نقش پیشه وران در رشد اقتصادی و معرفی فرهنگ کشور
به از صانع به گیتی مقبل نیست زکسب دست بهتر حاصل نیست
(مرحوم ناصر خسرو بلخی)
هر قدر در تاریخ کشور بیشتر به گذشته نظر اندازیم پیوسته نقش و اثر پیشه وران و صنعتگران و ساخته های مفید دست آنها را در زندگی جامعه و مردم مشاهده می نمائیم. در روزگارانی که نه ماشین وجود داشت و نه صنایع ماشینی، تمام نیازمندیهای مردم به واسطه پیشه وران با استعداد تأمین میگردید. هنگامی که تولید صنعتی به مقیاس بزرگی بوجود آمد، همزمان سطح نیازمندیها نیز ارتقاء یافت، در حالیکه جای رشته های معین محصولات پیشه وری را تولید بزرگ صنعتی اشغال کرد ولی تقاضا برای صنایع دستی اصیل کماکان به جای خود باقیمانده است. چه کسی میتواند بگوید که جای قالین و قالینچه مرغوب افغانی را قالین و قالینچه ماشینی بگیرد؟ از همین لحاظ است که سازمان یونسکو تاریخ بیستم جوزا را سالروز جهانی صنایع دستی نامگذاری کرد که همه ساله از این روز در جهان تجلیل به عمل می آید.
رهبری اتحادیه ملی پیشه وران به اساس درک عالی از مقام و نقش پیشه وران در رشد و تقویه اقتصادی، حل خواستهای شهروندان و معرفی فرهنگ کشور داشت طی پیشنهادات، تاریخی را به کمیته اقتصادی شورای وزیران جمهوری اسلامی افغانستان غرض شناختن این روز به صفت روز ملی پیشه وران افغانستان ارایه نمود. اعضای کمیته اقتصادی و شورای وزیران جمهوری دولت اسلامی افغانستان بخاطر احترام به مقام والای پیشه وران پیشنهاد متذکره را تأیید و تصویب نمودند که از آن تاریخ همه ساله این روز با تدویر محافل و نمایشگاه ها در کشور تدویر میگردد.
از اینکه پیشه وران نظر به شهادت تاریخ پرافتخار کشور دو هزار سال قبل از میلاد توانسته بودند با انجام کارهای مفید خویش خدمات را برای هموطنان و جهانیان انجام دهند، ما نیز مکلفیت داریم به پیشواز از روز بیستم جوزا یعنی روز ملی پیشه وران افغانستان و روز جهانی صنایع دستی چند نکته خدمت خواننده گان گرامی از کارنامه ها و دستاوردهایشان یادآور شویم.
باید بخاطر داشت که بافت قالین های مرغوب و هنرآفرین محصول کار دستان زنان باافتخار ما در کشور بوده، آنها توانستند با انجام این کار، کشور و مردم ما را به جهانیان، مردم دارای فرهنگ عالی و مستعد معرفی نمایند. آثاری که از گذشته از جمله طلا تپه، کاشی ها و هنر معماری هرات باستان، بقای بلخ کهن، آثار بی نظیر بامیان، غزنه، هلمند و سایر نقاط کشور، نشان میدهد که اصناف و پیشه وران در هر زمان در نزد مردم و جامعه، مقام والایی داشتند و منحیث خدمتکاران مردم مورد احترام قرار گرفته و میگیرند.
حضرت محمد (ص) نیز کسبه کار را دوست خداوند (ج) خطاب کرده است. از اینکه شرف و غزت پیشه وران مثل سایر زحمتکشان در جامعه ما بلند است، در شهرهای افغانستان، کوچه ها، محلات، مسجدها، قرآء بنام صنف های مختلف مسمی شده است. به طور مثال میتوان از کوچه سنگتراشی، آهنگری، قلعه جوراب بافان، شهرآرا، کلالی، دهمزنگ، قلعه نجارها، کوچه شمعریزها، کوچه پوستین دوزها، سراجی، سرای بوریا بافی، جتکری و ده ها کوچه دیگر در شهر کابل، چتگری، مسگری، چرمگری در مزار شریف، چرمگرخانه در اندخوی، کوچه های زرگران، خرادان و ده ها مثال نظیر آن در سایر ولایات، قرآء، کاردگری، باغ شیخ، پوستین دوزان، خواجه میرک کلالان، مسجد پوستین دوزان، سلمانی ها، قلعه نجارها در ولسوالی استالف نام برد.
