نویسنده: داکتر اخشید جاوید

یک سال از همه پرسی  پرتنش بریتانیا جهت خروج از اتحادیه اروپا (که به طور معمول با تکواژ مرکب “برگزیت” Brexit  از آن نام برده می شود) می گذرد.

فرایند خروج بر اساس ماده 50 پیمان لیسبون رسما آغاز گریده است و مذاکرات و مباحثات پیرامون چگونگی خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا و عواقب آن جریان دارد.

اما چرا اینقدر سردرگمی و آشفتگی سیاسی و اقتصادی این پروسه را احتوا کرده است؟

پُرمحتواترین پاسخ اینست که جداشدن بریتانیا از یک ازدواج چهل و چهار ساله امریست بسیار پیچیده. اما نکته ی بسا تلخ تر اینست که رأی دهندگان در مورد واقعیت این همه پرسی عمداً در تاریکی نگهداشته شدند چنانچه اکثریت سیاستمداران انگلستان که خود نیز از پس لرزه های برگزیت غافل بودند با قول و قرارهای دروغین، مردم را فریب دادند.   

با آنهم برگزیت به سرعت به سمت حقیقت در حرکت است: 

پویایی رشد اقتصادی انگلستان بیش از هر چیز مدیون بخش خدمات است که محرک اصلی اقتصاد این کشور محسوب می گردد. لندن یکی از مراکز مهم تجارت بین المللی و “دستور دهنده” اقتصاد جهانی بشمار می رود.

اینکه لندن تاج و تخت  قدرت خویش را پس از برگزیت حفظ خواهد کرد موضوعیست که در چند ماه اخیر در ذهن مردم انگلستان خطور کرده و هر بار با شایعه‌ یی جدید بر این مسأله دامن زده می‌شود.

صاحب نظران معتقدند که برگزیت آینده ی اقتصادی نامعلوم و پیچده ی ببار خواهد آورد و بنابر این تعدادی از شرکت ها و بانک های بزرگ جهانی اعلام کرده اند که بعد از برگزیت به فکر تغییر مکان دفاترشان به دیگر مراکز تجاری اروپا مانند دوبلین، فرانکفورت، زوریخ، لوگزامبورگ و پاریس هستند. این تغییر مکان به آنها اجازه ی تجارت آزادانه در سراسر اروپا را خواهد داد.

 یکی از شهرهای نامبرده که ممکن است بیشترین منفعت را از برگزیت ببرد پاریس– رقیب تاریخی لندن – است. اخیراً فرانسه تلاش دارد تا با بنیان نهادن یک دادگاه بین المللی، مکاتب بین المللی و بازنگری قوانین کار و مالیات فرانسه، پاریس را جذاب تر بسازد.

 ماه گذشته بانک انگلستان پیش بینی افزایش عاید سرانه داخلی را برای امسال و سال دیگر کمتر در نظر گرفت. اتاق های تجارت بریتانیا اخیراً اعلام کرده است که کاهش رشد اقتصادی، افزایش تورم پولی، افزایش قرض، عدم حضور تجار بریتانیایی در بازارهای بین المللی و کاهش ارزش پول ملی بریتانیا (پوند)، مهم ترین آثار اقتصادی خروج از اتحادیه اروپا به شمار می روند.

این منجلاب تاریک اقتصادی هنگامی رخ می دهد که ریاضت اقتصادی مدتی است که مهمان ناخوانده و دوست نداشتنی مردم انگلستان شده است و بحران اقتصادی دهه اخیر تاثيرات قابل توجهی بر زندگی مردم گذاشته است.  

مخالفان ادامه عضویت بریتانیا در اتحادیه اروپا، بخصوص سالمندان انگلیس، با وجود تمام این ابهامات همچنان خروج انگلستان را حمایت می کنند و مطمئن هستند که این تصمیم درست بوده و بهایی است که ارزش پرداختن را دارد. آنان باور دارند که برگزیت فرصتی را فراهم می کند تا بریتانیا از چنگ مقررات دست و پاگیر که به باور حاکم منجر به آلمانیزه کردن اتحادیه اروپا شده است فرار کند و روابط اقتصادی مفیدی را با کشورهای غیر عضو اتحادیه اروپا برقرار کند.  

در جمع ‌بندی کلی می‌توان گفت که علایمی وجود دارد که از تاثیرات مخرب برگزیت بر حوزه های اصلی اقتصاد انگلستان حکایت می‌‌کنند. طبعاً ارزیابی دقیقتر وضعیت اقصادی بریتانیا بعد از خروج از اتحادیه اروپا امکان پذیر خواهد بود. اما هیچ شکی نیست که مهارت حکومت بریتانیا در مذاکرات  با اتحادیه اروپا، دقت در مدیریت روند برگزیت و میزان انعطاف پذیری طرفین کلید کاهش آشفتگی و تلاطم های سیاسی و ‌اقتصادی خواهد بود.

 لازم به تذکر است که ضمن لغو صدها قرار داد و توافقنامه ها؛ موضوعات اصلی این مذاکرات که امکان دارد تا پنج سال به درازا بکشد؛ عبارتند از:

• مراوده  و اقامت 3 میلیون شهروند اروپایی در بریتانیا و 1.2 میلیون شهروند بریتانیا در اتحادیه اروپا 
• مسایل سیاسی و اجتماعی مانند همکاری در زمینه روابط خارجی، مبارزه علیه تروریزم بشمول تشریک اطلاعات، مسایل تجاری و اقتصادی
• تصویه حساب تعهدات مالی بریتانیا در قبال اتحادیه اروپا که تقریباً 100 میلیارد یورو برآورد شده است.

همه پرسی تنش زا سال گذشته، بلاتکلیفی و دودستگی عمیق بین مردم انگلستان ایجاد کرده است. از سوی دیگر، به اساس نظریات کارشناسان، ملی گرایان در اسکاتلند و ایرلند شمالی از این فرصت استفاده خواهند کرد تا کمپاین جدایی از انگلستان را پیش ببرند. بنابر این می‌توان تصور کرد که نهایتاً خطر تجزیه تدریجی بریتانیا وجود دارد. اما این هم انکار ناپذیر است که برگزیت ثبات و توسعه اروپا و همگرایی میان کشورهای این اتحادیه را نیز متزلزل خواهد کرد.

  برگزیت قماری بود که هیچ مشکلی را حل نکرد و برعکس تیشه به ریشه بریتانیایی زد که روزگاری یکی از بزرگترین قدرت های جهان بود و تصور می کرد که می تواند تا حدی دوران اقتدار و نفوذ  از دست رفته خود را احیا کند.