گرجستان در چنگال بحران؛ کودتای نرم غرب و خطر جنگ داخلی
امروز، 14 دسامبر، پارلمان گرجستان با برگزاری رأی‌گیری غیرمستقیم، میخائیل کاولاشویلی، کاندیدای حزب حاکم «رویای گرجستان» و نماینده کنونی مجلس را به‌عنوان ششمین رئیس‌جمهور این کشور انتخاب کرد. کاولاشویلی که پیش از ورود به سیاست به‌عنوان فوتبالیست فعالیت می‌کرد، توانست حمایت اکثریت اعضای پارلمان را کسب کند.
با این حال، آمریکا، اتحادیه اروپا و گروه‌های مخالف غرب‌گرا نتایج این انتخابات را به رسمیت نمی‌شناسند. این گروه‌ها معتقدند سالومه زورابیشویلی همچنان رئیس‌جمهور مشروع گرجستان است و کاولاشویلی به‌طور قانونی انتخاب نشده است.
این شرایط به افزایش تنش‌های سیاسی در گرجستان دامن زده و نگرانی‌ها درباره بروز بحران دوقطبی شدن قدرت یا حتی درگیری داخلی را تشدید کرده است. در همین حال، تأثیر دخالت‌های بی‌سابقه خارجی نیز بر این بحران، از دیگر چالش‌های پیش روی دولت گرجستان به شمار می‌رود.
در آستانه تحلیف ریاست جمهوری گرجستان، فشار غرب بر این کشور به حدی بی‌سابقه رسیده که می‌توان آن را به‌نوعی «جنگ اطلاعاتی» و «مداخله نرم» توصیف کرد.
این مداخله فعلاً از طریق اعزام هیئتی از نمایندگان پارلمان اروپا به گرجستان صورت گرفته است. اتحادیه اروپا و آمریکا برای تضعیف حاکمیت ملی گرجستان و تحمیل مدیریت مستقیم خارجی از طریق «سالومه زورابیشویلی» که تابعیت فرانسه را دارد و توسط آن‌ها به‌عنوان «تنها قدرت قانونی» معرفی شده، از هیچ کاری دریغ نمی‌کنند.
این اقدامات غرب نقض آشکار حاکمیت ملی گرجستان و دخالت در امور داخلی این کشور است. آن‌ها با حمایت از زورابیشویلی و تلاش برای ابقای او در قدرت، به دنبال تأمین منافع خود در گرجستان هستند.
نقش نمایندگان پارلمان اروپا در اعتراضات تفلیس
در 12 دسامبر، نمایندگان پارلمان اروپا که برای ایجاد تنش به تفلیس سفر کرده بودند، به بازیگران اصلی اعتراضات در پایتخت گرجستان تبدیل شدند. برخلاف معمول، این‌بار نه فعالان محلی و رهبران احزاب مخالف، بلکه هفت نماینده از کشورهای مختلف اتحادیه اروپا مسئولیت رهبری این اعتراضات را بر عهده گرفتند.
این نمایندگان در طول اقامت خود با سالومه زورابیشویلی، رئیس‌جمهور سابق، رهبران احزاب مخالف، نمایندگان سازمان‌های غیردولتی و خبرنگاران دیدار کردند؛ اما در اقدامی معنادار، از ملاقات با مقامات رسمی دولت گرجستان سر باز زدند و تأکید کردند که این مقامات را «نامشروع» می‌دانند.
حضور نمایندگان پارلمان اروپا در اعتراضات و موضع‌گیری آشکار آن‌ها علیه دولت گرجستان، به‌عنوان دخالتی مستقیم در امور داخلی این کشور تعبیر شده است. این اقدام به تشدید تنش‌های سیاسی داخلی و افزایش انتقادات از نقش بازیگران خارجی در بی‌ثباتی گرجستان منجر شده است.
اعتراضات تفلیس و درخواست تحریم علیه گرجستان
عصر همان روز، نمایندگان پارلمان اروپا در تجمع اعتراضی خیابان روستاولی تفلیس حضور یافتند. در این اعتراضات، معترضان درخواست تحریم‌های جدیدی را علیه مقامات دولت گرجستان مطرح کردند. جالب‌توجه است که پلاکاردهایی با مضمون درخواست تحریم به زبان انگلیسی نوشته شده بودند که نشان‌دهنده ارسال پیام مستقیم به حامیان خارجی این اعتراضات بود.
