دکتر بیژن باران

در سده 20 انقلاب اطلاعات با گسترش شهرنشینی و نفوذ رایانه شخصی در تمدن منجر به رشد خدمات شد. سرمایه داری صنعتی و مالی سده 19 مارکس را نظریه پردازان کوشیدند بسط دهند. گذار جامعه از اقلیت کارگر صنعتی به اکثریت بقه سفیدها با ورود فنآوری در سرمایه داری، برخطی و جهانی شدن سرمایه و کار، پیچیدگی اقتصاد را دامن زد. توهم بسط آرمان کارگران صنعتی اقلیت به اکثریت جامعه را لنین و مائو تبلیغ کرده؛ ولی در سده 20 با رشد خدمات به افزایش طبقه متوسط انجامید.

با فروپاشی شوروی، اصلاحات دنگ شیائوپینگ/ سرمایه داری مخلوط دولتی و خارجی، پیدایش 800 میلیون طبقه متوسط، شکوفانی اقتصادی، به رشد خدمات انجامید. از آمریکا و انگلیس به دیگر ملل سرمایه داری نشت کرده؛ به پیدایش طبقه پریکاریا با 7 لایه منجر شد: ثروتمندان، خبرگان، حقوق بگیران چون آموزگاران، حرفه ایها چون مهندسان، پرولتاریای سنتی در تعمیرگاهها، مستقلها مانند رانندگان اوبر، لیفت، پیتزا رسان، لومپن پریکاریا/ آسمون جل. انقلاب با قبضه قدرت و اصلاحات ناموفق فروپاشد. نمونه: پال پات کامبوج، خروشچف روسیه. 

آمریکای امپریالیست متحد شوروی در ج ج 2 پیروز شد: برنامه مارشال، اصل 4، ایجاد سویفت، رواج دلار ذخیره برای ارز جهانی، سلطه سرمایه جهانی را باعث شدند. پس از ج ج 2، آمریکا 100 نوبل فیزیک و 84 نوبل شیمی، 10 ابر شرکت جهانی چون اپل، مایکروسافت، گوگل، آمازون دارد. در طبیعت قوی پیروز شود. آمریکا سلطه نظامی، ضمانت امنیت دریاها، سرکوب دول یاغی برای نظام جی 7 را در 70 سال گذشته دارد. فوکو نقش قدرت در دولت مدرن با کنترل فرهنگ را بررسی کرد. رابطه قدرت با اقتدار را حنا آرنت در سده 20 تبیین کرد. آمریکا نقش ممتاز فنآوری، اقتدار فرهنگی، جذب سرمایه را در آغاز سده 21 دارد. 

سرمایه داری از صنعتی سده 19 تا خدمات سده 21 با انقلابات به سرمایه داری دولتی رسند که با عدم رقابت، ناکارآمد در جهان است.. جنبش کارگری از کمون پاریس، انترناسیونال 1، 2، 3 تا انقلابات روسیه، آلمان، چین، ویتنام، کوبا گامهای ارزنده برای عدالت اجتماعی، رشد اقتصاد، کنترل توزیع بودند. سپس اصلاحات در چین، ویتنام آیند. اصلاحات خروشچف، ناگی مجارستان، دوبچک چکسلواکی، گورباچف، دنگ شیائوپینگ، نزدیکی ویتنام به آمریکا نشان دادند: انقلاب بدون اصلاحات بعدی بیفرجام ماند. 

یعنی سرمایه داری در تولید بهینه است؛ برای توزیع عادلانه سوسیالیسم در 100 سال دیگر با ملل دارای ثروت اضافی پیدا خواهد شد. سوسیال دمکراسی در 5 کشور اسکاندیناوی دورنمای انباشت سرمایه، عدالت اجتماعی، کمک سرانه زیاد به سازمان ملل را نشان دهد. حدس حدوث سوسیالیسم جهانی در 2117 است. در نبود جنبش کارگری، نظریه پردازان همتراز مارکس با طبقه پریکاریا پدید نیامده اند. اکنون سرمایه داری در فاز انقلاب اطلاعات است که روباتیک، هوش مصنوعی، آتوماسیون- جایگزین بخشی از کار انسان شوند. 

