موشک از دریای سرخ به تجارت جهانی
درگیری در باریکۀ غزۀ در حال گسترش به فراتر از منطقه است
والری بورت (VALERY BURT)
ا. م. شیری
حوثی‌های جنبش انصارالله یمن همچنان خطوط پر تردد کشتیرانی در دریای سرخ را تهدید می‌کنند. حملات به کشتی‌های تجاری موجب اختلال جدی در تجارت جهانی شده است. اما این تنها یکی از پیامدهای احتمالی محاصره است.
از کانال سوئز و تنگه باب‌المندب بعنوان مسیر اصلی تجاری بین اروپا و آسیا، روزانه تقریباً دو و نیم تریلیون دلار بار حمل می‌شد که تقریباً ۱۲ درصد از محموله‌های حمل شده از طریق راه‌های آبی را تشکیل می‌داد. اکنون آن‌ها از مسیر دماغه امید نیک در آفریقای جنوبی عبور می‌کنند. با توجه به اینکه این مسیر سه هزار و پانصد مایل دریایی طولانی‌تر است، موجب ده روز تأخیر در سفر دریایی و به تبع آن هزینه‌های اضافی می‌شود. این هزینه‌های اضافی را طبیعتا مصرف‌کنندگان خواهند پرداخت.
این وضع که هم اکنون به یک واقعیت عینی تبدیل شده، باعث افزایش قیمت نفت و گاز در اروپا شده است.
اروپایی‌ها به دلیل تیرگی روابط با مسکو و توقف عرضۀ انرژی از روسیه، اولین ضربه را به دنیای قدیم خود زدند. و حالا در دریای سرخ یک شوک جدی جدید وارد می‌شود! روزنامۀ انگلیسی فایننشال تایمز این محاصره را «بزرگترین بازتوزیع تجارت جهانی از زمان حملۀ روسیه به اوکراین» خواند.
حملات حوثی‌ها توسط پهپادها و انواع موشک‌ها تقریباً روزانه اتفاق می‌افتد. خوشبختانه تاکنون تلفات جانی نداشته است. اما هیچ کس نمی‌تواند احساس امنیت کند. مثلاً، نفتکش سوان آتلانتیک که با پرچم نروژ در حال انتقال سوخت زیستی از فرانسه به جزیرۀ «Reunion» در اقیانوس هند بود، اخیرا مورد اصابت قرار گرفت.
می‌توان گفت که در سیمای حوثی‌های «انصارالله» نیروی جدیدی در افق سیاسی ظاهر شده که قادر است شرایط خود را به کشورهای بزرگ، از جمله آمریکا دیکته کند. «انصارالله» یکی از تندرو‌ترین گروه‌های مسلح در جهان است. شعار آن کاملاً واضح است: «مرگ بر آمریکا، مرگ بر اسرائیل، لعنت بر یهودیان، پیروز باد اسلام».
جناح رزمندۀ سازمان شیعی از مبارزان تندرو با تجربه رزمی فراوان تشکیل یافته است. زرادخانۀ آن کاملاً مدرن است؛ شواهدی وجود دارد که حوثی‌ها ممکن است به موشک‌های بالستیک با برد تا ۲۰۰۰ کیلومتر مسلح باشند. علاوه بر این، انصارالله روابط بسیار نزدیکی با حماس و حزب‌الله دارد. گمان می‌رود این جنبش از سوی ایران حمایت می‌شود و گفته می‌شود که برای هدایت موشک‌ها و پهپادها، اطلاعاتی را در اختیار یمنی‌ها قرار می‌دهد.
اقدامات حوثی‌ها خودجوش به نظر نمی‌رسد، بلکه برنامه‌ریزی شده است. آن‌ها اقدامات خود را محاسبه نموده و به عواقب آن اندیشیده‌اند. این درک آن‌ها درست بود که هیچکس نمی‌خواهد با آن‌ها درگیر شود. این اتفاق، علیرغم درخواست آمریکا برای شرکت در عملیات «نگهبان شکوفایی» با هدف شکستن محاصره در حال وقوع است.
از میان کشورهای حوزۀ خلیج فارس، تنها بحرین به ائتلاف پیوست. عربستان سعودی و امارات متحدۀ عربی برغم تلاش‌ها برای متقاعد کردن، پیشنهاد آمریکا را رد کردند. این کشورها ثروتمند، مرفه و خواهان ادامۀ صلح‌آمیز فروش نفت هستند و از اقدامات حوثی‌ها متضرر نخواهند شد: شاید آن‌ها نفت را از مسیر طولانی‌تری منتقل کنند، اما همچنان پول خود را دریافت خواهند کرد.
عربستان سعودی و امارات از درگیری با اسرائیل بر سر غزه اجتناب کرده‌اند و نمی‌خواهند وارد رویارویی با حوثی‌ها بشوند. سعودی‌ها مدت طولانی با حوثی‌ها جنگیدند، نه تنها موفقیتی کسب نکردند، حتی متحمل تلفات سنگین هم شدند. در سپتامبر ۲۰۱۹، یمنی‌ها بزرگترین پالایشگاه نفت جهان در ابقیق را بمباران کردند. این امر باعث کاهش تولید نفت عربستان و افزایش شدید قیمت‌ها در بازار جهانی گردید.