از زمان های قدیم در میان پیشه وران و اهل حرفه میهن ما شخصیت هایی وجود داشته و دارند که در سیاست، مبارزات آزادیخواهی شرکت و شهرت داشتند. یعقوب لیث صفار از میان تبار لیث که اصلا مسگر بودند به مثابه علمبردار آزادی و خود ارادیت از سرزمین ما برخواسته اند. از این لحاظ اسم وی به یک نام ارجمند مبدل شده است. نظر به نوشته قلم بدستان توانای کشور، عظم سیستانی، صفاریان که پنجاه سال حکومت کردند و خدمات خوبی را برای مردم انجام دادند، اکثریت شان را اعیاران و پیشه وران تشکیل میداد. نخستین بنیان گذار هنر تمثیل سادین قناد و شاگردانش بودند. عبدالسلام چوب باز مسگر بود. خلیفه فیض محمد چوب باز پیشه زرگری داشت. فخر آهنگر، خلیفه غوث آهنگران و خلیفه نوری حلبی ساز در میان مردم به پهلوانی شهرت داشتند؛ و هزاران تن دیگر که در رشته های خویش پیشتاز بودند نامهایشان هنوز سر زبان ها میباشد. لنگرخان کاکه در ولسوالی استالف برای مجاهدین وقت در جریان جنگ دوم افغانستان و انگلیس باروت میساخت، از همین لحاظ بود که اصناف و پیشه وران در هر زمان مورد توجه شاهان نیز قرار داشتند. در عصر احمدشاه بابا خواجه قاسم شاه نظر و حسن خان از توپ سازان و آهنگران بزرگ زمان خویش بودند و توپ های زمزمه، خسم افکن، زیزنگ، زلزله از آثار صنایع دستی آنها بوده که سالهای سال در بالاحصار کابل از آن نگهداری میشد.
اعلاحضرت تیمورشاه محله آهنگران و بازار آهنگران را در حصه دروازه لاهوری در جوار شاهی کابل معین کرد و برای پاینده خان صافی و زیردستان او زمین بخشید تا برای خود به آبادی منازل و دکاکین بپردازند. پسران استاد پاینده محمدخان صافی هر یک علی خان و محمد امین خان نواسه های تراباز خان صافی بوده، فن آهنگری و اسلحه سازی را از پدران خویش به ارث گرفته بودند. استاد امین خان در جنگ افغان و انگلیس دستگاه اسلحه سازی آهنگرخانه را از روی احتیاط از حصه دروازه لاهوری شهرکابل که در معرض هجوم متجاوزین قرار داشت به علاقه ده سبز کابل انتقال داد. بعد از انجام وقایع متذکره آن را به شهر کابل انتقال داده از جانب عبدالرحمن خان رتبه نگرانی کارخانه اسلحه سازی به وی داده شد. کار نجاری ارگ ریاست جمهوری را مرحوم سید محمد خان نجارباشی و حاجی محمد شریف باشنده گان ولسوالی استالف در زمان امیرعبدالرحمن خان انجام داده اند.