معترضان به‌وضوح اعلام کردند که جنبش آن‌ها خواستار مداخله خارجی و تحریم‌های گسترده‌تری علیه گرجستان است. رسانه‌های اپوزیسیون نیز با شور و شوق درباره احتمال لغو رژیم بدون ویزای اتحادیه اروپا برای شهروندان گرجستان به بحث و گفتگو پرداختند.
این اقدامات از سوی بسیاری به‌عنوان حرکتی ضدملی و در تقابل با منافع مردم گرجستان تعبیر شده است. رهبران مخالف غرب‌گرا در حالی از این تحریم‌ها حمایت می‌کنند که چنین اقداماتی می‌تواند فشارهای اقتصادی و اجتماعی قابل‌توجهی را بر شهروندان گرجی تحمیل کند.
آمریکا فشار بر دولت گرجستان را افزایش می‌دهد
وزارت خارجه آمریکا با اعمال محدودیت‌های ویزا برای 20 شهروند گرجستان، از جمله وزرا، نمایندگان پارلمان، مأموران انتظامی و نمایندگان نهادهای امنیتی، فشار بر دولت این کشور را افزایش داده است.
در بیانیه وزارت خارجه آمریکا آمده است: «حزب رویای گرجستان از مسیر آینده اروپایی- آتلانتیکی گرجستان که اکثریت مردم این کشور خواهان آن هستند و در قانون اساسی گرجستان نیز پیش‌بینی شده، منحرف شده است. ما تلاش می‌کنیم تا مقامات عالی‌رتبه‌ای که مسئول تضعیف دموکراسی هستند، با محدودیت‌های ویزا مواجه شوند. ما در حال آماده‌سازی اقدامات اضافی، از جمله تحریم‌ها، برای مجازات کسانی هستیم که دموکراسی را در گرجستان تضعیف می‌کنند. ما همراه با مردم گرجستان خواهان یک گرجستان قدرتمند، شکوفا و دموکراتیک هستیم که به‌طور کامل با جامعه اروپایی- آتلانتیکی ادغام شده باشد. اقدامات امروز ما نشان‌دهنده عزم ایالات‌متحده است و به اقدامات قبلی که بیش از 100 نفر از افراد مرتبط با رویای گرجستان و خانواده‌های آن‌ها را تحت تأثیر قرار داد، اضافه میشود.»
این اقدام آمریکا نشان می‌دهد که واشنگتن برای اعمال فشار بر دولت این کشور از هیچ کاری دریغ نخواهد کرد. با توجه به اینکه آمریکا پیش از این نیز تحریم‌هایی را علیه گرجستان اعمال کرده، به نظر می‌رسد که روابط دو کشور در شرایط بحرانی قرار دارد.
استانداردهای دوگانه آمریکا در قبال گرجستان و اهداف پنهان واشنگتن
«شالوا پاپواشویلی» رئیس پارلمان گرجستان، با انتقاد از تحریم‌های اخیر آمریکا علیه این کشور گفت: «ایالات‌متحده کاملاً نقض حقوق بشر در گرجستان را در سال‌های آخر دولت میخائیل ساکاشویلی نادیده گرفته است. دولت فعلی آمریکا در سال‌های آخر دولت ساکاشویلی نیز در قدرت بود، زمانی که شکنجه مردم به شدیدترین شکل خود رسیده بود، رسانه‌های آزاد در عمل نابود شده بودند و اخاذی از کسب‌وکارها به بخشی از سیستم دولتی تبدیل شده بود. ما نه‌تنها تحریم، بلکه حتی موضع‌گیری مشخصی را از سوی دولت وقت آمریکا که امروز نیز در قدرت است، به یاد نداریم. به همین دلیل، موضع دولت فعلی آمریکا در مورد اعمال تحریم غیرقابل درک و بی‌معنی است.»
اما دلیل این استانداردهای دوگانه آمریکا در قبال گرجستان کاملاً واضح است، اگر درک کنیم که واشنگتن گرجستان را تنها به‌عنوان ابزاری برای اهداف ژئوپلیتیکی خود می‌بیند.
