جنگ بر سر غزه، تاریکی در انتهای تونل
والری بورت (VALERY BURT): سیاه چال‌های سه سطحی ساخته شده در طول سال‌های طولانی، یک چالش جدی برای ارتش اسرائیل است.
ا. م. شیری: تقلیل هجوم دیوانه‌وار آمریکایی- اسرائیلی به فلسطین، نسل‌کشی و اخراج مردم این سرزمین مظلوم از خاک خود به حمله به غزه و جنگ علیه حماس، یک اشتباه فاحش و غیرقابل اصلاح است. حملۀ استعماری-صهیونیستی به فلسطین در ۷ اکتبر گذشته به بهانۀ جعلی حملۀ حماس به دولت یهودی، دقیقا تکرار هجوم سفیدهای وحشی اروپایی به آمریکای شمالی و توحش آنها در قتل‌عام صاحبان اصلی این سرزمین‌ها و تشکیل کشور جعلی آمریکاست. هر نگرشی غیر از این، به آن منجر خواهد شد که در آمریکا شد.
آتش جنگی که اکنون در خاورمیانه شعله می‌کشد، در نوع خود بی‌نظیر است. پیش از این هرگز یک ارتش کامل از زیر زمین به دشمن حمله نکرده بود. و هرگز در تاریخ چنین چیزی دیده نشده که ارتش دیگری در زیر سطح زمین به جستجوی دشمن بپردازد. اما بیش از دو ماه است که این اتفاق در غزه افتاده است.
اکنون اسراییلی‌ها در حیرتند که جنبش اسلامی حماس با چنین آگاهی از این موضوع چگونه میتواند ساخت شبکۀ تونل‌های زیرزمینی را در نوار غزه سازماندهی کند. لازم به یادآوری است که در سال ۲۰۲۱، شبه‌نظامیان این سازمان دقیقاً از همین منطقه و دقیقاً از زیر زمین به اسرائیل حمله کردند. هوانوردی دولت یهود با بمباران و حملات موشکی به این بخش، پاسخ داد و بر اساس گزارش‌های ارتش اسرائیل، شبه‌نظامیان متحمل خسارات قابل توجهی شدند و چندین ده کیلومتر تونل زیرزمینی ویران شد.
اما اکنون زمان آن است که بپرسیم: آیا واقعاً چنین بود، آیا اسرائیل برای اطمینان بخشیدن به مردم خیال‌پردازی نمی‌کرد؟ آیا ممکن نیست نیروی هوایی به جای اهداف استراتژیک، آدمک‌های به طرز ماهرانه ساخته شده را بمباران کرده باشد؟
اولین گذرگاه‌های مخفی در نوار غزه در دهۀ ۸۰ میلادی، در زیرزمین‌های شهر رفح، که بخشی از آن در مصر واقع است، ساخته شد. از آنجا قاچاقچیان کالاهای مختلف را به غزه می‌رساندند و بعداً سیل اسلحه و مهمات در سیاه چال‌ها جریان پیدا کرد.
در زمانی که نیروهای اسرائیلی در غزه حضور داشتند، ساخت‌وساز مخفیانه و در مقیاس کوچک انجام می‌شد. علاوه بر این، سربازان اسرائیل هر از گاهی سیاهچال‌هایی را پیدا کرده و آنها را منفجر می‌کردند. اما در سال ۲۰۰۵، اسرائیل، ارتش و شهرک‌نشینان را از غزه خارج کرد. پس از آن، مبارزه شدیدی برای تصرف قدرت بین حماس و فتح – جنبش آزادی ملی فلسطین – آغاز شد. این رویارویی به یک جنگ واقعی تبدیل گردید که به پیروزی اسلامگرایان انجامید.
حماس مرحلۀ جدید مبارزۀ مسلحانه با اسرائیل را آغاز کرد. اما جنگ فقط یک مانور انحرافی بود. فعالیت‌های ساختمانی شدید بطور شبانه روزی دور از چشم‌های کنجکاو، جریان داشت. ورود تسلیحات و داروها از طریق تونل‌های بزرگ و با انشعاب‌های متعدد جریان می‌یافت. شکی نیست که حماس مهندسان مجربی را برای توسعۀ پروژه «متروی» فلسطین استخدام کرده بود.
