اسرائیل هسته‌ای و مذاکرۀ آمریکا با ایران
تیر را در چشم خود نمی‌بینند، اما مو را در چشم دیگران می‌بینند
دمیتری نفیودوف (DMITRY NEFYODOV)
ا. م. شیری- با وجود بی‌توجهی کامل به تسلیحات هسته‌ای اسرائیل، مذاکره بر سر برنامۀ صلح‌آمیز هسته‌ای ایران، نه تنها بی‌معنی، حتی مسخره است.
نتیجۀ مثبت مذاکرات شنبۀ آینده در عمان مشخص نیست
عباس عراقچی، وزیر امور خارجۀ ایران، مشارکت خود در گفتگوهای غیرمستقیم با استیون ویتکاف، فرستادۀ ویژه ترامپ، رئیس جمهور آمریکا را که قرار است ١٢ آوریل (٢٣ فروردین) در عمان برگزار شود، تأئید کرد. بگزارش منابع ایرانی، اگر این دور مذاکرات با موفقیت به پایان برسد، تهران با مذاکرات مستقیم موافقت خواهد کرد. گفت‌وگوی غیرمستقیم مشابه، در زمان بایدن با کمک اروپایی‌ها انجام شد.
ترامپ در جریان دیدار با بنیامین نتانیاهو گفت که «مذاکره بر هر سناریوی دیگری ارجحیت دارد. ما در این واقعیت متحد هستیم که ایران نباید سلاح هسته‌ای داشته باشد. اگر بتوانیم به توافق برسیم، خوب است». نورنیوز که سخنگوی شورای امنیت ملی ایران محسوب میشود، اظهارات ترامپ مبنی بر مذاکرۀ مستقیم را تلاش برای اعمال «فشار روانی» توصیف کرد. اما تجمع گستردۀ نیروی آمریکایی در خاورمیانه بسیار خطرناک‌تر به نظر می‌رسد و تهدیدهای صریح ترامپ را مبنی بر اینکه در صورت عدم توافق بر سر برنامۀ هسته‌ای، ایران در معرض بمبارانی قرار خواهد گرفت که هرگز ندیده است»، به وضوح تأئید می‌کند (می‌دانیم که قرارداد سال ٢٠١۵ با عنوان برجام را سه سال بعد دونالد ترامپ، چهل و پنجمین رئیس جمهور آمریکا، به سطل زباله انداخت). پنتاگون مجموعۀ چشمگیری از ظرفیت‌های جنگی، از جمله، دو گروه ناو هواپیمابر تهاجمی (ترومن و کارل وینسون)، دو سامانۀ اضافی دفاع هوایی پاتریوت، سامانۀ دفاع موشکی تاد و اسکادران‌های جنگندۀ اضافی، از جمله اف- ٣۵ رادارگریز را به کار می گیرد. حداقل شش بمب افکن استراتژیک بی-٢ نیروی هوایی و همچنین چندین هواپیمای باری سی-١٧ و تانکرهای کا.سی-١٣۵ در جزیرۀ دیگو گارسیا تحت کنترل انگلیس در جنوب مالدیو مستقر شده است. سید علی خامنه‌ای، رهبر ایران در پاسخ گفت: «آن‌ها ما را تهدید به حمله می‌کنند که بعید می‌دانیم، اما اگر دست به هر پستی بزنند، بی‌شک ضربۀ تلافی‌جویانۀ قوی دریافت خواهند کرد». امیر علی حاجی‌زاده، فرمانده نیروهای هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، که زرادخانه قابل توجهی از موشک‌های بالستیک و پهپادهای تهاجمی را کنترل می‌کند، با اشاره به آسیب‌پذیری ده‌ها هزار نیروی آمریکایی در پایگاه‌های سراسر منطقه، هشدار داد که «آن‌ها در خانۀ شیشه‌ای نشسته‌اند، کسی که در در خانۀ شیشه‌ای نشسته، نباید سنگ پرتاب کند».
در نامۀ امیر سعید ایروانی، نمایندۀ دائم جمهوری اسلامی ایران در شورای امنیت سازمان ملل آمده است: «جمهوری اسلامی ایران به صلح، ثبات و امنیت در روابط متعهد است و تمایلی به تشدید روابط ندارد. با این حال، ما نسبت به هرگونه ماجراجویی نظامی هشدار می‌دهیم و این حق را برای خود محفوظ می‌داریم که به هرگونه تجاوز از سوی آمریکا یا واسطه‌اش – رژیم اسرائیل – علیه حاکمیت یا منافع ملی ما، پاسخ سریع و شدید بدهیم».
