اقتصاد چین در سده 21
دکتر بیژن باران
چین در 2024 صادرات اول جهان، سپس آمریکا، آلمان، انگلیس رتبه 2 تا 4 را داشتند. صادرات صنعتی چین 4.11 تریلیون دلار برابر با آمریکا 2.5 تریلیون دلار بعلاوه آلمان و هند هر کدام 800 بیلیون دلار بود. برای مراودات کلان باید بانکهای مرکزی 200 کشور به سامانه پرداختی سویفت با ارز دلار در پیوند باشند. پس از شکست در کره، ویتنام، کوبا، ایران، افغانستان، عراق آمریکا مراوده تجاری، قطع پیوند پرداخت بانکی سویفت به کشور یاغی به بهانه منافات با “مشی امنیت ملی” خود را با تحریم اجرا کند. آنها را در مضیقه ارزی گذاشته؛ فقر در آنها را دامن زند. یعنی یک سامانه جهانی را در خدمت منافع ش بروی کشورهای یاغی ببندد.
برای پروژه های عمرانی بندر، فرودگاه، قطار، جاده سازی اعضا نیاز به وام و فنآوری دارند که از بانکهای جهانی وابسته به جی 7 دریافت کنند. اگر جی 7 و آمریکا ناخشنود از نهادهای بریکس شوند؛ در رسانه ها تبلیغ و سیاهنمایی کنند. گاهی پرونده های مالی دیکتاتورها، گروههای تبهکار با پولشویی، مستغلات غیرقانونی سران دولتها در بنگاههای فراساحلی را خبرنگاران انسانگرا در جهان نشر کنند. در آمریکا نهادهایی برای تهیه لیست کشورها، نهادها، افراد مخالف سلطه خود وجود دارند. با ماهواره مراوده دیجیتال را شنود کند. آمریکا با شعار ضد تروریسم، اف ای تی اف، لیست کشورهای یاغی را خود نه سازمان ملل بکار برد.
اف‌ای‌تی‌اف مخفف “گروه ویژه اقدام مالی” را در ۱۹۸۹ کشورهای جی 7 در پاریس بنیان گذاشتند. وظیفه آن، ایجاد و اجرای قوانین مبارزه با پولشویی، تأمین مالی تروریسم، گسترش تسلیحات کشتار جمعی، کاهش جرایم فرامرزی است. بریکس گروهی از ملل از 2009 تجارت غیردلاری با هم کند. جی 7 سرمایه جهانی با سلطه آمریکا در امور نظامی، مالی، نظارتی است.
جی 7 لیست کشور، نهاد، افراد تروریست را بسازد. تِروریسم وحشت‌افکنی، ارعاب‌گری با خشونت، رعب، تهدید بویژه علیه غیر نظامیان، برای دنبال کردن اهداف سیاسی، مذهبی، یا ایدئولوژیک است. روش تحمیل عقاید به دیگران با زور، ترور، جنگ، اعمال خشن، رعب، آشوب، کار چریکی، کشتار جمعی، نسل‌کشی، شکنجه و کودتا است. تروریست فرد، گروه، دولت برای آرمان‌ش قهر اِعمال کند که یک شکور یا شورای امنیت سازمان ملل، کمیته پیگیری قطعنامه‌های ۱۲۶۷با رای این لیست را فهرست کند.
آمریکا از تهدید نظام سرمایه داری در برابر اردوگاه و تهدید نظامی آن جنگ سرد راه انداخت تا بخش تسلیحات خود را توسعه دهد. ژاپن دهه 1950 نیز در بازار جهان با اجناس ارزان وارد شد. با فروپاشی اردوگاه، اکنون چین بهانه برای سوگیری تعرفه ای و نظامی در تهدید چین است. با رشد خدمات 84% جی دی پی، بخش تسلیحات و نفتی در کاخ سفید جای خود را به شرکتهای فنآوری دیجیتال مانند آمازون، گوگل، اپل، مایکروسافت و نخبه های مالی چون ماسک، بزوس، زاکزبرگ داد.
با پیدایش بریکس بدیل معاملات فرامرزی با ارز بومی، طلا، ارز دیگر مانند یورو، پاوند، کرون سوییس بکار روند. گرچه دلار از 1945 ارز پایداری بوده؛ ولی تابع متغیرهای و سیاستهای درونی 2 حزب آمریکا نوسانات داشته که بضرر کشورهای دیگر است. بریکس 2 سامانه پرداختی به ارز بومی روسیه سیستم انتقال پیام مالی SPFS، چین سیستم پرداخت بین بانکی فرامرزی CIPS دارد. در 2024 نشست کازان روسیه، بریکس سامانه پرداختی فرامرزی با 40 عضو رونمایی کرد. در این سامانه معاملات جهانی با ارز بومی، طلا، ارز غالب چین یعنی رنمینبی انجام شود.این سامانه بدیل سویفت شده؛ از گستره دلار و تحریم کاست. آمریکا کشورهای دلارزدا را به اقدامات تنبیهی تهدید کند.
