سالگرد به قدرت رسیدن مودی و آزمایش هسته‌ای کره شمالی
آسیا و اقیانوسیه در گذر زمان؛
درست یک دهه پیش نارندرا مودی پس از سال‌ها فعالیت سیاسی در سمت‌های عالی در هند به مقام نخست وزیری این کشور دست پیدا کرد و این روزها نیز برای به دست آوردن اکثریت در مجلس این کشور تلاش میکند. امروز همچنین سالگرد آزمایش هسته‌ای کره شمالی در سال ۲۰۰۹ است که این کشور را به عنوان یک کشور هسته‌ای تثبیت کرد.
تاریخ همواره سرنخ‌هایی را برای شناخت و درک بهتر آنچه امروز اتفاق می‌افتد در اختیارمان قرار می‌دهد. پیچ و خم‌های مسیر تاریخ با اتفاق‌های ریز و درشت در گذر زمان تغییر یافته و هر رخداد به نوعی در رقم زدن وضعیت ژئوپلیتیک حال حاضر تاثیرگذار بوده است. آسیا و اقیانوسیه که سهم قابل توجهی از وسعت این کره خاکی را به خود اختصاص داده، همانند دیگر نقاط دنیا تحولات مهم و تاثیرگذاری را از سر گذرانده است.
در این گزارش سعی داریم تا با شرحی از چندین رویداد تاریخی در بازه زمانی ۲۵ تا ۳۱ مه/ ۵ تا ۱۱ خرداد (هفته جاری)، سرنخ‌هایی را از چگونگی شکل‌گیری سیاست‌ها و جغرافیای امروز منطقه آسیا و اقیانوسیه در اختیار مخاطب قرار دهیم.
موافقت انگلیس با تحویل هنگ‌کنگ به چین
هنگ کنگ از سال ۱۸۴۲ پس از «جنگ نخست تریاک» (جنگ انگلستان و چین) مستعمره امپراتوری انگلیس بود و قلمروی آن در دو نوبت گسترش یافت؛ ابتدا در سال ۱۸۶۰ با اضافه شدن شبه جزیره کاولون و جزیره سنگ شکن، و دوباره در سال ۱۸۹۸ زمانی که انگلیس یک اجاره نامه ۹۹ ساله برای مناطق جدید به دست آورد.
انگلیس در ۲۷ مه ۱۹۸۵ (۶ خرداد ۱۳۶۴) موافقت کرد تا در سال ۱۹۹۷ به طور کامل این منطقه را به چین بازگرداند. دولت چین در این معاهده سیاست‌های اساسی خود را برای اداره هنگ کنگ پس از انتقال اعلام کرد به این ترتیب یک منطقه اداری ویژه ایجاد شود که جز در امور خارجی و دفاعی، خودمختاری بالایی داشته باشد؛ هنگ کنگ طبق اصل «یک کشور، دو نظام» نظام‌های حاکمیتی و اقتصادی موجود خود را جدا از سرزمین اصلی چین حفظ خواهد کرد. این طرح در قانون اساسی هنگ کنگ (قانون اساسی منطقه ای پس از واگذاری) توضیح داده می شود و سیاست های دولت مرکزی برای این قلمرو برای یک دوره ۵۰ ساله پس از ۱۹۹۷ بدون تغییر باقی می‌ماند.
چین از سال ۲۰۱۴ اعلام کرد که این معاهده را بدون اثر قانونی می‌داند، در حالی که انگلیس معتقد است که این سند همچنان لازم‌الاجرا است. پس از اعمال قانون امنیت ملی چین در سال ۲۰۲۰ در هنگ کنگ و تصمیم کنگره ملی خلق در سال ۲۰۲۱ برای تصویب تجدید نظر در قوانین انتخابات محلی که تعداد کرسی‌های مجلس منطقه‌ای منتخب مردم را کاهش می‌دهد، انگلیس چین را به عدم تعهد به اعلامیه مشترک باز پس دادن هنگ کنگ متهم کرد. چین این سند را از ۳۰ ژوئن ۱۹۹۷ (۹ تیر ۱۳۷۶) منقضی و نامعتبر دانست، در حالی که بریتانیا همچنان بر این باور است که این سند معتبر و مؤثر است.
