په داسې حال کې چې د سولې مشورتي جرګې د ګډونوالو مشخص کيدو لپاره په ولايتونو کې ټاکنې روانې دي او ټاکل شوې چې د روان کال د ثور په نهمه نېټه دايره شي؛ د ولسمشريزو ټاکنو يو شمېر نوماندانو سر له اوسه له دغې جرګې سره د پرېکون ګواښ کړی او دا يې د ولسمشر غني لخوا ټاکنيز کمپاين بللی دی. حکومت غواړي د غې مشورتي جرګې په چوکاټ کې د خلکو له استازیو وپوښتي، چې له طالبانو سره په کوم لیدلوري او دریځ خبرې وکړي؛ خو په ولسمشریزو ټاکنو کې د محمد اشرف غني سیاسي سیالان دا جرګه بې ګټې او د اوسنیو مشرانو بې وخته ټاکنیزکمپاین بولي.

يوې موضوع چې د دغې جرګې اهميت او خپلواکي يې تر سوال لاندې راوستې هغه په ولايتونو کې د دغې جرګې لپاره د استازيو ټاکلو بهير دی چې په کې د يو شمېر نيمګړتیاوو له امله په ځینو ولایتونو کې د درغلیو نښتو هم خبر ورکړ شوی دی.

د بېلګې په توګه د تخار په مرکز تالقان کې هغه مهال د ټاکنو دا بهیر په تاوتريخوالي واوښت چې ادعا وشوه صندوقونه د څو مشخصو کسانو په ګټه ډک شوي دي. هغه خلک چې د استازو ټاکلو لپاره د راې ورکونې مرکز په دروازه کې د خپلې رایې کارولو لپاره منتظر وو، د اعتراض په نامه يې د رايې صندوقونه مات کړل او د رايې ورکولو پاڼې يې وشکولې. په هرات کې هم د دغو استازو د ټاکلو بهیر له ګډوډۍ سره مخ شوی دی. په غزني کې هم له قرباغ ولسوالۍ او مرکز غزني ښار څخه د دغو استازو د ټاکنو بهیر د قومي ونډې پر سر د اختلافونو له امله له ستونزې سره مخ شوی دی.

جرګه څومره مهمه ده؟

کابو له شپږو مياشتو ډېر وخت کيږي چې افغان حکومت د امريکا او نورو مرستندويه هيوادونو سره په ګډه د وسله والو طالبانو سره سوله وکړي. خو سره د دې چې د زلمي خليلزاد او طالبانو تر منځ په قطر کې پنځه پرله پسې ناستې ترسره شوې؛ بيا هم وسله وال طالبان له افغان حکومت سره د سولې خبرو ته نه دي حاضر شوي. افغان حکومت دغې ډلې ته بې قيد او شرطه سولې وړانديز وکړ خو بيا هم دغه ډله په خپل دريځ ټينګار کوي او له افغان حکومت سره خبرو ته نه راضي کيږي.

اوس د دې لپاره چې افغان حکومت د خلکو مشوره واخلي چې له دغې ډلې سره په کوم ډول او معيار د سولې خبرې وکړي، په کومو شرايطو ورسره وغږيږي، څنګه طالبان راضي کولی شي چې له حکومت سره خبرو ته حاضر شي او که حاضر نه شي نو د حکومت موقف به يې پر وړاندې څه وي؛ د همدې موضوع د روښانيا لپاره د سولې مشورتي جرګې دايرول اړین دي او بايد داسې جرګه جوړه شي چې د ولس رښتوني استازي په کې ګډون وکړي او د خلکو اساسي غوښتنې د جرګې له لارې مطرح کړي.

آيا رښتونې استازي به دغې جرګې ته لار پيدا کړي؟

لکه څنګه چې همدا مهال ليدل کيږي چې په ولايتونو کې دغې جرګې ته د استازو د ټاکلو لړۍ له يو شمېر نيمګړتياوو او د ضعيف مديريت له امله له ګډ‌وډۍ سره مخ دی نو يادې ستونزې ته په کتو د دې احتمال کم ليدل کیږي چې د ولس رښتونې استازې دې دغې جرګې ته لار پيدا کړي. ځکه عملاً ليدل کيږي چې د مشورتي جرګې د غړو انتخابات هم د ولسي جرګې د انتخاباتو په شان له درغليو ډک او د يو ځانګړي شخص په ګټه بکسونه ډکول کيږي. نو په داسې حال کې چې يو څوک د پيسو او درغلۍ په مقابل کې دغې جرګې ته لار پيدا کوي؛ څنګه ترې د ولس د رښتوني استازولۍ تمه کيدلی شي؟

طالبان به په دغه جرګه کې ګډون وکړي؟

ډير احتمال شته چې وسله والو طالبانو ته هم په دغه جرګه کې د ګډون بلنه ورکړل شي. ځکه د سولې د مشورتي جرګې منتظمین وايي، حکومت طالبانو ته په دغه جرګه کې د ګډون لپاره آن د امنيتي ضمانتونو پر سپارلو هم کار کوي. دغه کمېسيون وايي، تر اوسه یې طالبانو ته بلنه نه ده ورکړې، خو وايي د دغې بلنې پر ډول غور کوي. طالبانو هم لا په دې اړه څه نه دي ویلي، چې آیا په دغه جرګه کې به ګډون وکړي که نه.

خو داسې ښکاري چې ممکن دغه ډله په مشورتي لویه جرګه کې ګډون ونه کړي. ځکه دغه ډلې له هر هغه اقدام سره مخالفت کړی چې نوښت يې د افغان حکومت په لاس کې وي او اوس چې دغه جرګه هم د حکومت لخوا دايريږي نو احتمال د دې ليدل کيږي چې طالبان به په کې ګډون ونه کړي. پرته له شکه چې په مشورتي لويه جرګه کې د طالبانو ګډون د دغې جرګې اهميت نور هم زیاتولی شي خو نه ګډون یې بيا په جرګې منفي اغيز نه پرېباسي.

ځکه د سولې په مشورتي جرګې کې ګډون که د لمانځه لپاره د اذان خبرداري سره تشبيه کړو نو دا نتیجه ترلاسه کوو چې لمانځه لپاره له آذان وروسته هم ځينې خلک په جماعت کې ګډون کوي خو ځينې نور بيا هم مسجد ته نه ورځي او په جماعت کې ګډون نه کوي. اما په جماعت کې د دوی په نه ګډون د هغوی اجر هيڅکله نشي کمولی چې په جماعت سره يې لمونځ ادا کړی دی. همداسې د سولې په مشورتي جرګه کې هم که چيري طالبان ګډون نه کوي نو د جرګې اهمیت نه شي کمولی او هغوی چې په کې ګډون کوي، حتماً به د سولې لپاره حکومت ته پولې وټاکي.

لیکنه : خوشحال آصفي