ولی سامانه بریکس چند امتیاز نسبت به سویفت دارد. 1- ارز غیردلار بکار برد. کشورهای تحریمی بدون دلار از آن استقبال کردند. 2-هزینه تراکنشها از سویفت ارزانتر داشته؛ از ممیزی آمریکا بیرون است. 4-مرودات تجاری از نوسانات و قلدری آمریکا مصون شوند. 5- سویفت سامانه سنتی و پیشااینترنت ، بدون رمز،حساداری زنجیره ایدار است. در حالیکه سامانه پرداختی بریکس از رمز ارز، حسابداری بلاکچین، رمزنویسی تراکنشها برخوردار است. 6-اکثر 40 کشور با سویفت هم پیوند دارند. نمونه: هند، اندونزی، عرستان.
چین با ۶ میلیون میلیونر، دومین کشور جهان است. نیز ثروتمندترین بانک جهان را دارد: بانک صنعتی و بازرگانی چین. رک: گزارش ثروت جهانی یوبی‌اس. در فهرست ۵۰۰ شرکت بزرگ جهان در ۲۰۲۴ در مجله فورچون، آمریکا تنها 6 شرکت بیشتر از چین دارد ۱۳۹ در مقابل ۱۳۳. تنها آمریکا با 31 تریلیون دلار در تولید ناخالص داخلی از چین با 19 تریلیون دلار بالاتر بود.
نابرابری چین اکنون به نابرابری ایالات متحده نزدیک شده است. حذف درآمد غیرقانونی را شی تأیید کند، گوید همه نابرابری های درآمدی ناعادلانه نیست. در آینده سوسیالیسم با ویژگی چینی باید با مشکل بی عدالتی/میلیاردر مقابله کند. با گذشت زمان، میلیاردرهای “مشروع” و وارثان آنها به اندازه میلیاردرهای نامشروع مضر شوند. نفوذ ناروا، مصرف بیش از حد منابع و برخلاف تبلیغات خودی، در برنامه ریزی و توزیع منابع بهتر از مدیران حقوق بگیر نیستند.
در سرتاسر جهان، طی سال‌ها، ثروتمندان کلان هیچ وفاداری به ملت‌های خود نشان نداده‌اند. آنها ثروت یا انباشت سرمایه و نوآوری فنآوی خود را در آینده برای توزیع عادلانه خیریه، مالیات، هدیه بکار برند. شاید میلیاردرهای چینی متقاعد شوند که داوطلبانه مالیات بر درآمد خود را بیافزایند. شايد کشورهای اسکاندیناوی مدل خوبی برای چین شوند. شاید بیل گیتز، بلومبرگ با 1 بیلیون دلار به دانشگاه جانز هابکینز مدل ثروتمندخیر برای آنها شوند. https://johnmenadue.com/china-innovation-and competition-with-the-us/?fbclid=IwAR2ExOBBOMhZRfL0jFDI7MDfZOKySpWwgWMRtXaG4yBthF24-a1Ls05L-Ck
جک ما، میلیاردر بنیان‌گذار پلتفرم علی‌بابا، یکی از بزرگ ترین های تجارت الکترونیک در جهان را دارد. شیائومی، اوپو، ویوو از بزرگترین شرکتهای تلفن همراه جهان هستند. هوآوی در توسعه فناوری ۵جی پیشرو است. لنوو، شرکت خصوصی چینی، بزرگترین فروشنده رایانه‌های شخصی است. بانک جهانی از سامانه پرداختی بین بانکهای بریکس شوکه شد. https://www.bbc.com/persian/articles/c39l3w7mkdzo
پیشبینی اقتصاد جهان در 2025 گلدمن ساکس این است: هند با رشد ۶.۳ %، سریع‌ترین رشد را خواهد کرد. چین با رشد ۴.۵ % جایگاه دوم را دارد. آلمان با نرخ رشد بسیار پایین ۰.۳ % کم‌ترین رشد اقتصادی را خواهد داشت. فرانسه و ایتالیا هم رشد اقتصادی کمتر از 1% خواهند کرد. اقتصاد ایالات متحده با نرخ ثابت ۲.۵ % به رشد خود ادامه خواهد داد. تاثیرات سیاست تجاری جدید ترامپ بر اقتصاد ملی اندک خواهد بود. رشد اقتصادی روسیه تنها ۱.۲ % خواهد بود.
آنزمان دولت نیکسون برای مهار رقیب اصلی، شوروی، با چین رابطه برقرار کرد؛ تا شکاف بین چین و شوروی را ژرفتر کند. موقعیت شوروی را در دراز مدت ضعیف کرد. بخاط رگلوبالیزاسیون و گسترش اقتصاد به شرق رشد سریع اقتصادی چین و هند شد. سپس چین رقیب اصلی آمریکا در صادرات و صنعت در نیم قرن شد. در سده 21 ترامپ کوشد با عادی سازی روابط با روسیه آن را از شراکت استراتژیک با چین دور کند. تا موضع چین در امور اقتصاد جهانی و ژئوپولیتیک ضعیف شود.
