از برج «عاج ایده ئولوژی انگاری» تا « فرودگاۀ اسلام…

نویسنده: مهرالدین مشید در جهان معاصر، دین نه‌تنها بحیث یک مسأله…

طرح قانون اساسی فدرال برای افغانستان

هرشخص یا هر گروه حق دارد در مورد کشورش طرح…

   یا پیراهن و تنبان یا مکتب  

     نوشته ی : اسماعیل فروغی        درحالی‌که اختلافات و تنش های درونی…

سناریو های احتمالی در برابر حکومت طالبان

نویسنده: مهرالدین مشید افغانستان پسا طالبان را چگونه فروپاشی ای تمثیل…

مزاحمت

نوشته نذير ظفر تورنتو كانادا   ١٣ اپريل٢٠٢٥ نماندند.   تا   بهاران   را ببينم حرير    سبزه    زاران   را ببينم نماندند در  فضاى…

آیا انترناسیونالیسم مرده یا در شُُرُف مرگ است؟

نوشته: گریگ گودلز برگردان: آمادور نویدی انترناسیونالیسم: آیا مرده یا در حال مرگ است؟ سخت است…

ای داد خواهان!

امین الله مفکر امینی                       2025-17-04! زنـــــوای بیکسانِ میهـــــــن دلی آسمان گشته است…

سکولاریسم در تکریم و حرمت به تقدس دین...!

در نخست سکولاریسم مارکسیستی کمونیستی را٬ با سکولاریسم سیاسی که نهاد…

مارکس؛ پیامبر، دانشمند، مصلح اجتماعی ؟

- karl marx (1818-1883) مارکس؛ پیامبر، دانشمند، مصلح اجتماعی ؟ آرام بختیاری مارکس،…

بجزعشق نبینی!

امین الله مفکر امینی       2025-31-03! عشق نـــدارد دین ومــذهب وطریقی دیگــــــــــربــــه هرطرف…

چشم انداز روابط آینده آمریکا وپاکستان وسرنوشت افغانستان

عارف عرفان     بر اساس گزارش ها اختلاف در درون دولت پنهان…

نظریه لنینی حق ملتها برای تعیین سرنوشت خود و توسعه…

ترجمه. رحیم کاکایی موتاگیروف جمال زینوتدینوویچ دکترای علوم فلسفه، استاد دانشگاه دولتی…

 دهل جدیدی بر گردن داودزی دهل‌نواز سابق انداختند

اتن اول را یونس قانونی اجرا می‌کند تا به‌جایی برسد محمدعثمان…

شعار های قومی دشنه های آخته بر پیکر زخمی مردم…

نویستده: مهرالدین نویسنده تراژیدی های بی پایان افغانستان و دورنمای صلح…

    دولتها چگونه ایجاد واداره میشوند 

هرکه آنرا نیست ایستادن بپای خود توان  میشود  بیچاره و محتاج …

بایسته های عدالت قضائی وتأثیرآن برامنیت جامعه وعدالت اجتماعی 

نگارشی از سخی صمیم  از اثر اخیرم  بنام (ناگفته های از…

دلسوز محمد

خانم " #دلسوز_عبدالرحمان_محمد " (به کُردی: #دڵسۆز_عەبدولڕەحمان_حەمە)، مشهور " #دلسوز_محمد…

آمریکا و متحدانش باید غرامت به مردم و کشور ما…

مشورت من برای حقوق‌دانان گرامی کشور! از آمریکا و‌ متحدانش غرامت…

اسارت؛ ایستگاهی حیرت شکن و سیاه چاله ای گریز ناپذیر

نویسنده: مهرالدین مشید اسارت یعنی ایستگاه ی سیاه چاله ی ظلمت…

آراس عبدالکریم 

آقای "آراس عبدالکریم" (به کُردی: ئاراس عەبدولکەریم) شاعر کُرد زبان…

«
»

معرفی اثر پر ارزش “فلسفه تاریخ و سیری گذرا بر تمدن بشری

میر عبدالواحد سادات

کمال مسرت است که روشنفکران و تحصیل یافته گان افغانستان که از “بدحادثه” مجبور به ترک کشور گردیده اند؛ در جلای وطن، قلم را “پل  وصل”  با “اصل” ساخته و دانش و تجارب خویش ؜را با نسل جوان شریک می؜نمایند. 