در عین حال، مقامات اسرائیلی استدلال می‌کنند که حملات هدفمند فرصت بیشتری را برای آمریکا فراهم می‌آورد و تهران را از اهرم فشار در مذاکرات محروم می‌کند. برخی از مقامات پنتاگون همچنان نگرانند که چنین اقدامی عواقب ناخوشایندی داشته باشد و این موضوع به یک کارزار نظامی یکباره محدود نشود. بعضی از مقامات آمریکایی نیز نگران این هستند که در صورت بروز مشکل، اسرائیلی‌ها مانند جنگ غزه، برنامۀ مناسبی نداشته باشند. ژنرال مایکل «اریک» کوریلا، فرمانده فرماندهی مرکزی آمریکا «برای درک بهتر مقاصد و زمان‌بندی آن‌ها به اسرائیل سفر کرد». او افزود: «ببینیم اسرائیلی‌ها چه تصمیمی می‌گیرند».
بی‌بی خشمگین قبل از ترک واشنگتن گفت: «ما موافقیم که ایران نباید سلاح هسته‌ای داشته باشد. این را می‌توان از طریق توافق حل کرد، اما به شرطی که توافق بر اساس مدل لیبی باشد. این یعنی تحت کنترل و مشارکت آمریکا وارد شوند، تأسیسات هسته‌ای را منفجر کنند، تجهیزات را بطور کامل برچینند. در این صورت، خوب خواهد بود. احتمال دوم این است که توافقی صورت نگیرد. آن وقت ایران صرفاً برای خرید زمان بازی خواهد کرد و در این حالت تنها گزینۀ نظامی باقی می‌ماند. همه این را می‌فهمند. ما در این باره به تفصیل صحبت کردیم».
شاید وجود تسلیحات هسته‌ای اسرائیل که هم غرب و هم بوروکرات‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بیش از نیم قرن است که به آن توجه نمی‌کنند، بر اعتماد به نفس او می‌افزاید. تل‌آویو برخلاف ایران، با امتناع از همکاری با سازمان‌های بین‌المللی، معاهدۀ بین‌المللی منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای سال ١٩۶٨ را که در مارس ١٩٧٠ لازم‌الاجرا شد، هنوز امضا نکرده است.
شایان ذکر است که ایران در روز ٩ دسامبر ١٩٧۴، یعنی در زمان رژیم شاه، مبتکر قطعنامۀ شماره ٣٢۶٣ مجمع عمومی سازمان ملل متحد دایر بر ایجاد منطقۀ عاری از سلاح‌های کشتار جمعی در خاورمیانه بود. اما اسرائیل هنوز این قطعنامه را امضا نکرده است. تهران یکی از اولین کشورهایی بود که در سال ١٩۶٨ پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای را امضا کرد.
سوزی سنایدر، هماهنگ‌کنندۀ برنامۀ منع اشاعۀ سلاح‌های هسته‌ای و ابتکار بین‌المللی برای امحاء سلاح‌های هسته‌ای در اواخر ژوئن ٢٠٢۴ گفت: «اسرائیل که تخمین زده میشود در سال ٢٠٢٣ مبلغ یک میلیارد و یکصد میلیون دلار برای تسلیحات هسته‌ای خود هزینه کرده است، هزینه‌های خود در این زمینه را اعلام نمی‌کند». به گفتۀ این کارشناس، بر اساس گزارش مؤسسۀ تحقیقات صلح بین‌المللی استکهلم، اسرائیل در سال ٢٠٢٣، تقریبا ٩٠ کلاهک هسته‌ای در اختیار داشت که هر کلاهک کافی است تا فاجعۀ بزرگ و خسارات ویرانگر به بار آورد. به گفتۀ این کارشناس، «اسرائیل مبالغ هنگفتی را برای حفاظت از تسلیحات هسته‌ای صرف می‌کند، اما مبالغ صرف‌شده برای چنین سلاح‌هایی را در بودجۀ ملی لحاظ نمی‌کند. در این موضوع بطور کلی شفاف نیست. اگر اسرئیلی‌ها تأئید کنند که ارزیابی ما در بارۀ هزینه‌های تسلیحات هسته‌ای آن‌ها صحیح است، بسیار خوشحال خواهیم شد. فکر می‌کنم این برای ما و بقیۀ جهان بسیار مفید خواهد بود».