در دوران ساکاشویلی، دولت گرجستان با پیروی از سیاست‌های تحمیلی وزارت امور خارجه آمریکا، اوضاع را به سمت جنگ با روسیه سوق داد و غرب به‌هیچ‌وجه در این جنگ به گرجستان کمک نکرد. در نتیجه، این کشور شکست نظامی خورد و 20 درصد از خاک خود را از دست داد.
امروزه دولت گرجستان سیاستی عمل‌گرایانه را دنبال می‌کند و از «خودکشی در برابر روسیه» به دستور آمریکا و اتحادیه اروپا خودداری می‌کند و چشم‌اندازی برای احیای مسالمت‌آمیز تمامیت ارضی کشور دارد؛ اما آمریکا و اتحادیه اروپا قصد دارند از گرجستان به‌عنوان «وسیله‌ای برای اهداف ژئوپلیتیکی» علیه روسیه استفاده کنند.
آن‌ها به‌هیچ‌وجه خواهان سیاست مستقل دولت گرجستان مطابق با منافع ملی این کشور نیستند و با اعمال فشار و باج‌گیری علیه دولت قانونی گرجستان و تحریم این کشور، سعی در «وادار کردن گرجستان به اطاعت» دارند.
در مجموع، به نظر می‌رسد که آمریکا با استفاده از استانداردهای دوگانه و اعمال فشار، به دنبال تضعیف دولت گرجستان و تغییر روند سیاسی این کشور به نفع خود است.
تحریم‌ها و دخالت غرب در گرجستان: گامی به‌سوی جنگ؟
«توبیاس کرمر» نماینده ویژه اتحادیه اروپا در قفقاز جنوبی، در سفر به تفلیس با بیان اینکه «تحریم‌ها آخرین راه‌حل هستند و در صورت نیاز اعمال خواهند شد»، گفت:«اما ما امیدواریم که دولت فعلی درک کند که بهترین راه برای جلوگیری از تحریم‌ها، توجه به اراده مردم گرجستان است که خواهان اروپا هستند.»
این سؤال مطرح میشود که اگر تحریم‌ها و اعتراضات تحت حمایت آمریکا و اتحادیه اروپا منجر به تغییر دولت در گرجستان نشوند، مخالفان غرب‌گرا خواستار چه چیزی خواهند شد؟ مداخله نظامی؟ حملات موشکی؟ نمی‌توان احتمال چنین تحولاتی را نادیده گرفت.
به یاد داشته باشید که عملیات نظامی آمریکا علیه یوگسلاوی و عراق نیز با تحریم‌ها آغاز شد. امروزه اتحادیه اروپا و آمریکا به‌وضوح در حال آماده‌سازی عملیات خود علیه گرجستان و مردم این کشور هستند و اینکه این عملیات نظامی نباشد، قطعی نیست.
تبلیغات مخالفان مدعی است که آمریکا و اتحادیه اروپا با دخالت بی‌شرمانه در امور داخلی گرجستان «در مقابل روسیه ایستادگی می‌کنند».
همچنین، مخالفان با طرح این ادعای تبلیغاتی که دولت فعلی گرجستان «دست‌نشانده روسیه» است، مردم را به آشوب و اقدامات خشونت‌آمیز علیه دولت قانونی و سرنگونی آن تشویق می‌کنند.
این تحولات نشان می‌دهد که غرب با استفاده از روش‌های مختلف، از جمله تحریم و حمایت از مخالفان، به دنبال تضعیف دولت گرجستان و تغییر روند سیاسی این کشور به نفع خود است؛ اما این سیاست می‌تواند به پیامدهای خطرناکی مانند جنگ و بی‌ثباتی در منطقه قفقاز منجر شود.
غرب به دنبال گشودن «جبهه دوم» علیه روسیه در قفقاز است
غرب می‌خواهد «جبهه دوم» را علیه روسیه در قفقاز باز کند. اگر برای این کار ابتدا لازم باشد که در گرجستان هرج‌ومرج ایجاد کند، جنگ داخلی به راه بیندازد و با استفاده از زور حاکمیت ملی این کشور را نقض کند، از این کار هم دریغ نخواهد کرد.