کار ساخت‌وساز، به منظور محرمانه بودن، بدون استفاده از تجهیزات حفاری و عمدتاً به صورت دستی انجام شد. با این حال، تمام غزه به خوبی می‌دانست که چه اتفاقی رخ می‌دهد. از این گذشته، معبرهای زیرزمینی توسط ساکنان این بخش نه تنها بوسیلۀ بزرگسالان، حتی کودکان حفر شد. متأسفانه، برای بسیاری از آنها به طرز غم‌انگیزی پایان یافت. بر اساس گزارش حماس و مجلۀ مطالعات فلسطین،۱۶۰ کودک در این تونل جان خود را از دست داد.
چندین سال فعالیت ساختمانی زیرزمینی به عمق ۳۰ تا ۷۰ متر، شهر را به شهری چند منظوره و وسیع مجهز به تجهیزات تهویه، نیروگاه‌های سیار، ارتباطات، آبرسانی و فاضلاب تبدیل کرده است. انبارهای، تسلیحات، از جمله، سلاح‌های سنگین، تأسیسات ذخیرۀ آب و غذا، پناهگاه‌ها، بیمارستان‌ها، سکوهای پرتاب موشک و موارد دیگر در زیر زمین ساخته شده است. حتی یک خط لوله برای تحویل سوخت وجود داشت. گذرگاه‌های منشعب امکان جابجایی گروه‌های زیادی از افراد نظامی را در مدت زمان کوتاه فراهم می‌کند.
کارشناسان بر این گمانند که تونل‌های زیرزمینی به سه سطح تقسیم می‌شوند. سطح اول جایی است که «تدارکات حشرات» حماس در آن انجام می‌شود. دومی، شامل کارگاه‌های تولید موشک‌های قسام و گلوله‌های دست‌ساز برای نارنجک‌انداز است. در سطح سوم مراکز موقعیتی و اتاق‌های مشاورۀ رزمندگان تعبیه شده است.
این سؤال که «مترو» اکنون در چه وضعیتی قرار دارد و ارتش اسرائیل چه خسارت‌هایی به آن وارد کرده، بی پاسخ مانده است.
یحیی سنوار، رهبر حماس، در سال ۲۰۲۱ اعلام کرد که طول تونل‌های نوار غزه حدود پانصد کیلومتر است. سخنان سنوار در تل‌آویو شنیده شد. اما هیچ یک از سیاستمداران در بارۀ سخنان او نیندیشیدند.
بسیار عجیب است، که خود اسرائیلی‌ها به شبه‌نظامیان کمک کردند و مقادیر زیادی مصالح ساختمانی به عنوان کمک‌های بشردوستانه به غزه اهداء کردند. باز هم عجیب‌تر این است که یهودیان نمونه‌های عملی، بصیرت و ابتکار شمرده می‌شوند، هیچ تصوری از اینکه به دشمن کمک می‌کردند، نداشتند. یا… آنها ممکن است نه تنها اطلاع داشتند، حتی به این «معامله» علاقه بودند؟
مطمئناً تل‌آویو قبل از حملۀ تروریستی بی‌سابقه که کشور را تکان داد، تحقیقات جامعی در مورد رویدادها آغاز خواهد کرد. اسامی کسانی که جنایتکارانه انفعال نشان دادند، قطعا اعلام خواهد شد. از این گذشته، تشکیلات اطلاعاتی اسراییل اطلاعات نگران‌کننده دریافت کرد.