بنا به تخمین‌های متعددی که به بیش از ١٠ سال قبل مربوط میشود، اسرائیل ششمین کشور دارای کلاهک هسته‌ای در جهان است. و بر اساس گزارش مرکز مطالعات راهبردی و بین‌المللی واشنگتن، در آن زمان دولت یهودی از ٧۵ تا ۴٠٠ قبضه سلاح هسته‌ای، از جمله بمب هیدروژنی یا گرماهسته‌ای با قدرت بیش از یک مگاتون، در اختیار داشت. موجودی زرادخانۀ هسته‌ای اسرائیل از اواسط دهۀ ٢٠٠٠، به ٢٠٠ واحد رسید و در اوایل دهۀ ١٩٩٠، به فنآوری‌های تولید بمب‌های نوترونی، سلاح‌های هسته‌ای تاکتیکی و «چمدان هسته‌ای» دست یافت (سیمور هرش، «گزینۀ سامسون»، نیویورک، رندوم هاوس، ١٩٩١).
در حال حاضر اسرائیلی‌ها ممکن است یک سامانۀ هسته‌ای استراتژیک سه‌گانۀ مجهز به حمل سلاح هسته‌ای در سه محیط طبیعی داشته باشند:
در خشکی (موشک‌های بالستیک جریکو با برد ۵٠٠ تا ٧٠٠٠ کیلومتر)؛
در هوا (بمب‌افکن‌های «تندر» اف- ١۵١ رام)؛
در دریا (زیردریایی‌های دلفین مجهز به موشک با برد تا ١۵٠٠ کیلومتر).
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در سال‌های ١٩٩٨ و ٢٠٠۴ از اسرائیل، آن هم بسیار گزینشی بازرسی کرد. متخصصان آژانس اجازه داشتند فقط از مجتمع تحقیقاتی هسته‌ای نهال سورک بازرسی کنند، اما به مجتمع هسته‌ای مرکزی دیمونا اجازۀ ورود به آن‌ها داده نشد. در سال‌های ٢٠١٢ تا ٢٠١٣، مذاکره‌کنندگان اسرائیلی در رایزنی‌های غیرعلنی دربارۀ برگزاری کنفرانس منطقۀ عاری از سلاح‌های کشتار جمعی شرکت کردند. اما، سپس از این روند خارج شدند. در اواسط ژوئن ٢٠٢١ و اوایل اکتبر ٢٠٢٣، قطر از آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خواست تا برنامۀ هسته‌ای اسرائیل را مورد راستی‌آزمایی و تحت پادمان‌های بین‌المللی قرار دهد و بدین نحو، امضای پیمان منع گسترش تسلیحات هسته‌ای را برای تل‌آویو تسهیل کند. اما، هیچ چیز تغییر نکرد. اسرائیلی‌ها هیچ توجهی به این موضوع نکردند. زیرا، هیچ اهرم فشار بر روی آن‌ها وجود ندارد و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز قادر به تأثیرگذاری نیست.
بر اساس منطق آمریکایی، آن‌ها «موضع اسرائیل را تحمل کردند. زیرا، هر گونه اعتراف به وجود زرادخانۀ هسته‌ای اسرائیل، منجر به درخواست اعراب و ایرانی‌ها برای خلاص شدن از شرّ آن خواهد شد. این در شرایطی است که آمریکا و اسرائیل درگیر کارزاری هستند تا ایران، کره شمالی و دیگر بازیگران خطرناک را به امتناع از فعالیت‌های خود در این زمینه وادار کنند». بنابراین، «بسیاری از کشورهای در حال توسعه بر این باورند که پاسخگو کردن ایران به دلیل نقض معاهدۀ منع اشاعۀ تسلیحات هسته‌ای در شرایط خودسری اسرائیل، با هیچ منطقی سازگار نیست».
بر اساس گزارش المیادین بیروت، «آثار استفادۀ اسرائیل از سلاح‌های هسته‌ای در غزه معلوم شده است. تجزیه و تحلیل نمونه‌های خاک غزه در سال ٢٠١٠، وجود اورانیوم ضعیف‌شده در آن را ثابت کرد». همچنین خاطرنشان شد که در سال ٢٠٢١، «یک گزارش علمی مندرج در مجلۀ معتبر نیچر تأئید کرد که اسرائیل در حملات به لبنان در سال ٢٠٠۶ و نوار غزه در سال‌های ٢٠٠٨ و ٢٠١۴ از سلاح‌های هسته‌ای جدید که با انفجار پرتوهای با دمای بالا و نوترون‌ها منجر به مرگ میشود، استفاده کرده است». هر چند این نوع تسلیحات «امضای شناسایی از خود به جا می‌گذارند، اما محصولات شبه‌شکافت سزیم-١٣٧ را باقی نمی‌گذارند». آمریکا نیز در سال ٢٠٠٣ در فلوجه (عراق) و قبل از آن در کوزوو از این نوع تسلیحات استفاده کرده است».