لحن بروکسل و فرانسه در قبال گرجستان به‌طور فزاینده‌ای تند و خصمانه شده است.
«امانوئل ماکرون»، رئیس‌جمهور فرانسه، گفته است: «گرجستان قربانی حمله و دستکاری آشکار شده است. می‌خواهم بار دیگر بر حمایت کامل خود از مسیر اروپایی گرجستان و مدافعان دموکراسی تأکید و نگرانی عمیق خود را از سرکوب جوانان، اظهارات نگران‌کننده نخست‌وزیر و در واقع خیانت به مسیر اروپایی که بلافاصله پس از انتخابات رخ داد، ابراز کنم.»
غرب به‌راحتی می‌تواند «جبهه دوم» را در قفقاز باز کند، اما در ابتدا نه علیه روسیه، بلکه علیه گرجستان و مردم این کشور. به‌ویژه با توجه به اینکه فرانسه در حال حاضر به‌طور فعال در حال ایجاد یک «پایگاه نظامی» در قفقاز جنوبی به شکل ارمنستان است که در حال فاصله گرفتن از روسیه و نزدیک شدن به غرب است.
تعداد نسبتاً کم معترضان در تفلیس در 12 و 13 دسامبر و همچنین در نیمه اول روز 14 دسامبر باعث شد که از وقوع حوادث و درگیری‌ها جلوگیری شود.
اما بدون شک «مخالفان طرفدار اروپا» در روزهای آینده دوباره سعی خواهند کرد با انجام اقدامات تحریک‌آمیز و روی آوردن به مقابله خشونت‌آمیز با دولت قانونی، اوضاع را متشنج کنند. به‌ویژه با توجه به اینکه احزاب مخالف پیشاپیش اعلام کرده‌اند که انتخابات ریاست جمهوری 14 دسامبر را به رسمیت نخواهند شناخت. به گفته مخالفان، «پارلمان غیرقانونی اختیار انتخاب رئیس دولت را ندارد، بنابراین زورابیشویلی، رئیس‌جمهور فعلی، تنها نماینده قانونی گرجستان است.»
فشارها و اولتیماتوم ماکرون بر گرجستان
در 11 دسامبر، امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، طی تماس تلفنی با بیدزینا ایوانیشویلی، رهبر حزب «رویای گرجستان»، از او خواست تا خواسته‌های معترضان در تفلیس را پذیرفته و افراد بازداشت‌شده در ناآرامی‌ها را آزاد کند. هرچند محتوای کامل این مکالمه منتشر نشده، اما به نظر می‌رسد ماکرون با طرح اولتیماتومی خواستار واگذاری کامل قدرت به سالومه زورابیشویلی و لغو انتخابات ریاست‌جمهوری جدید شده بود.
این اولتیماتوم از سوی ایوانیشویلی رد شد؛ امری که با واکنش برخی سیاستمداران اروپایی، از جمله میشائیل روت، رئیس کمیته امور خارجی پارلمان آلمان، همراه بود. روت در شبکه اجتماعی X (توییتر سابق) اظهار داشت: «مذاکرات ماکرون با ایوانیشویلی به نتیجه‌ای نرسید. بهتر بود ماکرون با شهروندان حامی اروپا در گرجستان دیدار می‌کرد تا حمایت خود را از آن‌ها نشان دهد.»
ماکرون همچنین در تاریخ 13 دسامبر، یک روز پیش از انتخابات ریاست‌جمهوری گرجستان، با انتشار ویدئویی خطاب به مردم گرجستان اعلام کرد که «اهداف اروپایی مردم گرجستان که در قانون اساسی این کشور درج شده است، نباید خیانت شود.»
این سخنان که دخالتی آشکار در امور داخلی گرجستان به شمار می‌رود، با انتقاداتی گسترده مواجه شده است. منتقدان این موضع‌گیری را به تلاش‌های استعمارگرانه فرانسه در مناطقی مانند کورسیکا و کالدونیای جدید تشبیه کرده‌اند.
پس از سخنان امانوئل ماکرون درباره مسیر اروپایی گرجستان، سالومه زورابیشویلی، رئیس‌جمهور پیشین گرجستان و شهروند فرانسه، با انتشار پیامی در شبکه‌های اجتماعی از او قدردانی کرد.
