مصطفی شیرزاد

افغانستان بعداز سومالیا دومین کشور فقیر در جهان محسوب میشود فقر گسترده همواره دامنگیر مردم افغانستان بوده است. سردسته عوامل فقر وعقب مانده گی در افغانستان، عدم حس مسئولیت پزیری، تعهد ملی وعدم نگاه همه جانبه سران دولت به قضایای بزرگ کشور، ونبود خود آگاهی فردی باعث افزایش فقر در کشور شده است. فساد وفقر با هم رابطه مستقیم  داشته یعنی فساد در کشورهای ثروتمند کم ودر کشورهای فقیر مثل افغانستان زیاد میباشد. فقروگرسنه گی در افغانستان روز به روز در حالت افزایش است. ومسولان برنامه ای غذای جهان در افغانستان، ارقام خط فقر را در افغانستان به 13 میلیون اعلام کرده اند. به گفته مسوولان برنامه ای غذای جهان یا دبلیو اف پی، افزایش فقر وگرسنگی در افغانستان نگران کننده بوده، ودر سال جاری شمار کسانیکه زیر خط فقر غذایی قرار دارند از 9 میلیون به 13 میلیون تن افزایش یافته است. وهمچنان در سال جاری نزدیک به سه ونیم میلیون افغان هم از خشکسالی های متواتر متاثر شده اند. زلتین ملیسیک رئیس برنامه غذایی جهان در افغانستان در روز جهانی غذا، دیروز در کابل صحبت میکرد عدم مصئونیت غذایی را بسیار هشدار دهنده خوانده گفته است که با وجود چالش ها، فرصت ها هنوز هم در افغانستان مصئونیت غذایی مجود است. رئیس برنامه غذایی جهان، در افغانستان، همچنان دلایل مبارزه با فقر را جنگ وچالش های موجود در کشور عنوان نموده افزوده است که به اساس سروی آنها وضعیت زنده گی در افغانستان تکان دهنده بوده و این رقم در طول سه سال گذشته از نه میلیون به 13 میلیون افزایش یافته است. فقر در جامعه به عوامل مختلفی وابسته میباشد، اما در افغانستان فقر میتواند عمدتاً وابسته به مشکلات ذیل باشد. یکی از عوامل که باعث فقر در کشور شده است، بی برنامه گی دولت ها ویا هم عدم استراتیژی دقیق وهمه جانبه برای بیرون رفت از فقر میتوان باشد. حاکمان گذشته وحال بخاطر ریشه کن کردن فقر در کشور برنامه ویا گام های شان فقط با گپ ها وشعار های دورغین شان تمام شده، در مبارزه با ففقر گام عملی را تا هنوز نبرداشته است، برنامه ریزی نشدن دقیق برای شگوفای اقتصادی دهات که حدود 70 درصد جمعیت کل کشور را تشکیل میدهد میتواند به حیث عامل دیگری فقر در کشور شناخته میشود.

بیکاری هم یکی از عوامل فقر در کشو به حساب میرود. وموجودیت میلیون ها جوان بیکار میتواند دلیل دیگری برای واقعیت های تلخ فقر در افغانستان محسوب شود. واز طرف دیگر جنگ های که در کشور جریان دارد وعامل از بین رفتن بسیاری از زیربناهای اقتصادی وبیجا شدن صدها هزار خانواده در داخل کشور در روند زنده گی عادی مردم تاثیر گذاشته است.

خشک سالی وآفات طبعی، مانند سرازیر شدن سیلاب ها، امراض نباتی، هجوم ملخ ها وخشکسالی ها، که باعث از بین رفتن مواد غذای ومواشی، ومردم باعث قلت مواد غذایی شده به مشکلات گونان گون دچار گردیده است. وحکومت افغانستان هم برای از بین بردن ومهار کردن انواع این حادثات تدارک لازم نداشته وباعث گسترش فقر در کشور شده است. واز سوی هم بیسوادی وعدم کنترول نفوس در کشور باعث افزایش فقر در کشور محسبوب میشود.

