جنگ ماشین ها علیه انسانها
نویسنده: داکتر اخشید جاوید، پژوهشگر مسایل خلع سلاح در مرکز مطالعات بین‌المللی و دیپلوماسی دانشگاه SOASلندن
عدم آگاهی لازم عامه، عدم مشارکت مردم و پارلمان بخاطر کنترول دموکراتیک و به کارگیری لازم سلاح‌های خودکار که بدون دخالت عامل انسانی عمل می کنند، اخیراً باعث ایجاد نگرانی های شدید در غرب شده است.
سلاح های نیمه خودمختار موجود آنهایی اند که تنها برای مدت کوتاه قابلیت انجام عمل مستقلانه را دارند. اما سلاح های خودمختار یا کاملاً خودکار از نوعی اند که بدون دخالت عامل انسانی قادر به انتخاب هدف مورد نظر و شلیک به سوی آن می باشند. نحوه فعالیت “دستگاه های سلاح های مرگبار خودمختار ” (Lethal Autonomous Weapons Systems) بطوریست که نخست از وضع حاکم بر میدان جنگ ارزیابی به عمل می آورند و سپس در مورد حمله به اهداف مطمح نظر خود تصمیم می گیرند. سلاح های خودمختار مرگبار بر اساس هوش مصنوعی (Artificial Intelligence) که بر مبنای معادلات ریاضی استوار است، فعالیت می کنند. این دستگاه ها با ثبت ویژگیهای بدن انسان مانند صورت، حرارت بدن و جزئیات بیومتریک مردم را نیز به عنوان “اشیای مورد نظر” (Objects of Surveillance) تحت نظارت قرار می دهند.
سربازهایی که هرگز نمی‌خوابند
برای یکعده مردم که مسائل مربوط به روبات های کشنده (Killer Robots) را فقط در فلم های علمی- تخیلی و یا از ورای پردهء سینما تماشا کرده اند، موجودیت عملی این نوع روبات هاغیر قابل باور می باشد. اما این افراد فراموش کرده اند که در دهۀ گذشته، هزاران روبات های زمینی و طیاره های بی پیلوت در عراق، افغانستان، یمن و پاکستان در عملیات های نظامی زمینی و هوایی ایالات متحده امریکا شرکت داشته اند.
آقای کِنِت رُز یکی از فرماندهان ارتش ایالات‌متحده آمریکا به این باور است که: “ماشین‌ها خسته نمی‌شوند. آن‌ها چشم‌هایشان را نمی‌بندند. آن‌ها در هنگام بارندگی زیر درختان مخفی نمی‌شوند و با دوستانشان صحبت نمی‌کنند…ماشین‌ها ترس را نمی‌شناسند”.
برخی هم معتقدند که نابودی و کشتن تنها هدف ایجاد این‌گونه روبات‌ها نیست. از آن‌ها میتوان در تحت شرایط مرگبار مثلاً در میدان جنگ برای نجات جان انسانها استفاده کرد. یک روبات می‌تواند در میدان جنگ به سرعت حرکت کند تا کمک‌های اولیه را فوراً به سربازان زخمی برساند.
مقصود هر چه باشد، مدت زیادی طول نخواهد کشید که اردوی ایالات متحده آمریکا به فکر کاهش دادن تعداد سربازان رزمی خود بیفتد و در عوض از روبات‌های بیشتری در نبرد استفاده کند. توانایی ایالات متحده آمریکا در مدیریت جنگ رو در رو در حال تضعیف شدن است. بنابر این جنگ های از فاصلۀ دور و بدون خطر بهترین گزینه و بدیل است.
این امر سایه‌ای نگران‌کننده روی آینده می افکند و ممکن است باعث پیچیده تر شدن مسائل شود. شواهد و قرائن نشان می دهد که یک ماشین نمی تواند افراد عادی را از جنگجویان تشخیص دهد، مخصوصاً در مه و غبار جنگ.
از جانبی هم، روبات‌های نظامی برای قتل عام جمعی و نسل‌کشی درنگ نخواهند کرد، درحالی‌که صفات انسانی سربازان معمولاً ایشان را از روبات ها ذاتاً متمایز می سازد. این جزء ذات انسان است که از کشتن و قتل عار دارد و این تنها تعداد معدودی از افراد در یک جامعه هستند که می‌توانند به قاتلین مؤثری درآیند. روبات‌ها اما از این ویژگیهای ذاتی انسانی همانند شرم از کشتن محرومند. در نتیجه، میتوان گفت که نسل کشی‌های آینده بسیار سریع تر و عظیم تر انجام خواهند شد.
انگلستان، چین، روسیه، اسرائیل و کوریای جنوبی هم در حال تولید و انجام آزمایشات روبات‌های نظامی و انواع دیگر سلاح های خودمختار مرگبار هستند.
آیا تدبیر حکم می کند تا سرنوشت مرگ و زندگی به یک ماشین محول گردد؟
استفاده از چنین تسلیحات و روبات های کشنده و کاملاً خود مختار برای کشتن مردم غیرانسانی بوده و بی‌حرمتی به اصول اخلاقی انسان است. همچنین ممکن است این نوع کشتارها کنوانسیون ژنیو را نقض کند و چالش‌هایی را بر سر راه ساختارهای موجود در قوانین بین‌المللی قرار دهد.
از سوی دیگر، این دشواری حقوقی بمیان میاید که نمیتوان فرد را برای اعمال چنین سلاح ها در جنگ مسلحانه متهم شمرد. در عوض مسئولیت متوجه گروه بزرگ تری از افراد بشمول پروگرامر یا طراح می شود که شناخت شان احتمالاً ناممکن خواهند بود.
علیرغم مخالفت اکثر دولت های جهان، فعالان حقوق بشر، کارشناسان، محققان صنعت روباتیک و گفتگوهای جاری در چارچوب کنفرانس خلع سلاح در ژنیو با هدف ممنوع قرار دادن استفاده از چنین سلاح های کشنده و کاملاً خود مختار و تدوین و تصویب یک پیمان بین المللی الزام آور در زمینه، پیشرفت شایانی در این عرصه صورت نگرفته است.
دستگاههای سلاح های مرگبار خودمختار به‌عنوان سومین انقلاب در صنعت جنگ پس از باروت و سلاح اتمی، یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها را بر سر راه ایجاد همزیستی مسالمت‌آمیز مردمان جهان قرار داده زیرا تصمیم مرگ و زندگی بشر را به یک کامپیوتر بی‌رحم محول میکند.
اگر دولت‌های سرکش و بازیگران غیردولتی دسترسی به این نوع سلاح ها پیدا کنند با خونسردی و بدون تردد دستور قتل هزاران بی گناه را صادر خواهند کرد. دیکتاتورها دیگر مشکلی برای مجبور کردن عسکرانشان به شلیک به سمت مردم خود نخواهند داشت.
پرسشی که در ذهن نگارنده خطور می کند این است که آیا سلاح های مرگبار خودمختار کشنده تر از سلاح های شیمیایی خواهند بود؟