درین کسوف تاریخ و در احوال ناهنجار که هست و بود تاریخی و فرهنگی افغانستان به نابودی کشانیده شده است؛ عطف توجه و پرداختن به تاریخ، کار ارزشمند روشنگرانه پنداشته می؜شود؛ تا نسل جوان آگاه باشند که خم و پیچ ها و شکست ها “پایان” تاریخ نمی؜باشد. 

همانطوری که نه آموختن از تاریخ یکی از دلایل شکست ها است؛  درک تاریخی و کسب تجارب آن می؜تواند یکی از عوامل به پا ایستادن مجدد ملت؜ ها نیز باشد.

تاریخ یکی از مهم‌ترین عرصه؜ های دانش بشری است که تمام ابعاد زندگی، جغرافیه، سیاست و اقتصاد به درک تاریخی و تاریخ هرکدام ارتباط دا رد.کسی که تاریخ می؜خواند، با گذشتگان و نسل؜ های پیشین در واقع هم ؜روزگار می؜گردد؛ معرفت شناسی و انسان شناسی می؜آموزد؛ لذت می؜برد و با عبرت؜سرای تاریخ آشنا می؜گردد. تاریخ نه تنها مربوط به مطالعه گذشته است؛  بلکه برای تغییر و تأثیر در حال و آینده نیز حایز اهمیت می؜باشد.

برای توضیح بهتر موضوع، دیدگاه استاد زرین کوب فقید را از کتاب شان «تاریخ ایران بعد از اسلام» مرور می؜نمایم: 

«تاریخ نه آیینه عبرت است؛ نه کارنامه جهل و خیانت. تاریخ راستین، سرگذشت زندگی انسان؜ هاست که زندگی کرده اند و حتی در راه آن مرده اند. اما آنچه برای مورخ اهمیت دارد آن نیست که این انسان؜ها چگونه مرده اند؟ موضوع اصلی آن است که آنها چگونه زیسته اند؟ کسی که تاریخ را چنان که هست می؜نگرد به کمک آن می تواند فاصله زمان را در هم نوردد و زندگی کنونی خویش را در زندگی انسان؜های گذشته و دنباله آن مشاهده کند. لیکن این فایده وقتی حاصل تواند شد که تاریخ تنها سرگذشت فرمانروایان و نام آوران نباشد؛ سرگذشت همه مردم و داستان زندگی تمام طبقات باشد.»

تاریخ نگاری به عنوان یکی از ابعاد و مظاهر فرهنگ و تمدن حائز اهمیت بسیار است. اهمیت مطالعه سیر تاریخ نگاری یعنی شناخت زمینه ؜ها، انگیزه؜ ها، انواع شیوه ؜های تاریخ نگاری، آثار و منابع تاریخی، مورخان و علاقمندان به تاریخ را قادر می سازد تا به درک دقیق؜تری از تاریخ دست یابند و با اطمینان بیشتر به نقد و سنجش اخبار و منابع تاریخی بپردازند. 

بحث تاریخ نویسی اعم از تاریخ طبیعی، انسانی و تاریخ جامعه بشری  سر نخ دراز دارد و با هردودت (۴۲۵ ق م) که از او بحیث «پدر تاریخ نگاری» یاد می؜شود و یونان باستان پیوند می؜خورد. تاریخ نگاری  و پرداختن به تاریخ چه بشکل انتزاعی و ثبت رخدادهای گذشته و  یا به شیوه پژوهش، تحقیق و تدقیق آن موضوع علم تاریخ است که عرصه های مختلف زندگی بشر از فرهنگ، اقتصاد، جامعه، مردم، تمدن، مدنیت، دولت؜ ها، نظام ؜ها (تاریخ سیاسی) را از مراحل اولی و تا امروز را احتوا می؜نماید.

