدند و به تاریخ روز جمعه دهم محرم سال 61 هجری قمری در زد وخورد شدیدی که رخ داد ؛ حضرت امام حسین(رض) با هفتاد ودونفرازیارانشان جام شهادت نوشیدند . عمرابن سعد دیگر همراهان شانرا اسیرساخت وباسرحضرت امام حسین (رض)به شام نزد یزید فرستاد. یزید بعدازمدتی زنان وکودکان اسیر را به مدینه روان نمود وسر امام حسین(رض) را دفن کرد . مدفن سرامام حسین رابرخی درشهردمشق و بعضی در قاهره وبرخی درکربلاهمراه جسدشان گفته اندو تاامروزچندین زیارتگاه ومرقد درآن اماکن به نام حضرت امام حسین (رض)شهرت وزیارتگاه عام وخاص میباشدد.
جهاد وشهادت امام حسین(رض) سرمشق ، درس ، پند واندرز بزرگی برای نسل آینده میباشد؛ تا از آن سرمایه معنوی و اندوخته های جهاد وشهادت نیرو وانرژی گرفته راه امام حسین (رض) که فی سبیل الله بود؛ دوام داده وازآن بیاموزیم . راه امام حسین(رض) ایمان به اسلام وآنرا درزندگی خودعملی کردن است . میراث و پیام امام حسین (رض) عبادت ،جهاد ،شهادت،تقوی ،جانثاری ، فداکاری ،قیام، حرکت، شهامت، اتفاق ،اتحاد،دوستی ،محبت ،احترام ، شفقت ، پیروزی ،سعادت ، کامرانی ، کمک ، خوشی ،غرور ،سربلندی … وصد هاپدیده نیکوی دیگر میباشد. پیام و میراث جهاد وشهادت امام حسین(رض) با سکون ، سکوت ، ظلم ،ستم ، توهین ،غیبت ،تهمت ،منافقت، تعرض ،کینه ، عداوت ،بیکاری ،تنبلی ، نوحه ، بدعت، تن آزاری ،مردم آزاری وصدهاپدیده ناشایسته دیگرارتباط ،توافق وهمبستگی ندارد.برای بزرگداشت شهادت حضرت امام حسین(رض) وظیفه هرمسلمان است که در این مرحله حساس تاریخ که دست هر دوست نادان و دشمن بی رحم در بی اتفاقی و ویرانی مسلمانان شریک میباشد ؛ برادران وخواهران مسلمان اهل تسنن واهل تشیع برادرانه وصمیمانه دست بدست هم داده ؛از دست آورد های بزرگ جهاد وشهادت امام حسین(رض) اندوخته و دراتحاد ،اتفاق وسربلندی مسلمانان انتهای سعی ، کوشش وجد وجهدنموده وانرژی رابه مصرف برسانندتاباشد که آن شکوه وجلال در سایه لا اله الاا لله محمد رسول الله چون خورشیدی بدرخشد.