بر اساس برآوردهای بسیاری از کارشناسان، تسلیحات هسته‌ای اسرائیل در حال حاضر مصر، سوریه، ترکیه، ایران، عراق، قفقاز، مناطق جنوبی روسیه، تا حدی شمال آفریقا و بالکان را «پوشش» می‌دهد.
فهرست کشورهای شریک تأمین‌کنندۀ مواد خام برای تولید سلاح‌های هسته‌ای بسیار گسترده است: طبق آمار تجارت بین‌المللی (٢٠٢٣)، فهرستی از تأمین‌کنندگان محصولات گروه کالایی ٢٨۴۴ «عناصر شیمیایی رادیواکتیو و ایزوتوپ‌های رادیواکتیو (شامل عناصر شیمیایی شکافت‌پذیر یا تولید مثل و ایزوتوپ‌ها) و ترکیبات ترکیبی آن‌ها را می‌توان تهیه کرد. مخلوط‌ها و باقیمانده‌های حاوی این فرآورده‌ها:
بلژیک با ٢٣ درصد سهم (٣ میلیون و ١۶٠ هزار دلار آمریکا)؛
هلند – ١٩ و نیم درصد (٢ میلیون و ۵٩٠٠٠٠ هزار دلار آمریکا)؛
آمریکا – ١٧ و ٣ دهم درصد (٢ میلیون و ٣١٠٠٠٠ هزار دلار آمریکا)؛
آلمان – ١٢ و ٣ دهم درصد (١ میلیون و ۶۴٠٠٠٠ دلار آمریکا)؛
سوئیس – ١٠ و یک دهم درصد (١ میلیون و ٣۴٠٠٠٠ هزار دلار آمریکا)؛
اسپانیا – ۵ و ۶ صدم درصد (۶٧۴ هزار دلار آمریکا)؛
نروژ – ٣ و ٨٧ صدم درصد (۵١۶ هزار دلار آمریکا)؛
کانادا – ٢ و ٣۴ صدم درصد (٣١٢ هزار دلار آمریکا)؛
ایتالیا – ٢ و ٣۴ صدم درصد (٣١٢ هزار دلار آمریکا)؛
فرانسه – ١ و ۵٩ صدم درصد (٢١٢ هزار دلار آمریکا).
این واقعیت که اسرائیل در متن یک اقتصاد در حال فروپاشی (کاهش درآمدهای واقعی، افزایش هزینه‌ها، کاهش هزینه‌های دولت، افزایش تعرفه‌ها و غیره)، تسلیحات هسته‌ای در اختیار دارد، هر گونه صحبت از خلع سلاح هسته‌ای در خاورمیانه، از همان ابتدا بی‌معنی است و خود این، نه تنها ایران، حتی سایر کشورهای منطقه را که توانایی تولید «سلاح‌های روز قیامت» دارند، به سوی ساخت «سلاح‌های روز قیامت» سوق می‌دهد».
پی‌نوشت- روز گذشته، دومای دولتی فدراسیون روسیه معاهدۀ مشارکت راهبردی جامع بین روسیه و ایران را که در ژانویه توسط رؤسای جمهور ولادیمیر پوتین و مسعود پزشکیان، امضا شد، تصویب کرد. آندره رودنکو، معاون وزیر امور خارجۀ فدراسیون روسیه گفت: «اگر چه در این سند تشکیل اتحاد نظامی بین دو کشور پیش‌بینی نشده است، اما در صورت حمله به جمهوری اسلامی، مسکو از همۀ امکانات برای حل مناقشه استفاده خواهد کرد».
هفت عنوان مقاله از میان چندین ده مقالۀ مرتبط با موضوع:
آمریکا و اسرائیل بر علیه ایران
تأئید سخت رئیس پنتاگون در سنا و خواست اسرائیل برای جنگ با ایران
آمریکا و اسرائیل در حال تدارک «طرح ب» برای ایران
آمریکا خواستار تسلیم ایران است، نه مصالحه با آن
سیاست کنونی آمریکا در قبال ایران، ناگزیر به جنگ منتهی خواهد شد
خیز آمریکا برای سرنگونی حاکمیت اسلامی در ایران
٢٣ فروردین- حمل ١۴٠۴