فلسفه تاریخ که گذشته را با دید فلسفی بررسی می؜نماید؛ عرصه دیگر پرداختن به تاریخ  است که رشته آن به ابن خلدون می؜رسد. 

درک مادی تاریخ و درک تاریخ اجتماع و جامعه بشری بر مبنای مادی  (ماتریالیسم تاریخی) در ادوار مختلف تاریخی، شیوه مارکسیستی پرداختن به مسایل تاریخی است.

بیهقی مؤلف کتاب معروف تاریخ مسعودی (در مورد غزنویان) پدر تاریخ نگاری مستند قدیم ما  محسوب می؜گردد که بقول خودش رسالت مورخ را چنین بیان می؜دارد:

 «داد تاریخ» را می «ستاند» و ناگفته تاریخ را بازنویسی نماید». 

“فلسفه تاریخ و سیر گذرا بر تمدن بشری”  حاصل تحقیق و نگارش، فرهنگی و پژوهشگر گران ارج است که در رشته تاریخ تحصیلات عالی دارد و با شناخت همه؜جانبه از  چگونگی تاریخ نگاری و اهمیت این  علم در شناخت تاریخ واقعی بشر دارد. 

پژوهشگر ارجمند جناب محمدالله وطندوست سعی نموده است؛ با تدوین این اثر، زمینه شناخت گسترده از تاریخ را به خواننده در  عرصه ؜های مختلف تاریخ بشر و جامعه بشری ارائه نماید. 

از دید مؤلف گرامی این اثر، مطالعه تاریخ در واقع «مبارزه با فراموشی” کیستی بشر” است» و کار تاریخ مطالعه تمدن های بشری است . ” تمدنی“ که “میراث مشترک” ابنای بشر است.

سیر تکامل انسان تا چهل هزار سال قبل و مرور دوره های مختلف از آتش تا سنگ و صیقل آن و پیدایش تمدن،  در ادوار مختلف سیرزندگی بشر نخستین ریشه ؜های  بینش ؜های دینی، شکل گیری مفهوم خدایان، یزدان پرستی در دوازده هزار سال قبل و در سه هزار سال قبل و خدای واحد و پیدایش ادیان ابراهیمی در مصر قدیم و بابل را بررسی نموده است.

مراحل شکل گیری تمدن‌ ها سومری، آشوری، بابلی، فنیقی، مادها، گندهارا، هندقدیم، چین، یونان باستان و روم، عصر تاریک اروپا و تفتیش عقاید و همچنان  رنسانس مورد مطالعه قرارگرفته است و معلومات جالب در مورد سابقه مردمان سکاندیناوی، کشورهای اروپایی و موارد ارزشمند در رابطه به پیدایش بینش؜های زردتشت و دین بودایی در کتاب وجود دارد. 

آشنایی با تاریخ قدیم کشور ما، غوری؜ها، غزنویان… نیز شامل مسایل دلچسپ این اثر ارزشمند می؜باشد.

با مطالعه این اثر ،خواننده  تصور عام و همجانبه از تاریخ بشر و چگونگی انکشاف جوامع بشری و ایجاد تمدن ‌ها در ادوار مختلف تاریخی را کسب می؜نماید که بویژه برای نسل جوان و در احوال جاری پراهمیت می ؜باشد.

نشر این کتاب ارزشمند را به  دوست گران ارج و نویسنده ورجاوند جناب وطندوست گرامی از خادمان صادق وطن و مبارزان و روشنگران متعهد که سال؜ های طولانی و متوالی بخاطر وطن و مردم قلم و قدم زده است؛ موفقیت ؜های مزید آرزو می؜برم و صریر قلم شانرا  رساتر می؜خواهم.

                                                                  با حرمت