زورابیشویلی نوشت: «آقای رئیس‌جمهور، از حمایت شما سپاسگزارم. اروپا انتخاب آزاد مردم گرجستان است و رهبران حزب رویای گرجستان هیچ حقی برای انحراف از این مسیر ندارند. مردم گرجستان هرگز تسلیم تهدید نخواهند شد!»
این پیام واکنش‌های زیادی را برانگیخت، زیرا نشان می‌دهد که دو شهروند فرانسوی، ماکرون و زورابیشویلی، به‌طور ضمنی تلاش دارند مسیر سیاسی و انتخاب مردم گرجستان را تعریف کنند.
منتقدان این رفتار را دخالتی غیرقابل‌قبول در امور داخلی گرجستان می‌دانند و آن را بخشی از تلاش گسترده‌تر برای کاهش حاکمیت ملی این کشور قلمداد می‌کنند. اقدامات اخیر ماکرون و زورابیشویلی بار دیگر به نگرانی‌ها درباره فشارهای خارجی بر سیاست داخلی گرجستان دامن زده است.
گرجستان در آستانه نبردی برای حفظ حاکمیت ملی
هیئت نمایندگان پارلمان اروپا که به گرجستان سفر کرده بودند، اولتیماتوم رئیس‌جمهور فرانسه، امانوئل ماکرون، به رهبران حزب حاکم «رویای گرجستان» را تکرار کردند.
میخال شرپا، نماینده لهستانی پارلمان اروپا از حزب «مردم اروپا»، اعلام کرد که از نظر اتحادیه اروپا، سالومه زورابیشویلی تنها مقام رسمی دارای مشروعیت کامل در گرجستان است.
او تأکید کرد: «زورابیشویلی که با رأی مستقیم مردم انتخاب شده است، رهبر واقعی این کشور است و باید با او همکاری کنیم تا گرجستان مسیر خود به سمت اتحادیه اروپا را ادامه دهد.»
شرپا همچنین خواستار برگزاری مجدد انتخابات در گرجستان تحت شرایط و استانداردهای خاص اتحادیه اروپا شد؛ به عبارت دیگر، اتحادیه اروپا خواستار نظارت خارجی بر انتخابات گرجستان است تا نتیجه‌ای مطابق با خواسته‌های غرب و فرانسه حاصل شود.
تحلیلگران پیش‌بینی می‌کنند که در صورت عدم تطابق نتیجه انتخابات با تمایلات غرب، مشروعیت آن از سوی اتحادیه اروپا رد خواهد شد؛ همان‌گونه که اخیراً در رومانی، نتایج دور اول انتخابات ریاست‌جمهوری به دلیل پیروزی نامزد «نامطلوب» اتحادیه اروپا لغو شد.
این تحولات گرجستان را در آستانه نبردی حساس برای حفظ حاکمیت ملی قرار داده است. در روز انتخابات، به دلیل سرمای شدید و طوفان، اپوزیسیون موفق نشد تجمع اعتراضی گسترده‌ای در تفلیس برگزار کند؛ اما احتمال وقوع اقدامات تحریک‌آمیز از سوی اپوزیسیون که مشروعیت رئیس‌جمهور جدید و پارلمان را نمی‌پذیرند، همچنان وجود دارد.
به نظر می‌رسد هدف از این تحریکات ایجاد درگیری‌های خشونت‌آمیز است تا دولت قانونی گرجستان به‌عنوان «غاصبانی که با مردم خود می‌جنگند» معرفی شود. اگر این سناریو محقق شود، ممکن است دوگانگی قدرت در گرجستان شکل گیرد؛ جایی که زورابیشویلی با حمایت غرب ساختارهای موازی حکومتی و امنیتی را به وجود آورد.
این وضعیت نه‌تنها خطر جنگ داخلی، بلکه احتمال مداخله نظامی خارجی را نیز در پی دارد. همان‌طور که اپوزیسیون و زورابیشویلی از پارلمان اروپا برای تحریم گرجستان دعوت کردند، در صورت تشدید بحران، ممکن است از نیروهای خارجی برای مداخله نظامی دعوت کنند.