تداوم ابر قدرتی سیاسی، نظامی و اقتصادی آمریکا را که قدرت گیری اقتصادی -نظامی چین به خطر انداخته تداوم دهد. اما بر خلاف چین دوران مائو، روسیه پوتین بعید است به آسانی چین را که برایش شریکی قابل اعتماد، اتکا، و پیشبینی بوده به آسانی رها کند. اما آسان شرکای کوچکتر ایران، سوریه، کره شمالی را قربانی معامله با آمریکا خواهد کرد.Kamran Matin 220225 فب
چین دهه 1970 به 4 مدرنیزاسیون برای کشاورزی، صنعت، دفاع، علم و فنآوری مبادرت کرد. دو سال پس از مرگ مائو، دنگ شیائوپینگ در قدرت از ۱۹۷۸ برنامه اقتصادی اصلاحات و گشایش به سرمایه خارجی را اجرا کرد. دنگ خلاف گفته مائو عمل کرد: او با آزادسازی اقتصاد، اجازه داد بخش خصوصی دوباره پیدا شود. با تمرکززدایی از قدرت، بخشی از تصمیم‌گیری‌ها را به مقامات محلی واگذاشت. او به تدریج کمون‌ها را برچید و آزادی‌های بیشتری به دهقانان داد تا بتوانند زمین‌های خود را اداره کنند؛ محصولات شان را بفروشند. یعنی سرمایه داری خصوصی از دولتی بهینه تر است.
دنگ همچنین درهای چین را به روی دنیا باز کرد: به آمریکا سفر کرد. در سال‌های پایانی حیات مائو، در میانه جنگ سرد ریچارد نیکسون به چین سفر کرد. دنگ روابط با واشنگتن را تحکیم کرد. بانک جهانی تخمین زد: بیش از ۷۶۰ میلیون نفر از چینی‌ها به لطف اصلاحات دنگ از فقر خارج شدند. این دستاوردی تاریخی بود. ساختار حزب به شکل هرمی است. پایه آن بیش از ۹۵ میلیون عضو دارد. رئیس جمهور را مجلس ملی خلق انتخاب کند. مقام‌های عالی‌رتبه دولتی، رهبران شرکتهای دولتی، مدارس، رسانه ها، بیمارستان‌ها و گروه های اجتماعی را حزب کنترل کند.
در ۲۰۲۲ چین 3 ابتکار امنیت جهانی، کمربند و جاده، توسعه جهانی زیر را اجرا کرد: انباشت سرمایه ملی را در تجارت، عمران، گسترش مدرنیسم در جهان بکار برد. ابتکار امنیت جهانی برای تجارت نه جنگ تاکید کند. ابتکار کمربند و جاده به معنای همکاری عمیق تر در پروژه های زیرساختی و سرمایه گذاری است: اقتصاد کشورها را بیشتر تقویت کند. ابتکار توسعه جهانی برای گردش و انباشت سرمایه مفید است.
در خاور میانه دموکراسی، حقوق بشر غرب ممکن نشدند. ولی حاکمیت ملی، توسعه اقتصادی و رفاه شهروندان را چین اجرا کند. پس غرب، تنها الگوی موجود برای پیشرفت و حکمرانی قانون نیست. تعداد سفارت خانه‌ها و دیپلمات‌های چین، از تعداد سفارتخانه‌ها و دیپلمات‌های آمریکایی پیشی گرفته اند.”
اصلاحات ارضی، آموزش مردم، قوای دولت، صنعت، شهرسازی، رابطه با سرمایه جهانی، نرخ رشد جی دی پی در مدرن‌سازی یک اقتصاد و رقابت مهم اند. مدل اقتصاد مختلط چین با برنامه مرکزی برتر از مدل بازار آزاد و طمع ثروتمندان ایالات متحده در رشد اقتصادی شان است. کتاب راهنمای چین جدید: کیو جین، 2023 فراتر از سوسیالیسم و سرمایه داری. سرمایه داری آمریکایی در مسابقه اقتصادی با روسیه، با انقلاب 1917 و ایجاد شوروی در 1922، پیروز شد. این مسابقه “ثابت کرد” که سرمایه داری خصوصی نوآوری، سهم ناعادلانه از غنایم، آلودگی زیستبوم، رشد اقتصادی سریع تر از سرمایه داری دولتی ایجاد کند.
آمریکا با شعار دمکراسی و اقتصاد بازار آزاد در ابرقدرتی و جنگ با کشورهای کوچک پس از فروپاشی پرداخت. ولی اکنون راست افراطی از درون نهادهای مدنی را ضعیف کند. رکود مالی طبقه متوسط، ثروت نجومی الیگارشهای مالی، پیدایش لایه های بی ثبات پریکاریای خدمات، کاهش صادرات در تولید بهینه از رقابت با چین عقب افتاده. البته اقتصاد با برنامه دولتی در مصر، عراق، سوریه، ایران، غنا، نیجریه بخاطر فساد شکست خورده؛ شکوفانی ببار نیآورد.
شی مهندسی شیمی در چین بود؛ پرورش گله را در آیوا آموخت. دخترش در هاروارد تحصیل کردند. برای او نوآوری به بخش خصوصی نیاز دارد؛ تا پاداش مالی برای نوآوران پدید آید. ولی بسیاری از اکتشافات اولیه «صفر تا یک» یعنی با پژوهش تا تولید را نهادهای دولتی کنند. نمونه: اینترنت دارپا، پروژه اتمی منهاتن، فرود بر ماه از ناسا با بودجه ملی. کامپیوتر و ایمیل را استیو جابز یا بیل گیتس نساختند. اینترنت ساخته گوگل یا متا نیست. پیشرفت های بزرگ پزشکی، مانند کشف پنی سیلین، را محققان حقوق بگیری کرده که پاداش آنها خود کشف و شاید به رسمیت شناختن دستاورد آنها ست.