غازی امان الله خان از تولیدات داخلی حمایت میکرد، استفاده از تولیدات داخلی از جمله لباس را برای مامورین اجباری ساخت، نمایشگاه دایمی برای معرفی و فروش صنایع دستی در شهر کابل ایجاد کرد. نظام نامه تشویق صنایع را در مجلس وزراء به تاریخ اول ثور 1302 به تصویب رسانید. محصولات دستگاه تولیدی برای ده سال از محصول گمرکی برای پنج سال از مواد مورد ضرورت معاف و زمین طور رایگان در اختیار مالکین قرار داده میشد. اجناس و مواد تولید شده که خواستهای هموطنان ما را مرفوع مینمود برای تورید آن از خارج کشور اجازه داده نمیشد. اولین باروت ساز سفید رضا بیگ متخصص ترکی در زمانی که وفات نمود شخص امان الله خان در جنازه اش اشتراک نمود. استیشن های برق در پغمان، جلال آباد، قندهار زیر کار گرفته شد، تجارت رونق وسیع پیدا کرد، گمرکات متعدد داخل کشور لغو گردید، مردم با وجود موجودیت فقر، در زمان امان الله خان سرک ها ساختند، مکاتب آباد کردند، برای معارف اعانه میدادند، داوطلبانه مالیات خود را افزودند، کار اجباری و بیگار تکس های متعدد بازار از پیشه وران لغو گردید. بعد از تحولات هفتم ثور سال 1357 تصامیم بسیار عمده و اساسی بخاطر حمایت از تولیدات داخلی از جمله صنایع دستی اتخاذ گردید. معافیت از مواد خام و تولیدات، محصولات گمرکی، مالیات، تهیه زمین، بازاریابی در مارکیت های داخلی و خارجی، جلوگیری از تورید اجناس و موادی که در داخل کشور تولید میگردید، تهیه مواد خام به قیمت مناسب از مؤسسات تولیدی و تجارتی، خریداری اجناس و مواد تولید شده آنها توسط ارگان های دولتی و مؤسسات داخلی و خارجی سبسایدی برق، شکر، پنبه، توزیع روزانه یکصد و بست تن آرد و چهل هزار لیتر تیل برای خبازان شهرکابل به نرخ دولتی، توزیع هزاران تن شکر برای کلچه پزان و قنادان، توزیع ده ها هزار لیتر تیل برای قنادان و کلچه پزان نیز به نرخ معین دولتی توزیع میگردید. کوپراتیف های چرمگری بریکوت و پوستین دوزی استالف در سال1368 در نمایشگاه کشور بلغاریا اشتراک در جمله چهل کشور اشتراک کننده مفتخر به مدال طلا و دیپلوم افتخاری گردیدند. اولین کنگره اتحادیه ملی پیشه وران افغانستان به تاریخ نهم میزان 1366 خورشیدی برعلاوه ششصد و ده تن نماینده گان پیشه وران سراسر کشور از حرفه های مختلف و عده ای از رجال ارشد حزبی و دولتی نیز اشتراک ورزیده بودند که در تالار انستیتوت پل تخنیک در کابل تدویر یافته بود. در جریان کار کنگره اتحادیه و اساسنامه آن تصویب گردید. شورای مرکزی و هیئت اجرائیه اتحادیه ملی پیشه وران افغانستان در فضای آزاد و دموکراتیک انتخاب شد. مرحوم رضوان قل تمنا اولین رئیس و محمد حسن سپاهی از جمله سه معاونین انتخاب شده آنزمان میباشند. وظایف عمده و مهم اتحادیه پیشه وران به مثابه یک سازمان اجتماعی در امر همکاری همه جانبه به منظور ارتقای مؤثریت کار ازدیاد تولید و بهبود کیفیت محصولات، تشخیص اساسات حقوقی، دفاع از منافع اجتماعی و اقتصادی طرح ریزی گردید. در کنگره نقش پیشه وران در سهم گیری اقتصاد ملی که در آن زمان بیش از چهل فیصد تولیدات ناخالص ملی را تولید مینمودند برجسته گردید. از اینکه پیشه وران بنابر موقعیت اقتصادی خویش یک نیروی تحول پسند، ترقیخواه و صلح جو میباشند. تشکیل اتحادیه آنها در آن زمان امر ضروری پنداشته شد. پیشه وران با ایجاد شوراهای ولایتی و ولسوالی خدمات بزرگ را تا اخیر سال 1369 به هموطنان خویش انجام دادند. بعد از تحولات در کشور به وقوع پیوست. با شعله ور شدن جنگهای خونین، اصناف و پیشه وران مثل سایر هموطنان خسارات جبران ناپذیر را متقبل، صدها هزار خانواده مجبور به ترک وطن شدند.
بعد از ایجاد دولت انتقالی و انفاذ قانون اساسی و سازمان های اجتماعی، رهبری اتحادیه توانست بعد از تدویر کنگره دوم و سوم کارهای قابل ملاحظه را برای صدها هزار اصناف و شهروندان انجام دهد که طور مختصر از آن یادآور میشوم.