در چین اقتصاد کنز با سرمایه گذاریهای کلان دولت در زیربناهای خود کشور و 3 قاره آسیا، آفریقا، اروپا – بدیل لیبرال دمکراسی آمریکا در شکوفانی اقتصاد می شود. بنوعی سنگاپور، عربستان، امارات هم با اقتصاد شکوفان و دولت اقتدارگرا این بدیل را تقویت کنند. در جزوه 1918 لنین از وجود سرمایه داری دولتی و پتریارکال در روسیه نام برد که در سده 21 در روسیه، سوریه، ایران به دولت مافیایی گذار کرد. فرجامی برای دولت تا دندان مسلح، ناکارآمد، سرکوبگر ثبت نشده است. 

مارکس آینده نگری در تاریخ را با جامعه اشتراکی، فاز بعدی تولید آورد. او نوشت: “زیربنا/ هستی یا طبقات اجتماعی روبنا/ آگاهی یا فرهنگ انسانی را سازد. تاریخ چیزی نیست جز فعالیت انسان‌ها برای پیگیری مقاصد و اهداف خود.” سرمایه داری از فازهای رقابت آزاد، انحصارات، استعمار، فاشیسم، امپریالیسم، گلوبالیزاسیون، دیجیتال، مخلوط دولتی-مافیایی در کشورهای گوناگون گذار کرد.

سرمایه داری بحرانهای ساختاری کار و سرمایه، ادواری بازار عرضه و تقاضا، ناگهانی مانند پیدایش کووید دارد. بحرانها با آموزش از بحران سهام 1929، هزینه ج ج 2، اصلاحات و تفاهمات تجاری گروهی، کنترل پذیر شوند. کشورهای دیگر از سرمایه داری دولتی به سرمایه داری مخلوط با سرمایه خصوصی بومی و خارجی برای تولید بهینه رو کنند. نمونه: ویتنام و چین. برخی هم به سرمایه داری دولتی مافیایی رو کنند. نمونه: روسیه، سوریه، ایران. برخی هم با قرض از نهادهای جهانی و منطق بازار بحران را تعدیل کنند. نمونه: یونان، ایرلند، آرژانتین، آمریکا در بحزان مالی 2008. 

نظریه پردازان کوشیدند تا بموازات تغییر طبیعی سیر اقتصاد را تبیین کنند. نمونه: روش دیالکتیک طبیعت انگلس، 4 مقاله تضاد فلسفی مائو: تغییر، تضاد خاص/ عام، وحدت، کیفیت. ماتریالیسم تاریخی طبقات، منافع، نتیجه تاریخ طبقات در هر جامعه کاویده شده اند. نمونه: مارکس، دستنویسهای اقتصادی و فلسفی 1844، 18 برومر. او بر ارزش اضافی و صنایع سنگین سده 19 تاکید کرده؛ در سده 20 صنایع سبک، خدمات، تفریحات، مصرف، طبقه متوسط، آتوماسیون هم افزوده شدند. د. کاهنمان، صاحب نوبل اقتصاد، سیر کیفیت در تاریخ نه کمیت را اینگونه نوشت: “هیچکس با اعداد تصمیم نمی گیرد؛ او نیاز به شرح دارد.”

پیدایش خدمات، فروپاشی اردوگاه، ادغام فنآوری در سرمایه داری، بسط قدرت دولت از نیمه آخر سده 20 در مفروضات گسترش کارگران صنعتی، زوال دولت، تکامل به سوسیالیسم، سقوط سرمایه داری سده 19 تغییر پدید آوردند. نظرات مارکس و انگلس ناشی از انقلاب صنعتی انگلستان، انقلاب سیاسی فرانسه، فلسفه آلمان، جنبش سندیکایی کارگران اروپا، فعالیت این 2 در انترناسیونال 1 و 2 بودند. آنها ایجادگر جنبش کارگری نبوده؛ بلکه خود نتیجه آن جنبش بودند. 