ولی چین نشان داد: «بازار آزاد» از اقتصاد با برنامه ناکارآمدتر است. گفته شد: اقتصادهای برنامه ریزی شده به سادگی نمی توانند رقابت کنند. اراده شی جین پینگ برای فقرزدایی، رقابت با غرب، تعالی تولید است. اکنون رسانه های غربی دولت او را ظالمانه، غیرشفاف، اقتدارگرا نامند. کمیته دائمی دفتر سیاسی، متشکل از مهمترین مقامات کشور است. مانند یک تیم مدیریت ارشد یک شرکت بزرگ عمل کند. در سطح بعدی، قدرت دو شاخه شود. حزب در یک سو و قوه مقننه و دولت در سوی دیگر اند. شی این ساختار را به یک مارپیچ دوگانه تشبیه کند که در بالا همگرا شود. در 2013 شی یک کارزار گسترده ضد فساد راه اندازی کرد. در نتیجه 2.3 میلیون مقام به دلیل نقض قوانین حزبی یا قوانین ایالتی مجازات شدند.
«اقتصاد شهردار» دهکده‌های ماهیگیری و پس‌آب‌ها را به قطب‌های صادراتی، مراکز تولیدی، مناطق اقتصادی با فناوری پیشرفته تبدیل کرد. دولت شهری دو منشی حزب و شهردار دارد. این دو با همکاری نزدیک با دبیر حزب همیشه بالاترین رتبه را دارند. اما برخلاف اتحاد جماهیر شوروی متمرکز، دولتهای محلی در استان‌ها و شهرهای چین برنامه‌های خود را برای توسعه و رشد محلی پیش برند. آنها می توانند مجوزها، قراردادها، زمین های ارزان قیمت و وام های مستقیم از بانک های محلی به شرکت هایی دهند که برگزیده اند. آنها می توانند قوانین جدید وضع کنند یا قوانین قدیمی را کنار بگذارند.
آنها می توانند با دولت مرکزی لابی کنند. هر سه دبیر کل حزب کمونیست چین از زمان دنگ شیائوپینگ زمانی رهبران استان بودند. از زمان اصلاحات دنگ در دهه 1980، ساختار اقتصاد به طور چشمگیری تغییر کرد. امروزه بخش خصوصی حدود 80 % نیروی کار شهری را استخدام کند. اصلاحات آغاز شده در میانه دهه 90 منجر به تعطیلی یا خصوصی‌سازی بسیاری از شرکت های دولتی و در نتیجه بهبود چشمگیر در عملکرد شان شد. شرکت های در تملک دولت سودآور و مولد شدند.
امروزه شرکت های دولتی نقش مهمی در اقتصاد ایفا کنند. نه تنها از طرف خود بلکه با همکاری بخش خصوصی نیز عمل کنند. در 2019، 63 شرکت از 100 شرکت بزرگ چین، بازیگران دولتی بودند. جالب تر از همه، هر یک از آنها سرمایه گذاری مشترک با یک شرکت خصوصی داشتند. برخلاف شوروی، چین به دنبال پیشبرد یک برنامه ایدئولوژیک بین المللی نیست. دولت به دنبال حفظ ثبات و ارتقای سطح زندگی مردم است. اما به طور فزاینده ای سیاستمداران آمریکا- که همیشه به یک لولو برای ایجاد ترس نیاز دارند – چین را شیطانی جلوه دهند.
رقابت آمریکا و چین با انتخاب ترامپ در 2016 به اوج خود رسید. کووید-19 با تمسخر ویروس چین نامیده شد. بیکاری ایالات متحده به گردن شیوه تجاری ناعادلانه چین انداخت. پس برای محافظت از مشاغل آمریکایی نیاز به اعمال تعرفه دارد. انتقال فناوری آمریکا باید متوقف شود. پرزیدنت بایدن از ترامپ پیروی کرده؛ کنترل صادراتی را شدت داد. دسترسی چین به تراشه‌های هوش مصنوعی را قطع کرد. آنها ساخت شرکتهای آمریکایی انویدیا، ای ام دی، اینتل بودند. ولی چین از چندی پیش بنگاههای تراشه سازی، میفر، لیتوگرافی را در سراسر کشور برای مصارف دیجیتال راه انداخته بود.
تعرفه‌های ترامپ، همراه با اقدامات تلافی‌جویانه احتمالی از سوی شرکای تجاری، می‌تواند افزایش جهانی قیمت کالاهای اساسی و محصولات کلیدی شود. این کالاها شامل نفت، گاز، تراشه‌های رایانه‌ای و نیمه‌رساناها، گوشی‌های هوشمند، لپ‌تاپ‌ها، سویا، غلات، داروها شود. این افزایش ناشی از اختلال در زنجیره تامین و افزایش هزینه واردات خواهد بود. با توجه به زنجیره تامین جهانی این صنعت و وجود کارخانه‌های کلیدی در مکزیک و چین، تعرفه‌ها می‌توانند منجر به افزایش هزینه و کمبود عرضه شوند. تعرفه‌های آمریکا بر اقتصادهای بزرگ ممکن است منجر به کاهش رشد اقتصادی جهانی شوند. نوسانات شدیدتر در بازارهای سهام پدید آورد.