عوامل دیگر فقر در کشور، عدم حس مسولیت پزیری در بین جوامع افغانستان میباشد. از این عوامل میتوان از هزینه کردن میلیون افغانی که نامزدان انتخاباتی در کپماین های شان به مصرف میرسانند میباشد. یعنی هر نامزد وکیل در مبارزات انتخاباتی شان میلیون ها افغانی مصرف میکنند. اگر بجای این همه مصارف گزاف حد اقل اندکی هم توجه شان به افراد بی بضاعت، مستحق وبیوه زنان ویتمان که خوردن یک لقمه نان را نداشته، شب ها را با شکم گرسنه سپری میکنند.میبود حالا فقر اقتصادی در افغانستان به این اندازه هم نمیتوانست گسترش پیدا کند. وفقر اقتصادی فعلاً به تمام عیاربه اوج خود رسیده است. از طرفی هم ریاست جمهوری افغانستان ودیگر ادارات مهم دولتی بجای سرازیر کردن میلیون ها افغانی به جیب مشاوران به درد نخور شان این مصارف ها را اندکی هم برای محو فقر در کشور مصرف میکردند. فقر تا این حد هم نمیتوانست گسترش پیدا کند.

درگزارش برنامه قبلی برنامه جهانی غذا، شماری افراد که در افغانستان دچار مشکلات غذایی شده بوده اند را به 9.3 میلون نفر اعلام کرده بود، که این مجموعاً 33 درصد جمعیت کل کشور را تشکیل میدهد. اما حکومت در اواخر ماه سنبله سال گذشته شورای عالی کاهش فقر را تشکیل داد. هدف از شورای عالی کاهش فقر، عرضه خدمات ومشارکت، شهروندی برای نخستین بار از سوی حکومت افغانستان ایجاد شده ونخستین جلسه آن به رهبری محمد اشرف غنی رئیس جمهور اسلامی افغانستان برگزارشده بود.آقای غنی در این جلسه به وزارت خانه های اقتصاد، کار امور اجتماعی وهمچنان به اداره عمومی ثبت احوال نفوس وظیفه سپرده بود تا بخاطر پاین آوردن فقر در کشور ارقام دقیق بدست آورده وبرای کاهش فقر در کشورطرزالعمل های ملی بوجود آید. اشرف غنی رئیس جمهور کشور در سومین کنفرانس سالانه اتحادیه اروپا، علیه فساد اداری در کابل برگزار گردیده بود موجودیت فساد اداری، وفقر را در کشور تائید کرده گفته بود که در مبارزه آن گام های اساسی را خواهد برداشت. اما این وعده های حکومت های گذشته وحال به عنوان یک حرف وشعار باقی مانده در مبارزه با این پدیده هنوز هیچ کاری اساسی صورت نگرفته است.

نبود برنامه درست بخاطر مبارزه با فقر، فساد اداری وهمچنان حکومت داری خوب در کشو، نه تنها باعث افزایش فقر در کشور گردیده است، شماری از مقامهای کیلیدی هم بخاطر نبود برنامه ای درست در کشور یکی پی دیگر از مقام شان کنار میرود. نزدیک به دو ماه پیش محمد حنیف اتمر مشاور شورای امنیت ملی، بخاطر بی برنامه گی حکومت از سمتش کنار رفته بود. در خبرنامه‌ ای که از طرف آقای اتمر به رسانه‌ها فرستاده شده است، دلائل استعفای خود را ” اختلافات جدی با سیاست‌ها و روش‌های سطح رهبری دولت در عرصه حفظ و تحکیم وحدت و اجماع ملی، تامین صلح و امنیت، مدیریت سیاسی و امور انتخابات، حکومتداری خوب و تحکیم روابط منطقوی و بین‌المللی کشور در ماه‌های اخیر خوانده است.” وامروز هم حکمت خلیل کرزی از مقام اش کنار رفته است. آقای کرزی در استعفانامه خود گفته است که تفاوت ديدگاه ها در حکومت وحدت ملي سبب شده است که او از مقامش کنار برود. حکمت خليل کرزي افزوده که ترجيح مي دهد به عوض کار کردن در حکومت، به کار هاي مردمي مشغول باشد. که این دو مقام بلند پایه حکومتی بخاطر تامین صلح وثبات در کشور، وهمچنان در جلب همکاری های کشور های منطقه وبین المللی نقش اساسی را بازی میکرد.