اقتصاددان نوکینز، ستیگلیتز صاحب نوبل گفت: فنآوری چنان سریع رشد می کند که از تعداد مشاغل صنعتی/ مانوفاکتور سریع بکاهد. نظام جهانی والرشتاین- هر یک جنبه های سرمایه سده 20 را روشنگری کردند. عصر امپریالیسم مگداف، امپریالیسم نو در عمل بهمن نیرومند به آلمانی، تغییر آب و هوا ناومی کلاین، جنبشهای کارگری و رهایی بخش بقلم اصحاب مانثلی رویو، سرمایه داری دولتی بتلهایم، سرمایه انحصاری پال سوییزی، در مورد وابستگی پال باران پیش زمینه ها را روشن کردند.

ورود فنآوری با سامانه دیجیتال در زیرساختهای سرمایه داری اقتصاد جهانی را بسیار پیچیده کرد. ولی تکامل سرمایه داری آمریکا، نقش کارگران را روشن در جذب سرمایه مستقیم/ دی اف آی 3 تریلیون دلار سالانه، شبکه برخط مالی بورس سهام جهان، گسترش پریکاریا، نکند. مارکوزه نوشت: “در اتوماسیون جایگزینی نیروی کار زنده با سرمایه، پایه‌ی مادی سوسیالیسم را فراهم کند.” حق تالیف، رویالتی، کمیسیون از کار هنری، نرم افزار، دانش بر زنجیره بلوکی، پول دیجیتال در سرمایه داری سده 21 برخلاف صنعتی سده 19 فرموله کردن خدمات دیده نشود. در آمریکا 84% جی دی پی از خدمات، 15% از صنعت در 2023 بود. 

اقتصاددانهای سده 20 با ادغام فنآوری در سرمایه داری نتوانسته اند تئوری اقتصاد را بدون مدلهای آماری-رایانه ای به روز کنند. تبین تئوریک خدمات مرحله بعد از انقلاب صنعتی اکنون در حال تکوین است. سرمایه در سده 21 پیگتی نشر 2014 کوششی در بیان اقتصاد با منحنی ها و جداول حسابداری اکسل بود. مقالات دانشگاهی عمیق ولی دید محدود نشر شدند. 

یک نظریه افتصاد با سلطه خدمات در جنبش جهانی پدید نیآمد؛ با وجود آمار وسیع دولتی، تحلیل ارقام تجارت، نظرات منتشره، پیچیدگی سرمایه داری با فنآوری، رشد سهام برخط جهانی، مقررات امور مالی جهانی، امور تجاری با اعتبارات دیجیتال در خدمات، نبود جنبشهای پریکاریا، زنجیره جهانی اجزای کالاها در رابطه با منابع، بازار، کار. 

در پایان سده 20 جهت و آینده سرمایه داری را نظریه پردازان با فرمولهای عام طبقات، تولید، سود ترسیم کامل نکردند. تجریدات چون ارزش اضافی، ماتریالیسم تاریخی، طبقات در جامعه مارکس سده 19 اقتصاد انگلیس هنوز در سده 21 در کشورهای 5 قاره راهگشا یند. افزایش هزینه دولت در اقتصاد خصوصی مانند اقتصاد کینز عهد روزولت، ارزش اضافی کارگران شوروی در کمک به جنگهای رهایبخش ضدامپریالیسم سده 20، شاید مگاپروژه های زیرساختی چین امروزی تبیین شوند. 

خود انقلاب کبیر را هم، دیکتاتوری ناپلئون کودتای 18 برومر/ نوامبر 1799 را تخطئه کزد. فقط چین و ویتنام، همچون انقلاب 1776 آمریکا، با اصلاحات تداوم و اقتصاد شکوفا دارند. فرانسه با انقلاب کبیر، انگلیس استعماری، امپریالیسم آمریکا به فاشیسم نرفته؛ لیبرال دمکراسی اند. آنها به گلوبالیزاسیون 1970 رسیدند. ژاپن، ایتالیا، آلمان مغلوب از فاشیسم به لیبرال دمکراسی رسیدند. 

ریچارد وولف در انحصارات رقابتی و «دموکراسی در محل کار» نوشت: “در نظام سودمحور، کارگران در مورد اینکه یک کالا یا خدمات «کِی، کجا و چگونه» تولید شود هیچ کنترل و قدرتی ندارند. در سرمایه‌داری، کارفرمایان- نه کارمندان- تصمیم گیرند چه زمانی، کجا و چگونه فناوری‌های جدید را به کار بگیرند. هوش مصنوعی هم به تقویت سلطه‌پذیری آن‌ها کمک ‌کند.” 