معماری تراشه های ای آی انویدیا بقرار زیر است. بازیافت زایشی متمم/ آر ای جی برای توسعه مدلهای زایشی ای آی است. یک پلتفرم توسعه برای ساخت مدل های مهیاست. این تراشه ها پردازشهای سریع زیر را کنند. مدلهای بزرگ زبان/ ال ال ام، چندوجهی، محتوی تصویری غیرکلامی یا بینایی رایانه/ سی وی، تشخیص خودکار گفتار/ ای اس آر، پردازش زبان طبیعی/ ان ال پی، متن به گفتار/تی تی اس.
شرکت تی‌اس‌ام‌سی، بزرگترین تولیدکننده تراشه در جهان، نیمه‌رساناهایی را برای شرکتهای بزرگ آمریکایی مانند انویدیا، اپل، ای‌ام‌دی، کوالکام و اینتل تولید کند. شرکت ای‌اس‌ام‌ال هم ماشین‌های لیتوگرافی فرابنفش فرین/ شدید را که برای تولید تراشه ضروری هستند، تولید کند. آنها را به آمریکا، تایوان و کره جنوبی صادر کند. گفته شد تا 2025 تا 97 میلیون شغل در ای آی اند. دانشگاه تگزاس کارشناسی ای آی دارد. ای آی می تواند از یک تصویر پادکست پویای تصویری و صوتی بسازد.
چین در فناوری‌های کلیدی هوش مصنوعی، ایستگاه فضایی، رایانه کوانتوم، تراشه و ویفرسازی، هواپیمای مسافری، خودروی برقی، کویر زدایی، قطار مغناطیسی/ مگلو فعال است. دولت مرکزی طرحی را داده؛ از دولتهای محلی خواسته شده که آن را بسازند. چین در حال ایجاد یک زنجیره جوجه‌کشی کاملاً یکپارچه است که آزمایشگاه‌های ملی کلیدی، دانشگاه‌ها و پارک‌های فناوری پیشرفته را به هم متصل کند. محققان خارج از کشور به چین بازگشت کنند. در سراسر جهان، سهم نیروی کار با رباتها و هوش مصنوعی از تولید ملی در حال کاهش است، در حالی که سهم سرمایه در حال افزایش است.
چین اخیراً توافق‌نامه‌های غیردلاری پایاپای/ سوآپ ارزی خود را تسریع کرد. رابطه با کره جنوبی با توافق پایاپای/ سوآپ ارزی 360 میلیون دلار است. تسویه حساب ها، تراکنش های مالی به رنمینبی، کاهش هزینه های مبادلات، مصونیت از نوسانات دلار، نقش رو به رشد کره جنوبی- آن را یک مرکز محصولات مالی رنمینبی کرده است. رهبری مالی منطقه ای کره جنوبی مشارکت با بانک مرکزی اتحادیه اروپا را تقویت کند.
واحد پول رسمی چین رنمینبی در داخل یوان است؛ مانند ریال و تومن در ایران. قراردادهای پایاپای ارز به ابزاری استراتژیک برای چین برای بین المللی کردن رنمینبی، کاهش وابستگی به دلار آمریکا در تجارت جهانی، تامین مالی پروژه های فرامرزی تبدیل شده؛ تقویت کاربرد رنمینبی برای چالش سلطه دلار آمریکا در بازارهای بین‌المللی است.
چین از 2020 توافق‌های پایاپای/ سوآپ ارزی را برای کاهش اتکا به دلار، تحکیم، فشار بیشتر بدیل ارز جهانی، ارایه کرد. توافقنامه با اتحادیه اروپا، ایالات متحده، کشورهای دیگر برای اقتصاد جهانی باید بررسی شوند. بازار اروپا را معاملات پایاپای راههای تجاری و سرمایه گذاری روان تر کنند، گسترش رنمینبی در اروپا انتشار فزاینده اوراق قرضه رنمینبی، نشان دهد. توافق پایاپای/ سوآپ بر مزایای متقابل افزایش یکپارچگی مالی بین چین و اتحادیه اروپا دیده شود. نشان دهنده جهان چند قطبی به سوی تنوع ارزهای تجاری است.
رویکرد معاملات غیردلاری در معامله پایاپای/ سوآپ ارزی، رنمینبی در امور مالی و تجارت جهانی را تقویت کند. تجارت دوجانبه و ثبات مالی ملل را تضمین کند. عربستان بزرگترین صادرکننده نفت جهان به دلار آمریکا، رنمینبی را برای دور زدن نوسانات دلار بکار برد. این معامله با چشم انداز 2030 عربستان، تنوع بخشیدن به اقتصاد، تقویت مشارکت، همسو است. توافق این نوع معامله 53 % از معاملات بین دو کشور شد. معامله پایاپای/ سوآپ ارزی برای مثال شرکای تجاری بزرگ عربستان و برزیل اکنون از رنمینبی در بخش قابل توجهی از تجارت خود با چین بکار برند.