شوراهای ولایتی در اکثریت ولایات و یازده ولسوالی که بیش از هشتاد هزار تن در یک هزار اتحادیه و انجمن منسجم و ایجاد گردیده، اتحادیه توانست عضویت در کمیته اقتصادی شورای وزیران جمهوری اسلامی افغانستان، کمیته حل منازعات پیشه وران در وزارت اقتصاد، شورای خبرگان شاروالی کابل، عضویت اتاق تجارت و صنایع افغانستان را کسب نماید، توزیع لوح تقدیر برای چهل و سه تن پیشه وران پیشتاز، تدویر کنفرانس ها بخاطر حل چالش های مالیه دهنده گان، دسترسی به قرضه و زمین، سهم گیری فعالانه غرض طرح و تصویب مقرره کرایه، جایدادهای شاروالی، اجرای میلیونها افغانی قرضه برای پیشه وران از بانک های خصوصی، تأکید برای احساس و تأسیس بانک های زراعتی و انکشاف صنعتی، پیشنهادات غرض جای برای اصناف از جمله قنادان، پیشنهاد غرض ایجاد یک مجتمع صنایع دستی در کشور، شامل ساختن جای موترفروشان در ماستر پلان شهر کابل، تأسیس مجتمع کتاب فروشی، ایجاد ورکشاپ های ترمیم وسایط در دروازه های شهر کابل و سایر محلات کاری، سهم گیری فعال بخاطر بهتر شدن محیط زیست، اشتراک در کارهای داوطلبانه مساعی مشترک با داره شاروالی کابل غرض احداث سرک های میوه تازه و ترکاری، غرس ده ها هزار نهالهای زینتی در شهرهای کابل، هرات و غیره، اخذ ویزه برای هزاران تن پیشه ور در ولایت هرات غرض سفر به کشور ایران، مساعد نمودن زمینه دید و بازدید پیشه وران ولایت هرات، بدخشان، کندز، تخار به ولایات جمهوری اسلامی ایران و تاجکستان، جلب همکاری ده ها قلم اجناس مورد ضرورت به ولایات سمنگان، لغمان، غرنی و بامیان از مؤسسه GIZ، سازماندهی اولین برنامه پیشه ور برتر و توزیع جوایز نقدی از پنجصد الی دوهزار دالر امریکائی برای سی و یک تن، فراغت هزاران نفر از کورسهای آرایشگری که برای بلند بردن مهارت های مسلکی و بهداشتی در کورسهای دو ماه سهم گرفته بودند، معرفی هزاران نفر به کورسهای آموزشی و ورکشاپ های علمی بخاطر بلند بردن مهارت های مسلکی و بهبود ارتقای کار، سهم گیری در کورسها و سمینارهایی که به واسطه اداره GIZ غرض بلند بردن مدیریت و امور مالی در ولایات کندز، بدخشان، بلخ، سمنگان، بغلان و تخار تدویر یافته بود، تدویر کورسهای آموزشی انگلیسی و کمپیوتر به همکاری اداره GIZ، سهم گیری بخاطر تجلیل از روزهای ملی و مذهبی، نشر و پخش دستاوردهای پیشه وران و ابتکارات آن و معرفی پیشه وران مجرب که خدمات قابل ملاحظه را به کشور و مردم انجام داده از طریق مجله پیشه ور و وبسایت، تلویزیون، روزنامه ها، نشر و پخش ده ها هزار مجله، خبرنامه به زبان های دری، انگلیسی، طرح و ترتیب ده ها شعار، بنر و استن بخاطر بلند بردن آگاهی اصناف و پیشه وران، طرح و پخش هزاران جلد اساسنامه اتحادیه ملی پیشه وران افغانستان.