او با این حال امیدوارانه ابزار هوش مصنوعی را برای تغییر مناسبات سرمایه‌دارانه‌ی کارفرما- کارکن در جهت افزایش اوقات فراغت کارکنان سندیکایی در تعاونی‌ کارگری مؤثر خواند. این همان فرصت سود/ انتخاب اجتماعی است که با موتور بخار، برق، نوآوری، نیمرسانا، روباتیک، رایانه، ماهواره، بیسیم، اطلاعات، هوش مصنوعی، حجم عظیم داده، فنآوری در 4 سده سرمایه‌داری ارائه شد. در سده 20 یک شرکت با ا و م / اکوزیشن و مرجر یعنی خرید و الحاق خود را توسعه داده؛ تقویت کند. مایکروسافت با خرید و الحاق اوپن ای آی و چت تصویری سکایپ وارد هوش مصنوعی شد. 

تصمیمات کارفرمایان عمدتاً به این بستگی دارد که آیا فناوری‌های جدید برای افزایش سود، پیشی از رقبای تجاری، راحتی مصرفکننده، سرعت چرخه تولید- انبار- مصرف کارگران بکار رود. در نتیجه، ادغام فناوری در سرمایه‌داری تخصصی از حیطه بوروکراتهای خارج است. لابی شرکت‌های کارفرمایان با متخصصان در مقابل کارکنان، دولت را راهنمایی کنند. 

در عصر دیجیتال، انتظارات مشتریان با اپ تلفن هوشمند، انگشت گزینه بر صفحه تصویر لمسی منیو/ لیست آیکونی برای خرید برآورده شوند. اکنون زنجیره غذای سرپایی/ فست فود جهانی پیشخوان خرید را بدون فروشنده/ آتوماتیک کرده. بجای افزایش اوقات فراغت کارکنان، زن و مرد خانواده کار کنند تا خرید تفریحی بیشتر شود. لذا اتوماسیون به فراغت کارگر نیانجامید؛ بلکه به پیدایش خزید تفریحی رسیده است. 

زنجیره فست فود تغذیه را استاندراد کند. با حجم عظیم مسافر، غذای آشنا جذاب است. بزرگترین زنجیره فست فود در جهان اینها یند: مکدونالدز 40 هزار تا، کی اف سی، برگر کینگ، پیتزا هات، دومنیوز، بسکن-رابینز، دانکین دونات، ستارباکس، سابوی، تاکو بل. در 2023 تولید خودرو در جهان به میلیون اینها یند: چین 24، ژاپن 7، هند 5، آمریکا 2 مقام 8م. نیز بازار جهان برای جستجوگر رومیزی و موبایل/ متحرک اینها یند: کروم 70%، اج 12% دوم. VGraphics 2021

رسانه های عمومی، تفریحات، تلفن همراه، بالگرد، جر اثقال رفیع، کامیون لودر، فورک-لیفت، روبات،دریل/ مته تونلسازی، کمربند متحرک/ کانویر بلت، فنآوری در تسریع امور اجتماعی، ساختمانی، کشاورزی، صنعتی، سیاحتی را نشان دهند. برجهای مسکونی بلند رنگارنگ، اسلکه های عظیم، فرودگاههای عظیم، آتوبان، پل، راه آهن، تونلسازی سریع بپا شوند. تطویل هر پروژه هزینه را بالا برد. تراک اغذیه سرپایی/ فست فود، رستوران خود- یاری/ سلف-سرویس، برندهای واحد، خدمات اوبر، خودرو کرایه ای مانند ایویس- ظاهر همشکل در 5 قاره گلوبالیزاسیون شده اند. 

راحتی مصرفکننده با فناوری‌، نوآوری، کار کم‌تر، راحت‌تر، شرم کم‌ترِ نیروی کار حاصل شود. در ایران کار دفتری یا نوکر دولت شرم کمتری از کار یدی داشت. یعنی همه‌ی مردم راضی شوند. البته، سود اضافه‌ی سرمایه‌داران از پیشرفت‌های فنی برایشان اوقات فراغت بیشتر، ثروت نجومی، زندگی تجملی را به بار آورد. برخی به نهادهای پژوهشی، آموزشی، خیریه از ثروت بادآورده وجوه کلان اهداء کنند. 