حرکت عربستان به سوی معاملات نفتی رنمینبی، صادرات طبیعی کشاورزی برزیل به قیمت رنمینبی نمادهای این روند اند. برزیل ذخایر خارجی خود را در سازمان ملل افزایش داد. کاهش اتکا به دلار، افزایش انعطاف پذیری اقتصادی، تقویت روابط تجاری دو جانبه نیز از این توافق‌ها ناشی شوند. این مبادله مستقیم می تواند هزینه های مبادله را کاهش دهد. روابط اقتصادی نزدیک تر را تقویت کند که باعث رشد و توسعه در جنوب جهانی شود. برزیل نیز پایاپای/ سوآپ ارزی قابل توجهی با چین دارد. صادرات محصولات کشاورزی برزیل به چین با ارز تجاری رنمینبی هزینه مبادله ارز را کاهش داده؛ تجارت تقویت شود. ساختار اقتصادی برزیل با رشد شدید منابع چین همسو یند.
امارات مبادله ارزی به ارزش 4.8 میلیارد دلار با چین دارد. استراتژی امارات برای تنوع در اقتصاد فراتر از نفت، مشارکت در معاملات با رنمینبی را تقویت کند. نقش امارات بمثابه یک مرکز مالی منطقه‌ای حضور رو به رشد چین در خاورمیانه را تامین کند. دو کشور به دنبال یکپارچگی اقتصادی عمیق‌تر هستند. ایران، سوریه، ونزوئلا، کوبا با تحریمهای شدید آمریکا درگیرند. لذا نمی توانند از تجارت با چین بهره مند شوند.
کارآیی توافق پایاپای نشانگر نفوذ فزاینده چین در آمریکای لاتین است. تنش‌های ژئوپلیتیک با غرب، آرژانتین را به مبادله ارزی با چین کشاند. این قرارداد به ارزش 6.5 میلیارد دلار به ثبات مالی ش کمک کرد. با تورم بالا، کاهش ارزش پول ملی، کاربرداز اهرم ذخایر رنمینبی آرژانتین اقتصاد خود را می تواند تثبیت کند. این نوع تجارت دوجانبه، بدون وابستگی به دلار را تسهیل کند.
آرژانتین قرارداد پایاپای/ تاخت ارزی را با چین گسترش داد. به این کشور اجازه داد تا ذخایر خارجی را تقویت کند. اقتصاد خود را در میان چالش های مالی تثبیت کند. به تثبیت قیمت‌های واردات و صادرات کمک کند. به برنامه‌ریزی و توسعه اقتصادی قابل پیش‌بینی‌تر کمک کند.
چین و نیجریه یک قرارداد سوآپ ارزی 15 یا 2 میلیارد دلاری را با هدف افزایش تجارت و سرمایه‌گذاری تمدید کردند. همکاری و ترویج پول کاغذی نیجریه در معاملات کاهش اتکا به دلار آمریکا اولین بار در 2018 امضا شد. این توافقات می توانند نقش دلار آمریکا چون ارز اصلی ذخیره جهانی را به چالش بکشد. ترامپ به کشورهای بریکس نسبت به پذیرش ارز بریکس و ترک دلار با تهدیدات عواقب شدید هشدار داد. در بحبوحه کمبود دلار نیجریه، این قرارداد از نقدینگی برای مشاغل در هر دو کشور حمایت کرد. چین بزرگترین شریک تجاری آن با تسهیل تجارت با ارزهای بومی، 11.2 میلیارد دلار واردات و 2.4 میلیارد دلار صادرات در 2023 داشت.
گیره / پگ نرخ رسمی ثابت بانک مرکزی برای مبادله ارز ملی به ارز خارجی است. از زمانی که بانک مرکزی اجازه داده است، ارز نیجریه 70 % کاهش یافت. برای تجارت آزادتر با تاکید بر فشار مداوم بر پول پاکستان، ترتیب سوآپ ارزی 20 یا 2.7 میلیارد پول پاکستان/ روپیه نقش مهمی در تثبیت ذخایر خارجی پاکستان دارد. ابتکار کمربند و جاده با تسهیل تجارت و سرمایه گذاری از انعطاف پذیری اقتصادی پاکستان حمایت کند. روابط استراتژیک آن با چین را تعمیق بخشد.
در نهایت، تاخت/ سوآپ ارز با هنگ کنگ به ارزش 54.9 میلیارد دلار، موقعیت منحصر به فرد آن را به عنوان دروازه مالی برای چین برجسته کند. این توافقنامه نقش هنگ کنگ را به عنوان یک مرکز جهانی برای بین المللی سازی رنمینبی با حمایت از طیف گسترده ای از فعالیت های مالی و تسویه حساب های تجاری تقویت کند. آیا در پشت توافق‌های مبادله ارز منعکس کننده ترکیبی از جاه‌طلبی اقتصادی و مانورهای ژئوپلیتیک چین است؟
چین برای معاملات برون مرزی جایگزینی را ارائه دهد که ثبات و پیش بینی پذیری برای شرکای تجاری خود دارد، این رویکرد نه تنها اعتبار رنمینبی را تقویت کند. بلکه همچنین با آرزوهای گسترده‌تر چین برای ایجاد رنمینبی به عنوان یک ارز ذخیره همسو است. ثبات مالی چین نفوذ خود را در بازارهای نوظهور عمیق تر کرده؛ شبکه اقتصادی جهانی خود را تقویت کند.
