عقل در سیاست و دین...!

فلسفه وجودی انسان یا عقل بگفته ارسطو و غزالی عبارت…

عید مستمندان

عید رسیده به دل داغدار شکوه ز ایام کند بی شمار حال…

به پاس لطف!

امین الله مفکر امینی        2025-24-03! عزیزی تحفــــــه داد بمـــــــــن شاهِ جهــــــان قلمــی کـــه…

ناپاسخگویی های روشنفکرانه و سرنوشت غم انگیز مردم افغانستان

نویسنده: مهرالدین مشید اوضاع ناهنجار کنونی و مسؤولیت های همگانی روزی معلم…

طلوع حماسۀ نوروزی؛ نمادی از ایستاده گی برای زنان افغانستان

نویسنده: مهرالدین مشید نوروز رنگین کمانی از تنوع فرهنگی و همدیگر…

شمارۀ 70 سوسیالیسم کارگری

 شمارۀ 70 سوسیالیسم کارگری نشریه سازمان سوسیالیست‌های کارگری افغانستان

رنگِ زمانه!

امین الله مفکر امینی      2025-17-03! ای اشک آهسته بـــریزکـه دردم زخودواغیــــاراست هرکـــــه رابلطف…

جشن نوروز 

رسول پویان  هزارِ چهچـه زن بـوسـتان نوروز است  هزار بیت وغزل بر…

یک"  تل"  "خان"، هزاران تلخان حماسه 

نویسنده: مهرالدین مشید اسطوره های تاریخی و حماسه های تلخانی هر کس…

هودج گل

شادباش ای دل ز بشگفتن خبر دارد بهار در چمن گلهای…

  و من به دور‌دست‌ها نگاه می‌کنم تا روزنی برای فردای…

محمدعثمان نجیب بهار میمنت میمونی‌ست، اگر باشکوه‌تر شکوهنده‌گی داشته باشد. چیزی…

  بهار امید

               کاش بینم  همجا  فصل  بهاران  باشد  نور خورشید بهر روزنه  یکسان…

تخم مهر کاشت دربهار!

امین الله مفکر امینی            2025-21-03! هـــــزاران بهارآمــــــد وهم هـزارانِ دیگـرآیــــــد ولی بهارزنده گـــــــی…

دشمنی با زمامداران و سیاستگران خاین را قومی نسازید

نویسنده: مهرالدین مشید ارایۀ راهکار ها برای همگرایی بجای زهر پاشی…

سراسری انجمن سراسری حقوقدانان افغانستان اعلامیه هیات اجراییه انجمن

سیزدهم مارچ ۲۰۲۵ مطابق ۲۳ حوت ۱۴۰۳ شمسی هیات اجراییه انجمن…

له ښاغلي (استاد پوهاند ډوکټور اجمل ښکلي) سره د سمبولیسم…

مرکوال: انجنیر عبدالقادر مسعود ادبي مکتبونه د هغو خوځښتونو، نورمونو، لیدتوګو…

صفای عشق 

رسول پویان  جلوۀ صـورت حـدیـث خـفـتۀ سـیرت کند  عقل ازسودای دل لرزان…

تبلیغات نفاق انگیز

تبلیغات نفاق انگیز گاهی اوج می‌گیرد و گاهی فروکش می‌کند،…

افغانستان در چرخه ی بازی های ژئوپلیتیک کشور های منطقه…

نویسنده: مهرالدین مشید برتری های ژئوپولیتیکی افغانستان و ناکارآمدی زمامداران و…

دزد گورستان شهر یا بهلول دانای دگر؟

در این سیاهه میان سپید‌سرایی و هیچ‌مه‌دان‌سرایی شناوری دارم.محمدعثمان نجیبآن…

«
»

معرفی اثر پر ارزش “فلسفه تاریخ و سیری گذرا بر تمدن بشری

میر عبدالواحد سادات

کمال مسرت است که روشنفکران و تحصیل یافته گان افغانستان که از “بدحادثه” مجبور به ترک کشور گردیده اند؛ در جلای وطن، قلم را “پل  وصل”  با “اصل” ساخته و دانش و تجارب خویش ؜را با نسل جوان شریک می؜نمایند. 