دانش در تولید، پاتنت/ ثبت اختراع برای رویالتی/ کمیسیون را سرورهای حسابداری مانند ارزش اضافی مارکس محاسبه کرده؛ به حساب بانکی صاحب اختراع با کنترل دولت واریز کنند. اختراع شامل اثار مهندسی، هنری، ادبی، فکری شود. گذار از دانش ثبتی به عمومی/ جنریک دارو در جهان گسترش یافته است. نمونه: هند، ایران، چین. 

قاضی سعید نوشت: در گروندریسه مبحث «قطعه ماشین» چرخشی از نظریه‌ی کار پایه‌ی ارزش به دانش و “عقل عمومی” است. مارکس نوشت: «رشد سرمایه‌ی پایا نشان ‌‌دهد که دانش عمومی جامعه تا چه اندازه به یک نیروی تولیدی مستقیم بدل شد. از همین رو شرایط فرایند زندگی اجتماعیْ خود تا چه اندازه در کنترل عقل عمومی قرار گرفته؛ بنا به آن دگرگون شده اند.» بقول او دانش بمثابه یک «نیروی تولیدی مستقیم» است که در سده 21 در رشد خدمات تعیین کننده است. رک نقد اقتصاد سیاسی، منبع گودرزی،

آنتونیو نگری و هارت در کتاب امپراتوری نشر در 2000 نوشتند: “جهانی‌سازی و کالایی‌سازی خدمات با تولید عواطف، پتانسیل ایجاد تغییرات اجتماعی- ابعاد نجومی دارند.” نگری گفت: امپراطوری، امپریالیسم حتی از نوع آمریکایی آن نیست، بلکه جامعه جدید در سرمایه‌داری جهانی‌شده، «فضایی است که جایی برای قدرت وجود ندارد؛ قدرت در آن همه جا و هیچ جاست.» این طبقه کارگر است که شیوه تولید را تغییر دهد و نه برعکس. نگری در این دوره مشاهده ‌کرد: خط تولید انفورماتیک و اتوماتیک‌ جای فوردگرایی/ فوردیسم را گرفته؛ «کار غیرمادی و سرمایه‌داری شناختی» در حافظه رایانه، هوش مصنوعی، روبایتک است. 

نگری در رابطه با سازمان مسلح چریکی بریگاد سرخ ایتالیا در جهت عدالت مردمی 4 سال زندان شد. فرار به فرانسه، در تبعید، تا 17 سال با فوکو، دلوز، گاتاری همسنگر بود. او به روزنامه چپگرای لیبراسیون گفت که اکنون می‌تواند از حقوق جدید بشر جهان وطن مانند حقوق اقلیت‌ها، پناهجویان، کارگران مهاجر دفاع کند؛ «این مزخرفات دولت-ملت» را کنار بگذارد.

پ. ویرنو نوشت: «دانش انتزاعی کاملاً در شرف بدل شدن به نیروی اصلی تولید است.» نیز کارگران به «مخزنی از مهارت‌های شناختی» بدل شوند که «در قالب ماشین‌آلات شیئیت نمی یابد.» پس «سهیم شدن در عقل عمومی به بنیان واقعی هر نوع پراکسیس/ جهد با نتیجه بدل ‌شود.» پل استیسی، ترجمه‌: سهراب نیکزاد، سایت نقد. دانش انتزاعی، عقل عمومی، مهارت شناختی- نهفته در خدمات، حق تالیف را در بر داشته؛ بخشی از هزینه تولیدگران است. 

وروفسکی قانون کار پایه ارزش را در سرمایه داری پیشرفته کنونی در حال زوال دید. او نوشت: “سرمایه داری مدرن به نظام فئودالی مالکان سرزمین های دیجیتالی کاملا دگردیسی یافته است. نمونه: 2 شرکت آمازون و علی بابا. زیرا حدود 40% ارزش اضافی یا سود تولید کنندگان را، در عرصه گردش، بعنوان حق مالکانه فروش دیجیتالی دریافت کند. در نتیجه قیمت فرآوردههای تولیدی با پایه مادی پیشرفته تر هم به نسبت پرداخت بهره مالکانه دیجیتالی افزایش یافت. بطوریکه بخشی از مقدار گرانی کالاها، و در کل، تورم موجود در بازارها را منعکس کند.” لذا عصر سرمایه داری خدمات چند % تورم ذاتی دارد. 