این راهبرد معاملات با رنمینبی به ویژه در مشارکت با کشورها با منابع کانی کلان با اهداف اقتصادی آنها همسو است. زیرا کاهش نوسانات دلار در نهایت ثبات اقتصادی، یک هدف حیاتی است. با این توافقنامه ها چین حمایت نقدینگی را برای شرکای تجاری خود فراهم کند تا تجارت دوجانبه راحت تر را تضمین کند. این اثر تثبیت‌کننده به‌ویژه برای کشورهایی حیاتی است که با چالش اقتصادی مواجه اند به‌طور فعال به دنبال جایگزین‌هایی برای سامانه زیر سلطه دلار قرار دادن موقعیت‌شان هستند.
رنمینبی یک گزینه قابل دوام است. چین نه تنها منافع اقتصادی خود را تضمین کند، بلکه مدلی قانع کننده برای همکاری اقتصادی در دنیای مالی چندقطبی ارائه دهد. یک تأثیر رنمینبی، فرسایش بالقوه سلطه دلار آمریکا برای ذخایر اولیه جهانی است. کشورها به طور فزاینده ای رنمینبی را برای تجارت اتخاذ کنند. تقاضا برای دلار آمریکا در معاملات جهانی کاهش یابد که ارزش دلار کم کرده؛ جذابیت آن را کاهش دهد. اهرم اقتصادی را که ایالات متحده در سده 20 از آن برخوردار بوده، تضعیف کند. ذخایر ارزی دلار به 28% در جهان کاهش یافته.
کاهش نقش دلار در چنین بازارهای کالاهای کلیدی بر نفوذ ایالات متحده بر سیاست های تجارت جهانی تأثیر گذارد. مدیریت سیاست پولی ایالات متحده را نیز پیچیده کند. منجر به از دست دادن ذخیره قابل توجهی درآمد شود. کاهش سود حاصل از انتشار ارز است که در مقادیر کلان به عنوان ذخیره نگهداری شود.
تقاضا برای ذخایر دلار، منفعت مالی برای خزانه داری ایالات متحده کاهش یابند. اثربخشی تحریم کشورها را کاهش دهد. ایالات متحده کنترل خود را بر معاملات دلاری برای اعمال تحریم های اقتصادی در زوال بیند. گسترش سیستم های مالی و تجاری مبتنی بر رنمینبی، کشورها را برای دور زدن محدودیت تحریم، ابزار کلیدی سیاست خارجی ایالات متحده جری کند. نمونه: افزایش روسیه در کاربرد رنمینبی در تجارت انرژی با چین و هند.
سامانه ارز جایگزین، تاثیر تحریم ارز پرداختی با دلار را کاهش دهد. در نهایت بازارهای مالی آمریکا با عواقب قابل توجهی روبرو شوند. از 2023 تحریم های غرب دسترسی روسیه به دلار و یورو را محدود کرد. روسیه با جنگ اوکراین 300 بیلیون دلارش در غرب مسدود است. رنمینبی برای صادرات انرژی به چین، سایر تراکنش‌های مالی بر پذیرش رو به رشد ارز بومی تاکید کند. علاوه بر این، معاملات غیردلاری مکمل کمربند و جاده چین است.
بدیل ارز تجاری به نرخ بهره بالاتر و افزایش هزینه استقراض در داخل آمریکا منجر شود که بر وام مسکن سازی فشار آورد. کاهش ورودی سرمایه خارجی نیز سرمایه گذاری را کند کند. فرصت‌ها و رشد اقتصادی کند فشار راهبردی چین برای کاهش اتکا به دلار آمریکا با قراردادهای پایاپای ارز، پیامدهای مهمی برای اقتصاد جهانی به نفع کشورهای در حال توسعه دارد. افزایش ثبات مالی یک مزیت کلیدی است. کاهش وابستگی به دلار، در برابر شوک‌های مالی خارجی مانند نوسانات نرخ دلار، بر مشی پولی سیاست ایالات متحده اثر گذارد.
مزایای استراتژیک ذخیره رنمینبی بمثابه ذخایر مبادله اینها یند: به کشورها امکان دهد سبدهای ارزی خود را متنوع کنند. اتکای بیش از حد به دلار آمریکا را کاهش دهند. این تنوع می تواند افزایش یابد. امنیت مالی و ارائه گزینه‌های بیشتر برای معاملات و سرمایه‌گذاری‌های بین‌المللی کشورهای آمریکای لاتین شوند. نمونه: برزیل، شیلی، مکزیک، پرو. آنها مجموعاً دارایی‌های خود را افزایش داده‌اند. این یک حرکت استراتژیک برای تنوع بخشیدن به ذخایر و تقویت ثبات اقتصادی است.
اغلب همکاری اقتصادی گسترده تر مانند سرمایه گذاری در پروژه های زیربنایی، توسعه ببار آورد. برای کشورهای در حال توسعه دسترسی به منابع مالی جایگزین مفید است. برای پیشبرد رشد اقتصادی خود بدون محدودیت‌های مرتبط با موسسات مالی سنتی غربی، سرمایه‌گذاری چین در بخش‌های معدن، انرژی، کشاورزی، ترابری در جهان جنوب، نمونه‌ای از این روند است. فشار استراتژیک چین برای به چالش کشیدن سلطه دلار آمریکا به‌عنوان ارز ذخیره‌سازی جهان نشان‌دهنده یک تغییر عمیق است.