درین کسوف تاریخ و در احوال ناهنجار که هست و بود تاریخی و فرهنگی افغانستان به نابودی کشانیده شده است؛ عطف توجه و پرداختن به تاریخ، کار ارزشمند روشنگرانه پنداشته می؜شود؛ تا نسل جوان آگاه باشند که خم و پیچ ها و شکست ها “پایان” تاریخ نمی؜باشد. 

همانطوری که نه آموختن از تاریخ یکی از دلایل شکست ها است؛  درک تاریخی و کسب تجارب آن می؜تواند یکی از عوامل به پا ایستادن مجدد ملت؜ ها نیز باشد.

تاریخ یکی از مهم‌ترین عرصه؜ های دانش بشری است که تمام ابعاد زندگی، جغرافیه، سیاست و اقتصاد به درک تاریخی و تاریخ هرکدام ارتباط دا رد.کسی که تاریخ می؜خواند، با گذشتگان و نسل؜ های پیشین در واقع هم ؜روزگار می؜گردد؛ معرفت شناسی و انسان شناسی می؜آموزد؛ لذت می؜برد و با عبرت؜سرای تاریخ آشنا می؜گردد. تاریخ نه تنها مربوط به مطالعه گذشته است؛  بلکه برای تغییر و تأثیر در حال و آینده نیز حایز اهمیت می؜باشد.

برای توضیح بهتر موضوع، دیدگاه استاد زرین کوب فقید را از کتاب شان «تاریخ ایران بعد از اسلام» مرور می؜نمایم: 

«تاریخ نه آیینه عبرت است؛ نه کارنامه جهل و خیانت. تاریخ راستین، سرگذشت زندگی انسان؜ هاست که زندگی کرده اند و حتی در راه آن مرده اند. اما آنچه برای مورخ اهمیت دارد آن نیست که این انسان؜ها چگونه مرده اند؟ موضوع اصلی آن است که آنها چگونه زیسته اند؟ کسی که تاریخ را چنان که هست می؜نگرد به کمک آن می تواند فاصله زمان را در هم نوردد و زندگی کنونی خویش را در زندگی انسان؜های گذشته و دنباله آن مشاهده کند. لیکن این فایده وقتی حاصل تواند شد که تاریخ تنها سرگذشت فرمانروایان و نام آوران نباشد؛ سرگذشت همه مردم و داستان زندگی تمام طبقات باشد.»

تاریخ نگاری به عنوان یکی از ابعاد و مظاهر فرهنگ و تمدن حائز اهمیت بسیار است. اهمیت مطالعه سیر تاریخ نگاری یعنی شناخت زمینه ؜ها، انگیزه؜ ها، انواع شیوه ؜های تاریخ نگاری، آثار و منابع تاریخی، مورخان و علاقمندان به تاریخ را قادر می سازد تا به درک دقیق؜تری از تاریخ دست یابند و با اطمینان بیشتر به نقد و سنجش اخبار و منابع تاریخی بپردازند. 

بحث تاریخ نویسی اعم از تاریخ طبیعی، انسانی و تاریخ جامعه بشری  سر نخ دراز دارد و با هردودت (۴۲۵ ق م) که از او بحیث «پدر تاریخ نگاری» یاد می؜شود و یونان باستان پیوند می؜خورد. تاریخ نگاری  و پرداختن به تاریخ چه بشکل انتزاعی و ثبت رخدادهای گذشته و  یا به شیوه پژوهش، تحقیق و تدقیق آن موضوع علم تاریخ است که عرصه های مختلف زندگی بشر از فرهنگ، اقتصاد، جامعه، مردم، تمدن، مدنیت، دولت؜ ها، نظام ؜ها (تاریخ سیاسی) را از مراحل اولی و تا امروز را احتوا می؜نماید.