“در تولید سرمایه داری نه تنها کارگر مزدی مدام در کارگر مزدی بازتولید ‌شود، بلکه همواره به تناسب انباشت سرمایه اضافه ‌شمارى کارگران مزدی را نیز تولید کند. پس قانون عرضه و تقاضا در مورد [قوه] کار در خط صحیح هدایت ‌شود، نوسانات دست مزدها در چارچوبى محدود ‌ماند که برای استثمار کاپیتالیستى رضایت‌بخش است. سرانجام وابستگى اجتماعى کارگر به سرمایه‌دار، که وجودش ضرورت حتمی دارد، تضمین شود. سرمایه جلد اول، بخش 8: انباشت باصطلاح اولیه، فصل 33: تئوری نوین استعمار، ترجمه جمشید هادیان. https://pecritique.com/2023/10/01 

آرمانگرایی باور به کمال انسانی در شرایط عینی ناموفق است. در نوشته ها، بیانات، فعالیتهای گروه، محفل، سازمان، حزب، کشور بدون رعایت هزینه دنبال شود. آرمان عدالت اجتماعی از عیسی، کاوه آهنگر، اسپارتاکوس تا مزدک، عطار، لادبن یوشیج، سلطانزاده، پویان، گلسرخی، سلطانپور، تقی شهرام تا ایثار جان برای باور خود به سعادت انسان در “جریده عالم ثبت” است. 

ارمغان آنها به بشریت شجاعت، رزمندگی، سعه صدر است. برخی آرمان خواهان باور را با بقا آمیخته؛ جان از “دامگه حادثه” بدر برده تا خدمات فرهنگی و آگاهی برای مردم بیآفرینند. آنها تکفیر شده؛ در گورستان رسمی اجازه دفن نیافتند. نمونه: خیام، رازی، فردوسی، ناصر خسرو، حافظ، هوشنگ آرین پور، باقر مومنی. برخی هم در بیان خط عوض کرده؛ واقع بین تر شدند. نمونه: داستایوسکی، گالیله، خلیل ملکی. برخی به تبعید رفتند. نمونه: برشت، خویی، ساعدی، بزرگ علوی.

غریزه عدالت و حقیقت یابی در انسانها در تاریخ و میمونها در آزمایشات ضبط شده اند. در عصر مدرن این 2 غریزه با مبارزه طبقاتی، قبضه قدرت سیاسی، سازماندهی نیروهای بیرون از حکومت، پایگاههای نظری و عملی یافتند. کمون پاریس نقطه آغاز برای گسترش مبارزات کارگری خواهان عدالت و روشنفکری خواهان حقیقت بود. 

سندیکاهای کارگری، روشنفکران عدالتخواه، مبارزات قهرآلود از فرانسه، آلمان، روسیه، به چین، ویتنام، کوبا کشیده شدند. سده 20 شعار عدالت و حقیقت با آزادی و رهایی از استعمار 3 قاره آفریقا با پاتریس لومومبا، آسیا میرزا کوچک خان، آمریکای لاتین با چه گوارا را بحرکت در آوردند. زیربنای این شعارها حرکت سرمایه بود که از انگلستان با انقلاب صنعتی سده 16 به اروپا، ژاپن، هند، ایران، مصر گسترش یافت.

کمون پاریس 1871 نخستین حکومت 3 ماهه آرمانگرای سوسیالیسم بود. از آن پس راههای دیگری برای آرمان حکومت کارگری تجربه شدند. در آلمان 1918، روسیه 1917، چین، ویتنام، کوبا، کره، غنا با نکرومه، آمریکای لاتین با دکتر آلینده، آسیا با دکتر سوکارنو، آفریقا با سرهنگ ناصر- این آرمان اشکال ویژه یافت. مرحله کنونی شیوه تولیدی در انباشت ثروت، سرمایه داری است با رنگهای بومی مانند: دولتی، خصوصی، لیبرال، دیکتاتوری، نولیبرال، جمهوری با رهبر دائم یا ادواری، سلطنتی مطلقه، مشروطه. 