تسلیم ارتش تبت در مقابل چین
پس از تلاش‌های دولت تبت برای به رسمیت شناخته شدن در جامعه بین‌المللی و تلاش‌ها برای مدرن‌سازی ارتش، یک درگیری نظامی در منطقه چامدو در غرب «خام» در اکتبر ۱۹۵۰ بین حکومت تبت و چینی‌ها رخ داد که با مذاکرات بین دو طرف، تبت به بخشی از سرزمین اصلی چین الحاق شد. تنزین گیاتسو چهاردهمین «دالایی لاما» (رهبر دینی بوداییان تبت) که زاده ۶ ژوئیه ۱۹۳۵ (۱۴ تیر ۱۳۱۴) بود، تا ۱۷ نوامبر ۱۹۵۰ (۲۶ آبان ۱۳۲۹) یک ماه پس از نبرد چامدو بر تخت سلطنت نشست.
در ۱۸ آوریل ۱۹۵۹ (۲۸ فروردین ۱۳۳۸)، تنزین گیاتسو بیانیه‌ای صادر کرد مبنی بر اینکه در سال ۱۹۵۱، دالایی لاما و دولت تبت تحت فشار قرار گرفتند تا موافقتنامه ۱۷ ماده‌ای برای «آزادی مسالمت‌آمیز تبت» یا همان الحاق به چین را بپذیرند. همچنین در ۲۷ مه ۱۹۵۱ (۵ خرداد ۱۳۳۰) دالایی لاما به تسلیم ارتش خود در برابر جمهوری خلق چین مجبور شد. ایالات متحده در سال ۱۹۵۱ به گیاتسو اطلاع داده بود که برای دریافت کمک و حمایت از واشنگتن، باید از تبت خارج شود و به طور علنی «توافق‌نامه‌های منعقد شده تحت فشار» بین نمایندگان تبت و چین را رد کند. چهاردهمین دالایی لاما از ترس جان خود در پی شورش در تبت در سال ۱۹۵۹، به هند گریخت و از آنجا حکومتی را در تبعید رهبری کرد.
با وجود مبارزه‌های سیاسی گیاتسو در هند برای استقلال تبت، در نهایت گیاتسو پس از چندین دهه با پذیرش حاکمیت چین بر تبت اعلام کرد: ما می‌خواهیم تحت حاکمیت جمهوری خلق چین باقی بمانیم.
کره شمالی خود را به عنوان کشور هسته‌ای تثبیت کرد
دومین آزمایش هسته‌ای کره شمالی در روز دوشنبه ۲۵ مه ۲۰۰۹ (۴ خرداد ۱۳۸۸) سه سال پس از اولین آزمایش هسته‌ای این کشور در اکتبر ۲۰۰۶ صورت گرفت. پیونگ یانگ پس از آزمایش هسته‌ای که قدرت آن بین یک تا ۲۰ کیلوتن تخمین زده شده است، چندین آزمایش موشکی نیز انجام داد.
پس از این آزمایش، شورای امنیت سازمان ملل متحد قطعنامه ۱۸۷۴ را در محکومیت این آزمایش و تشدید تحریم‌ها علیه کره شمالی تصویب کرد. اعتقاد عمومی بر این بود که این آزمایش در نتیجه بحران جانشینی در کشور انجام شده است. پس از اینکه کیم جونگ ایل در تابستان ۲۰۰۸ دچار سکته مغزی شد، ترتیبی داده شد تا کیم جونگ اون پسر سوم او و رهبر فعلی کره شمالی پس از مرگش قدرت را به دست گیرد. اعتقاد بر این است که کره شمالی این آزمایش هسته‌ای را انجام داد تا نشان دهد که حتی در زمان ضعف احتمالی، قصد ندارد از برنامه تسلیحات هسته‌ای خود دست بکشد.