فلسفه تاریخ که گذشته را با دید فلسفی بررسی می؜نماید؛ عرصه دیگر پرداختن به تاریخ  است که رشته آن به ابن خلدون می؜رسد. 

درک مادی تاریخ و درک تاریخ اجتماع و جامعه بشری بر مبنای مادی  (ماتریالیسم تاریخی) در ادوار مختلف تاریخی، شیوه مارکسیستی پرداختن به مسایل تاریخی است.

بیهقی مؤلف کتاب معروف تاریخ مسعودی (در مورد غزنویان) پدر تاریخ نگاری مستند قدیم ما  محسوب می؜گردد که بقول خودش رسالت مورخ را چنین بیان می؜دارد:

 «داد تاریخ» را می «ستاند» و ناگفته تاریخ را بازنویسی نماید». 

“فلسفه تاریخ و سیر گذرا بر تمدن بشری”  حاصل تحقیق و نگارش، فرهنگی و پژوهشگر گران ارج است که در رشته تاریخ تحصیلات عالی دارد و با شناخت همه؜جانبه از  چگونگی تاریخ نگاری و اهمیت این  علم در شناخت تاریخ واقعی بشر دارد. 

پژوهشگر ارجمند جناب محمدالله وطندوست سعی نموده است؛ با تدوین این اثر، زمینه شناخت گسترده از تاریخ را به خواننده در  عرصه ؜های مختلف تاریخ بشر و جامعه بشری ارائه نماید. 

از دید مؤلف گرامی این اثر، مطالعه تاریخ در واقع «مبارزه با فراموشی” کیستی بشر” است» و کار تاریخ مطالعه تمدن های بشری است . ” تمدنی“ که “میراث مشترک” ابنای بشر است.

سیر تکامل انسان تا چهل هزار سال قبل و مرور دوره های مختلف از آتش تا سنگ و صیقل آن و پیدایش تمدن،  در ادوار مختلف سیرزندگی بشر نخستین ریشه ؜های  بینش ؜های دینی، شکل گیری مفهوم خدایان، یزدان پرستی در دوازده هزار سال قبل و در سه هزار سال قبل و خدای واحد و پیدایش ادیان ابراهیمی در مصر قدیم و بابل را بررسی نموده است.

مراحل شکل گیری تمدن‌ ها سومری، آشوری، بابلی، فنیقی، مادها، گندهارا، هندقدیم، چین، یونان باستان و روم، عصر تاریک اروپا و تفتیش عقاید و همچنان  رنسانس مورد مطالعه قرارگرفته است و معلومات جالب در مورد سابقه مردمان سکاندیناوی، کشورهای اروپایی و موارد ارزشمند در رابطه به پیدایش بینش؜های زردتشت و دین بودایی در کتاب وجود دارد. 

آشنایی با تاریخ قدیم کشور ما، غوری؜ها، غزنویان… نیز شامل مسایل دلچسپ این اثر ارزشمند می؜باشد.

با مطالعه این اثر ،خواننده  تصور عام و همجانبه از تاریخ بشر و چگونگی انکشاف جوامع بشری و ایجاد تمدن ‌ها در ادوار مختلف تاریخی را کسب می؜نماید که بویژه برای نسل جوان و در احوال جاری پراهمیت می ؜باشد.

نشر این کتاب ارزشمند را به  دوست گران ارج و نویسنده ورجاوند جناب وطندوست گرامی از خادمان صادق وطن و مبارزان و روشنگران متعهد که سال؜ های طولانی و متوالی بخاطر وطن و مردم قلم و قدم زده است؛ موفقیت ؜های مزید آرزو می؜برم و صریر قلم شانرا  رساتر می؜خواهم.

                                                                  با حرمت