انترناسیونال 1 و 2 و 3 بیانگر عوامل ذهنی سازمانها و عینی اعتصابات در 160 سال جنبش کارگری اند. نخستین جامعه کارگران، بین‌الملل اول ۱۸۶۴- ۱۸۷۶ را مارکس 1818- 1883 و احزاب کارگری پایه‌ گذاشتند. شکست کمون، افول مبارزات و رهبری کارگران در انترناسیونال 1، مارکس را به انحلال آن کشاند. علیه ترور خونین بورژوازی فرانسه، او فعالیت‌ شدید کرد. در همه اروپا فشار بر انترناسیونال 1 شدت یافت. عناصر مردد کنار کشیدند. دیگر فعالیت آن در اروپا ناممکن شد. 

لذا کنگره لاهه ۱۸۷۲ رای به رفتن این مرکز به نیویورک داد. در کنفرانس فیلادلفیا 1876 رسماً منحل شد. انگلس و احزاب کارگری بین‌الملل 2 را از پاریس آغاز کردند. در ۱۹۲۳–۱۸۸۹ تا بعد از مرگش بجا ماند. در هامبورگ 620 نماینده از 41 حزب سوسیال دمکراسی حضور داشتند. با مدل 5 کشور شمالی، هنوز ادامه دارد. روز جهانی کارگر و روز جهانی زنان از دستآوردهای انترناسیونال 2 بودند. انترناسیونال 3، کمینترن از ۱۹۱۹ تا ۱۹۴۳ فعالیت کرد. لنین پس از پیروزی انقلاب روسیه آن را آغاز کرد؛ استالین در 1943 منحلش کرد.

چند سده تغییرات سرمایه داری اینها یند: انباشت سرمایه، بازارهای رقابتی، ارزش اضافی، سیستم قیمت، رسمیت حق مالکیت خصوصی، حق تالیف/ پاتنت/ ثابت اختراع، سامانه مراودات تجاری بین الملی/ آی بی اس، سازمان تجارت جهانی، مبادله کار مزدی داوطلبانه. انقلاب فاز گذرا در جامعه برای اصلاحات مانا است. نمونه: انقلاب 1776 آمریکا به امپریالیسم، مرحله عالی انحصارات سرمایه داری با حکومت لیبرال دمکراسی رسید. چین 1949 انقلابی به اصلاحات 1971 رسید. ویتنام از 1990 تجارت عادی با آمریکا دارد. 

پس از جنگ سرمایه داری جهان در همایش مالی و ارزی سازمان ملل، برتن وودز- نیوهمشایر، تابستان 1944، دلار ارز تجاری جهانی تعیین شد. اکنون ارز ذخیره جهانی 60% دلار، 30% یورو، مانده پوند، ین، یوان/ رن من بین اند. در رابطه با ارز تجاری جهانی دلار و امنیت تراکنشها، آمریکا زیربناهای تجارت جهان، امنیت دریاها، شبکه سویفت، برخطی بورسهای عمده، ساختن تراشه های قویتر سرورها، نرم افزارها، دی بی ام اس/ سیستم مدیریت پایگاه داده، مخابرات بیسیم ماهواره ای را دارد. 

گذار از سرمایه داری به مرحله عالیتر تمدن بشر برای عدالت اجتماعی، توزیع ثروت، حفظ زیستبوم، سکونت در سیارات جبری است. سوسیال دمکراسی 5 کشور اسکاندیناوی راه موفق از سرمایه داری کنونی به سوسیالیسم آتی است. راه دوم، ویتنام و چین در پسا انقلاب، با اصلاحات اقتصاد را شکوفان کردند.

5 کشور شمال اروپا بعلاوه نیوزیلند نزدیک استرالیا مدل موفق حکومت سوسیال دمکراسی در رفاه و شادی شهروندان دارند: آنها سرمایه داری خصوصی بازارگرا برای عرضه و تقاضا، سرمایه داری مخلوط خصوصی برای تولید، توزیع، بیمه دارند. دولت انتخابی، ادواری، فراگیر است؛ بهداشت، آموزش عمومی، 3 قوه حاکمیت را دارد. دولت رفاه کامل، کار، مسکن، شرکتهای هواپیمایی نیمه دولتی، مهد کودک، ترابری، بهداشت، حقوق تقاعد، شبکه ایمنی دارد. سیاست آنها دمکراتیک چند حزبی تک مجلسی است؛ وکلا در تناسب با جمعیت، در انتخابات گزیده شده؛ در مواردی با رفراندوم قانون تغییر کند.