آری، درست است – موساد همه چیز بینا و شنوا اطلاع داشت! این موضوع را نیویورک تایمز اخیراً به نقل از یک منبع آگاه گزارش کرده است. به نوشتۀ این روزنامه، مقامات اسرائیلی از ارسال ماهانه میلیون‌ها دلار از قطر به نوار غزه آگاه بودند، اما «ساده لوحانه» امیدوار بودند که این پول با اهداف بشردوستانه ارسال می‌شود. حالا از ما خواسته می‌شود باور کنیم که خود بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر، معتقد بود که حماس نه علاقه‌مند است و نه قادر به انجام یک حملۀ گسترده! علاوه بر این، او امیدوار بود که جریان پول باعث آرامش غزه و حفظ صلح در این نوار خواهد شد. منتقدان نخست وزیر این را بخشی از استراتژی «خرید سکوت» نتانیاهو می‌نامند. نیویورک تایمز می‌نویسد که رهبران اسرائیل بعداً اعتراف کردند که جریان‌های مالی از قطر از کنترل خارج شده است. اما حتی زمانی که ارتش اسرائیل نقشه‌های جنگی حماس را کشف کرد و تحلیلگران تمرین‌های تروریستی در غزه را مشاهده کردند، پرداخت‌ها بدون مانع ادامه یافت.
اکنون ارتش اسرائیل در حال نبرد شدید با حماس است. هر از چند گاهی گزارش‌هایی از تخریب تونل‌های «تروریست‌ها» به گوش می‌رسد. اما تشخیص آنها بسیار دشوار است. زیرا، آنها به دقت استتار شده و اغلب در زیر اشیاء غیرنظامی قرار دارند. اما حتی اگر ارتش ورودی‌های سیاهچالها را کشف کند، باید با احتیاط کامل با آنها برخورد نماید. برای اینکه ممکن است مین‌گذاری شده باشند.
ارتش اسرائیل یک واحد ویژه و سری به نام یاهالوم– «نیروهای مهندسی رزمی» دارد. معمولاً به فعالیت‌های آن خیلی مختصر اشاره می‌شود. با این وضع، مشخص است که نیروهای ویژۀ یاهالوم از تجهیزات ویژه برای کشف انبارهای سلاح و تونل‌ها استفاده می‌کنند. ما می‌دانیم که ربات‌های کنترل از راه دور می‌توانند جان انسان‌ها را نجات دهند. کارشناسان بر این باورند که اسرائیل از یک سامانۀ شناسایی جامع و پهپادهای مجهز به دوربین‌های فراطیفی استفاده می‌کند. آنها امکان مشاهدۀ استنشاق دود ناشی از مواد منفجره و گاز دی‌اکسید کربن توسط افراد را فراهم می‌کنند.
همچنین گزارش شده است یک بمب مخرب هدایت شوندۀ حاوی ۳۰۰ کیلوگرم تریتونال قادر است پس از ۳۰ متر نفوذ در خاک یا ۷ متر در بتن منفجر شود. اما این سلاح تنها در صورتی قابل استفاده است که اطلاعات دقیقی از محل تونل در دست باشد.
همه این‌ها جالب توجه به نظر می‌رسد. اما، بعید است که حتی تجهیزات نظامی فوق مدرن که اسرائیل در اختیار دارد، بتواند کل ساختار زیرزمینی را که حماس در طول سال‌ها ساخته، بیابد و نابود کند. روی این اصل، فرماندهی ارتش اسرائیل برای جستجوی «چه باید کرد؟»، مغز خود را زیر و زبر می‌کند.
روز گذشته، روزنامۀ آمریکایی وال استریت ژورنال گزارش داد که ارتش اسرائیل با استفاده از پمپ‌های قدرتمند، به پر کردن آب دریا به شبکۀ تونل‌ها شروع کرده است. پر شدن کل سیاهچالها با آب ممکن است چندین هفته طول بکشد. با این حال، معلوم نیست سرنوشت گروگان‌هایی که احتمالاَ در زیر زمین نگهداری می‌شوند، چه خواهد شد؟ البته، اگر هنوز زنده باشند…
بر گرفته از: وبگاه بنیاد فرهنگ راهبردی
۲۵ آذر- قوس ۱۴۰۲