اکنون به نظر می‌رسد همه چیز به سمت امضای توافقنامۀ صلح با حوثی‌ها، توافقی که ریاض می‌تواند عمدتاً به لطف کمک و میانجیگری «دوست جدید» خود- ایران امضا کند، پیش می‌رود.
برخی‌ها از نپیوستن مصر که از اقدامات حوثی‌ها متحمل خسارات جدی شده است، تعجب می‌کنند. اما واقعیت این است که حوثی‌ها به عنوان مدافعان دین در جامعه محبوب هستند، بسیاری از ساکنان کشور از آن‌ها حمایت می‌کنند. زیرا، حوثی‌ها در حال جنگ با اسرائیل و آمریکا هستند. در چنین شرایطی، جنگ با آن‌ها می‌تواند منجر به یک انفجار اجتماعی در مصر شود. بنابراین، قاهره تصمیم گرفت علیرغم ضررهای مالی، خطر نکند.
ائتلافی که با عجله توسط آمریکا تشکیل شد، مشکوک به نظر می‌رسد. اعلام شد که آن علاوه بر خود آمریکا متشکل از انگلیس، بحرین، کانادا، ایتالیا، فرانسه، هلند، نروژ، استرالیا، سیشل و اسپانیا خواهد بود. اما مادرید قبلا از شرکت در عملیات «نگهبان شکوفایی» امتناع کرده بود. آیا به این دلیل است که این تعهد گران است، خطوط کلی دقیقی ندارد و موفقیت آن اصلاً تضمین نیست؟ ممکن است «فراریان» دیگری هم پیدا شوند.
احتمال دارد که کشتی‌های تجاری توسط کشتی‌های جنگی که موشک‌ها و پهپادهای پروازی از یمن را رهگیری می‌کنند، محافظت شوند. اما این، یک جنگ واقعی خواهد بود که آن نمی‌تواند بدون تلفات و احتمالاً غرق شدن کشتی‌ها باشد. حوثی‌ها سلاح‌های قوی‌تری نسبت به آنچه در حال حاضر استفاده می‌کنند، دارند. اگر آن‌ها بخواهند دریا را مین‌گذاری کنند، چه اتفاق خواهد افتاد؟
از نظر تئوری، گزینۀ حمله به پایگاه‌های حوثی‌ها در قلمرو آن‌ها امکان‌پذیر است. خطرات حمله یا حتی تهاجم احتمالی هنوز توسط واشینگتن محاسبه نشده است. همۀ این‌ها آمریکا را به فکر کردن وامی‌دارد. از یک طرف باید هر چه زودتر مشکل حل شود، زیرا پول زیادی از دست می‌رود. از طرف دیگر، عجله کردن خطرناک است. خطر بزرگی برای تحمل خسارات جدی، هم از لحاط نظامی و هم از نظر اعتبار وجود دارد.
تا کنون، فقط یک چیز روشن است و آن این است که سنگین‌ترین هزینه‌ها را آمریکا باید متقبل شود. البته، آمریکایی‌ها از سوی کشورهای ناتو حمایت خواهند شد. اما بحرین یا سیشل بدبخت چه فایده‌ای دارد؟ کانادا و استرالیا با نشان دادن شوخ طبعی خاص خود، چندین کشتی جنگی برای ائتلاف فراهم کردند.
اقدامات حوثی‌ها تجارت جهانی را تهدید و قوانین بین‌المللی را نقض می‌کند. نمونۀ حوثی‌ها ممکن است توسط سازمان‌های تندرو دیگری در آسیا و آفریقا دنبال شود که قادرند راه‌های حمل و نقل مهم دیگر را تحت پوشش اهداف سیاسی و غیره مسدود کنند. این نه تنها افزایش جدی قیمت‌ها، بلکه سقوط کنترل نشده آن‌ها را نیز تهدید می‌کند. و ظهور «نقاط داغ» جدید می‌تواند باعث یک جنگ جهانی شود.
تانکرها و حامل‌های گاز روسیه به حرکت در مسیرهای خطرناک ادامه می‌دهند. شاید به این دلیل است که برای آن‌ها… امن است. تهران که روابط نزدیکی با مسکو دارد، به راحتی می‌تواند از حوثی‌ها بخواهد که به کشتی‌های روسیه کاری نداشته باشند.
نقل از: وبگاه بنیاد فرهنگ راهبردی
مطالب مرتبط:
ــ «نگهبان شکوفایی» بمثابه نقطۀ جوش
ــ پیش‌بینی ایران مبنی بر محاصرۀ دریای مدیترانه به دلیل اقدامات آمریکا در غزه
۸ دی- جدی ۱۴۰۲