این 5 کشور در تعیین دستمزد، با روش چند مرحله چانه زنی بین کارفرما، دولت، اتحادیه کارگران، اینها را دارند: آزادی احزاب و رسانه ها، ترقی و پویش اجتماعی، مالیات بالا بر همه، اتحادیه های کارگری، کوشش به بهبود زیستبوم، نهادهای مدنی، بیمه بیکاری. آنها برابری کامل مرد و زن دارند. گاهی همه کابینه زن اند. نهادهای جهانی رتبه بندی، ترقی کشورهای عضو سازمان ملل را سنجند. این 5 کشور بالاترین شاخص شادی، اچ دی آی/ شاخص توسعه انسانی، درآمد سرانه، صلح دوستی، سرانه کمک مالی به سازمان ملل را دارند. 

تاریخ 5 کشور اسکاندیناوی بقرار زیر است: در دهه 1930 سوسیال دمکراتها، از نوع انترناسیونال 2، رهبری جامعه را گرفته؛ برنامه، مدیریت، نقش شان در جهان را ایفا کردند. در رقابت جهانی در سده 21 اینها را انجام دهند: کاهش مقررات و فساد، افزایش خصوصی سازی خدمات عمومی، گسترش شبکه ایمنی، شفافیت دولت، آزادی بیان، جذب پناهجویان از آسیا و آفریقا. گرچه گاهی جایزه نوبل گیرند، ولی در فنآوری نوین بپای آمریکا نرسند. در 2023 پناهجویان جهان 114 میلیون نفر بودند. 

زمان پیدایش سوسیالیسم حدس زده شود. در 2017 کشورهای اسکاندیناوی، اتحادیه اروپا، جی 20 تولید ناخالص ملی بالا داشته؛ 50 کشورند که ظرف 50 سال پس از ج ج 2 به این تکامل درآمد رسیدند. در جهان 200 کشور اند؛ 50 بر 200 یک/ چهارم جهان انباشت سرمایه کافی دارند. لذا در 50 سال 50 کشور، در 100 سال آینده هم 100 کشور تولید بالا خواهند داشت.

10 کشور لوکزامبورگ، عربستان، قطر، کویت، امارات، سنگاپور، 4 عضو کوچک سازمان ملل هم رفاه اقتصادی دارند؛ ولی از عدالت اجتماعی بویژه در مورد اقلیتها و کارگران خارجی فاصله دارند. نیز دین هم باید به مرحله فردی رسیده؛ از دولت کاملا جدا باشد. دولت هم باید رو بزوال باشد. 

پس سرانگشتی سوسیالیسمِ 2117 برای دین فردی، زوال دولت، تقسیم ثروت، عدالت اجتماعی در کار، خانه، آموزش، خوراک، پوشاک، بهداشت، تفریح/ شادی برای همه ممکن گردد. مفروضات: سرمایه داری برای انباشت سرمایه ضروری است. برخی از خواستهای کارگران در کشورهای سرمایه داری اجرا شوند.

منابع. ‏2024‏/01‏/16 فاکتها از ویکی پیدیا با ویراست آمدند. 

چرا مارکس هنوز برای ما اهمیت دارد؟ ماشین ها https://engare.net/marx_alination/

ریچارد وولف، هوش مصنوعی: سود در مقابل آزادی، ترجمه‌ی خسرو صادقی بروجنی.

در عصر اطلاعات، روباتیک و هوش مصنوعی از مارکس چه می‌آموزیم؟ https://l.facebook.com 

پیتر هیودیس، انسان‌گرایی مارکسیستی رایا دونایفسکایا و بدیل سرمایه‌داری، ترجمه‌ی گودرز اقتداری 

کاظم علمداری 2021 چرا شوروی فروپاشید alamdari_ussr_collapse.pdf (iran-emrooz.net)

Share on Facebook

Tweet

Follow us