خلاصه اینکه از روز جهانی صنایع دستی و روز ملی پیشه وران زمانی در کشور تجلیل به عمل می آید که با وجود انجام کارهای فوق الذکر بیش از پنجصد هزار دستگاه های تولیدی، خدماتی و تجارتی اصناف و پیشه وران هنوز هم به نسبت عدم حمایت از تولیدات داخلی و تثبیت مالیات غیرعادلانه به مشکلات فراوان مواجه بوده، ده ها هزار آن به شکست مواجه شده است. به باور ما یکی از عوامل عمده تشدید بحران، رکود اقتصادی و معرفی کشور ما در ردیف فاسدترین و تهیه کننده 90% مواد مخدر جهان، عدم توجه و حمایت از تولیدات داخلی در کشور میباشد. با وجود سرازیر شدن قریب به نود میلیارد دالر زیرنام کمک به افغانستان در زندگی میلیونها خانواده تغییراتی نیامده؛ فقر، بیکاری، بیماری، افزایش انواع خشونت های خانوادگی، ناامنی ها، سرقت های مسلحانه، آدم ربائی ها رو به افزایش میباشد.
به نسبت عدم امیدواری به آینده، فرار سرمایه به خارج کشور رو به افزایش بوده، آگاهان امور از ناحیه تصویب نشدن قانون منع تطهیر پول و جلوگیری از تمویل تروریزم مطابق معیارهای جهانی اظهار نگرانی نموده، پیامد آن را با شامل شدن بانک های افغانستان در لست سیاه بزرگترین جفای عظیم و انجام جنایات جبران ناپذیر می خوانند. قیمت مواد رو به افزایش بوده، میلیونها تن به نسبت مشکلات اقتصادی، جاری شدن سیل های خون به مواد مخدر مبتلا شده اند.
گرچه آقای اشرف غنی احمدزی در یک محفل بزرگ به تاریخ 15/3/1393 برنامه کاری اقتصادی خویش را معرفی، رشد، انکشاف، تولیدات داخلی را یکی از راه های اساسی بیرون رفت از بحران موجود خواند. حالا وقت آن رسیده بخاطر تجلیل واقعی از این روز تاریخی و سایر روزهای ملی و مذهبی و کاهش دشواریهای فوق، کاندیدان پیشتاز ریاست جمهوری به جای وعده های بلندبالا، خواست و نظریات عمده مؤالدین از جمله اصناف و پیشه وران را شامل برنامه کاری خود سازند عمده ترین خواستهای پیشه وران را که در کار روزمره با آن مواجه اند و نیاز مبرم شان تلقی میگردد قرار ذیل اند:
– ایجاد مجتمع های صنایع دستی در شهرهای بزرگ برای فعالیت های تولیدی کوچک و فروش محصولاتشان
– ایجاد بانک انکشاف صنایع و یا صندوق حمایت و تشویق از پیشه وران که برای تشبثات کوچک و متوسط و پیشه وران قرضه هایی با شرایط سهل و سود کمتر را اجرا نماید، به این ارتباط میتوان از ذخایر دافغانستان بانک، پول که از مدرک فروش تصدی های دولتی بدست آمده و کمک مؤسسات بین المللی استفاده نمود.
– تدوین قانون کرایه که مناسبات عادلانه بین مالک و مستأجر را و فضای مصئون فعالیت را در درازمدت برای پیشه وران تأمین کند.
– تنظیم مالیات مناسب و عادلانه و مالیات ثابت با درنظرداشت وضعیت مالی و درآمد پیشه وران اصناف مختلف که برای آنها قابل پرداخت باشد و از بین بردن مالیات انتفاعی در فعالیت های کوچک.
– معافیت مالیات تا پنج سال برای پیشه وران رشته های تولید.
– وضع سیاست گمرکی مبتنی بر حمایت از تولیدات داخلی، پائین ترین نرخ برای مواد خام، وسایل و ماشین آلات وارداتی و تعرفه های بلند برای کالاهای توریدی که مشابه آن در داخل کشور تولید میشود.
– توجه به بازاریابی در بازارهای جهانی از طریق تدویر نمایشگاه ها و اعزام نماینده گان پیشه وران غرض بازاریابی به خارج کشور.
– توزیع زمین برای پیشه وران به منظور ایجاد کارخانه های کوچک تولیدی مانند قنادان، فلزکاران، نجاران و مبل سازان، بوت دوزان، پروسس کننده گان مواد غذائی و غیره.
با انجام کار های فوق، اصناف و پیشه وران ما بتوانند مقام عالی و جایگاه قبلی خویش را با رشد، انکشاف و بازاریابی تولیدات خویش دوباره دریابند.
دردمند