در چشم انداز مالی جهانی با ایجاد قراردادهای پایاپای/ سوآپ ارز و ترویج کاربرد رنمینبی در تجارت بین المللی، اتکا به دلار را کاهش دهد. این حرکت با آرزوهای رو به رشد کشورهای جنوب جهانی و بلوک بریکس که به دنبال استقلال مالی بیشتر و سامانه های تجارت جهانی عادلانه‌تر هستند، همسو شود، بسیاری از این کشورها ابتکار چین را گامی خوش‌آمد به جهان چند قطبی دانند.
نظم اقتصادی قطبی عاری از محدودیت های نوسانات دلار و اهرم ژئوپلیتیک ایالات متحده، برای جهان جنوب جذبه دارد. 4 کشور آرژانتین، برزیل، روسیه، نیجریه که با چالش‌های اقتصادی، فشارهای ژئوپلیتیک روبرو یند، از تجارت و تامین مالی مبتنی بر رنمینبی استقبال کردند. آنها اقتصاد خود را تثبیت کرده؛ سامانه های دلاری را دور بزنند.
ایالات متحده به تهدید حاکمیت مالی جهانی دلار، بی توجه نیست. دولت قصد دارد برتری دلار را حفظ کند. در مقابله با پیشرفت چین، آمریکا اقدامات تلافی‌جویانه تحریمهای اقتصادی سخت‌تر، تعرفه‌های تجاری، حتی اعمال نفوذ در نهادهای مالی بین‌المللی برای منصرف کردن کشورها از اتخاذ جایگزین های دلار کند. دارایی‌های دلار با سیاستهای مالی و پولی برای حفظ وضعیت ذخیره ارزی خود علیرغم مقاومت چین در حال افزایش است، بسیاری از کشورها سیستم کنونی سلطه دلار را ناعادلانه و بیش از حد زیر فشار سیاست های آمریکا دانند.
چالش دلار خطرات تقابل اقتصادی را به همراه دارد. ایالات متحده پاسخ خود را بین حفاظت منافع خود و انطباق با واقعیت جهان چندقطبی در حال تحول برای بسیاری در جنوب جهانی و بریکس تراز کند. سازمان بین‌المللی آکسفام در مجمع جهانی اقتصاد در داووس منتشر کرد: ثروت ثروتمندان جهان اخیرا با سرعت بیشتری در حال افزایش است. در 2025 شمار میلیاردرهای جهان به ۲۷۶۹ نفر رسید. در دهه آینده 5 تریلیونر پیدا شوند. در 2024 به آنها ۲۰۴ نفر افزوده شد. تعداد افرادی که با کمتر از ۶.۸۵ دلار در روز، یعنی زیر خط فقر بنا به تعریف بانک جهانی زندگی کنند، از ۱۹۹۰ تا 2024 تغییر چندانی نکرده؛ ۳.۶ میلیارد نفر باقی ماند.
در 2023، ثروت میلیاردرها سه برابر سریع‌تر از 2022 افزایش یافته؛ از ۱۳ به ۱۵ تریلیون دلار رسید. “ثروت یک میلیاردر به طور متوسط روزانه دو میلیون دلار افزایش یافته؛ 10 ثروتمندترین میلیاردر جهان نیز روزانه ۱۰۰ میلیون دلار ثروتمندتر شده‌اند.” ۳۷۰ ابرثروتمند در نشست 2025 داووس خواستند: مالیات ما را افزایش دهید. https://www.dw.com/ 200125
آلمان پس از ایالات متحده آمریکا، چین و هند، چهارمین کشور دارای بیشترین افراد میلیاردر در جهان است. در حالی که ۳۶ % ثروت میلیاردرها در جهان از ارث به دست آید، این رقم در آلمان به ۷۱ % رسد. با پیروزی ترامپ در یک روز سود ۶۴ میلیارد دلار برای ۱۰ میلیاردر برآورد شد. تعداد میلیاردرها در آلمان در ۲۰۲۴ با افزایش ۹ نفری، حال به ۱۳۰ نفر رسیده است؛ از 2023 بیشتر شد. در حالی که این افراد شاهد رشد بی‌سابقه ثروت خود هستند، میزان فقر در میان مردم نیز افزایش یافته است.
این نابرابری شدید سراسر جهان عمدتاً به دلیل سیاستهای مالیاتی ناعادلانه ایجاد شده است؛ پیامدهایی برای دموکراسی دارد. ابر‌ثروتمندان در آلمان اغلب مالیات و عوارض کمتری نسبت به خانواده‌های طبقه متوسط پرداخت کنند. قدرت اقتصادی میلیاردرها به وضوح به قدرت سیاسی نیز تبدیل شود.
منابع. 2025/02/23 فاکتها از ویکی پیدیا با ویراست آمدند.
سریع‌القلم اکوایران EcoIran Jun 6, 2024 https://www.youtube.com/watch?v=dT-Aa3ueWYQ
Guy Standing, The Precariat: The New Dangerous Class. Bloomsbury Academic Press. 2021.
China’s Currency Swap Agreement Crash US Dollar in 2025: Is Collapse of Dollar Imminent? Dec 27, 2024