با گذشت نزدیک به ۱۵ سال از انجام این آزمایش هسته‌ای این کشور نه تنها دچار ضعف نظامی نشده، بلکه به تدریج قابلیت‌های خود را در این زمینه افزایش داده است. کیم جونگ اون چند روز پیش هنگام نظارت بر آزمایش موشک‌های بالستیک تاکتیکی با سامانه هدایت شونده جدید، دستور تسریع فعالیت‌ها بمنظور تقویت سریعتر توان هسته‌ای را داده است.
کشتار غیرنظامیان افغانستانی در حمله هوایی ناتو
شش کودک افغان و والدینشان در حمله هوایی ۲۷ مه ۲۰۱۲ (۷ خرداد ۱۳۹۱) سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) در شرق افغانستان کشته شدند. دخالت نیروهای خارجی در افغانستان همواره با حاشیه‌هایی همراه بوده است و غیرنظامیان زیادی به علت حضور آنها در این کشور آسیای میانه جان خود را از دست دادند.
زمانیکه طالبان در اکتبر ۲۰۰۱ قدرت را در افغانستان از دست داد، آمریکا به همراه نیروهای خارجی وارد این کشور شدند تا به زعم خود امنیت و صلح را در آنجا برقرار کنند. با وجود نزدیک به دو دهه حضور خارجی‌ها در افغانستان نه تنها این کشور روی صلح و آرامش را به خود ندید بلکه پس از پایان اشغال آمریکا و نیروهای خارجی در این کشور، آمار تکان دهنده‌ای در مورد شمار قربانیان این دوره منتشر شد.
این آمار غیرقابل تصور است و بر اساس گزارش موسسه صلح آمریکا (usip)، ۷۰ هزار نظامی و پلیس افغان، دست کم ۴۶ هزار و ۳۱۹ غیرنظامی افغانستانی و تقریباً ۶۷ هزار نفر دیگر در پاکستان در رابطه با جنگ افغانستان کشته شدند.
روی کار آمدن مودی به عنوان پانزدهمین نخست وزیر هند
نارندرا مودی در ۳۱ مارس سال ۲۰۱۳ (۱۱ فروردین ۱۳۹۲) بعنوان یک عضو هیات پارلمانی حزب بهارتیا جنتا (BJP)، بالاترین مرجع تصمیم گیری در این حزب و در نشست ملی بی‌جی‌پی در ۹ ژوئن بعنوان رئیس کمیته انتخاباتی این حزب برای انتخابات عمومی سال ۲۰۱۴ منصوب شد. این حزب در سپتامبر ۲۰۱۳ اعلام کرد که مودی در صورت پیروزی این حزب در انتخابات عمومی ۲۰۱۴، به عنوان نخست وزیر هند منصوب خواهد شد.
ائتلاف دموکراتیک ملی به رهبری بی‌جی‌پی در این انتخابات پیروز شد و حزب کنگره بزرگترین شکست خود را تا آن موقع تجربه کرد. بدنبال پیروزی بی‌جی‌پی در این انتخابات، مودی به اتفاق آرا بعنوان رهبر این حزب منصوب شد و در ۲۶ مه سال ۲۰۱۴ (۵ خرداد ۱۳۹۳) به عنوان پانزدهمین نخست وزیر هند سوگند یاد کرد.
درحالی یک دهه از به قدرت رسیدن مودی می‌گذرد که دیروز شنبه مرحله ششم انتخابات مجلس هند برگزار شد و حزب بی‌جی‌پی به رهبری مودی امیدوار است که اکثریت پارلمانی لازم را به دست آورد.بسیاری از رای دهندگان که حامی او هستند از زمان روی کار آمدن مودی احساس بهتری را دارند هرچند هنوز بسیاری از مردم در مناطق مختلف با دشواری‌هایی مواجه هستند. مودی در ۷۳ سالگی همچنان یک چهره بسیار محبوب و در عین حال قطبی، هم در هند و هم در خارج از کشور است.
حامیانش اعتقاد دارند که او یک رهبر قوی و کارآمد است که به وعده هایش عمل کرده است. منتقدان اما بر این باور هستند که دولت او نهادهای فدرال را با سرکوب مخالفان و آزادی مطبوعات تضعیف کرده و اقلیت مسلمان هند تحت حکومت او احساس خطر میکند.
