روسیه در مسیر ائتلاف‌های راهبردی و ساخت دنیای چندقطبی جدید
معصومه محمدی کارشناس مسائل اوراسیا
ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه به طور مداوم به دنبال بازسازی روابط با کره شمالی به عنوان بخشی از تلاش‌ها برای بازگرداندن نفوذ کشورش و اتحادهای آن در دوران شوروی بوده است.
روابط مسکو با پیونگ یانگ پس از فروپاشی شوروی در سال 1991 تضعیف شد. کیم جونگ اون اولین بار در سال 2019 در بندر ولادی وستوک در شرق روسیه با پوتین دیدار کرد. پوتین نیز روز سه‌شنبه برای اولین بار پس از 24 سال برای دیدار با رهبر کره شمالی وارد پایتخت این کشور شد.
این دیدار در شرایطی صورت گرفته که بیش از 2 سال از جنگ اوکراین می گذرد. حضور پوتین در کره شمالی بعد از کنفرانس صلحی که با تلاش اوکراین در سوئیس برگزار شد، باعث ایجاد طوفان دیگری در چرخش اخیر فعالیت های دیپلماتیک پیرامون جنگ همه جانبه روسیه و اوکراین خواهد بود.
در هفته‌های اخیر، حامیان اوکراین – به رهبری ایالات متحده و دیگر کشورهای غربی – جلسات متعددی برگزار کرده‌اند که نه تنها از حمایت نمادین، بلکه کمک‌های جدید بسیار ملموسی به اوکراینی‌های ارائه کرده‌اند. طی این دوران کره شمالی حمایت خود را از روسیه دریغ نکرده است.
پوتین نیز در اظهاراتی حمایت قاطع خود را از کره شمالی اعلام و از حمایت های این کشور قدردانی کرده است. دیدار این دو رهبر را می توان به “شکست ناپذیری و دوام” دوستی و اتحاد دو ملت نام برد.
هدف از این دیدار غلبه بر تحریم‌های آمریکا در مواجهه با تشدید تقابل‌ها با واشنگتن و گسترش همکاری نزدیک میان روسیه و کره شمالی است. پوتین و کیم جونگ‌اون به “مخالفت قاطعانه” با آنچه به عنوان جاه طلبی های غرب توصیف می شود، ادامه خواهند داد و”در جهت استقرار نظم جهانی چند قطبی مبتنی بر عدالت، احترام متقابل به حاکمیت و در نظر گرفتن منافع یکدیگر” تلاش خواهند کرد.
بسیاری از تحلیلگران، سفر پوتین به کره شمالی را در بحبوحه نگرانی‌های فزاینده درباره موافقتنامه تسلیحاتی که در آن پیونگ یانگ مهمات مورد نیاز مسکو را برای جنگ در اوکراین در ازای کمک‌های اقتصادی و انتقال فناوری که تهدید ناشی از برنامه تسلیحات هسته‌ای و موشکی کیم را افزایش می‌دهد، بیان کرده اند.
به گفته مقامات ایالات متحده و کره جنوبی، مبادلات نظامی، اقتصادی و سایر مبادلات بین کره شمالی و روسیه از زمان دیدار کیم با پوتین در سپتامبر در خاور دور روسیه که در سال 2019 بوده، به شدت افزایش یافته است.
پیونگ یانگ و مسکو اتهامات مربوط به انتقال تسلیحات کره شمالی به روسیه در قبال حمله نظامی به اوکراین را که تحریم های متعدد شورای امنیت سازمان ملل را که روسیه قبلاً تایید کرده بود، نقض می کند، رد می کنند.
کره شمالی به دلیل برنامه های تسلیحات هسته ای و موشکی خود تحت تحریم های اقتصادی شدید شورای امنیت سازمان ملل متحد قرار دارد، در حالی که روسیه نیز با تحریم های ایالات متحده و شرکای غربی اش به دلیل جنگ اوکراین دست و پنجه نرم می کند.
در کنار چین، متحد اصلی کره شمالی، روسیه نیز بارها از تلاش های آمریکا برای اعمال تحریم های جدید سازمان ملل به دلیل آزمایش های تسلیحاتی و پرتاب ماهواره توسط کره شمالی جلوگیری کرده است.
اما آنچه حائز اهمیت است و در این سفر بدان پرداخته نشده، هدف سفر پوتین به کره شمالی را می توان در حفظ مسائل ژئوپلتیکی و توازن قوا در آسیا و ایجاد ائتلافی از کشورهای آسیایی چون روسیه، چین، کره شمالی و ایران نام برد که هدف این ائتلاف آسیایی توسعه سیستم های تجاری و پرداختی است که از کنترل غرب خارج بوده و به طور مشترک با تحریم ها علیه این کشورها که به عنوان «محدودیت‌های غیرقانونی و یکجانبه» توصیف می‌شود، مخالفت خواهند کرد.
از دیگر اهداف این کشورها همچنین گسترش همکاری ها در زمینه گردشگری، فرهنگ و آموزش است. تعدادی از اسناد در طول این سفر به امضا رسید که شامل توافقی در مورد مشارکت راهبردی جامع است.
توافقنامه مشارکت جامع که هدف آن کمک های متقابل در صورت تجاوز به یکی از طرف های این توافق است. معاهده ای که به گفته مقامات روسی با تمام اصول اساسی حقوق بین‌الملل منطبق و ماهیت تقابلی نداشته و متوجه هیچ کشوری نخواهد شد، بلکه هدف آن تضمین ثبات بیشتر در شمال شرق آسیا است.
روابط دو کشور به عنوان یک قلعه استراتژیک قوی برای حفظ عدالت، صلح و امنیت بین‌المللی و موتوری برای تسریع در ساختن دنیای چندقطبی جدید است.
به طور کلی، سفر ولادیمیر پوتین به کره شمالی می‌تواند به چند دلیل مهم تفسیر شود:
1. تقویت روابط دو جانبه: این سفر می‌تواند نشان‌دهنده تقویت روابط دیپلماتیک و اقتصادی بین روسیه و کره شمالی باشد. در شرایطی که هر دو کشور تحت تحریم‌های بین‌المللی قرار دارند، همکاری‌های بیشتر می‌تواند به نفع هر دو طرف باشد.
2. همکاری‌های نظامی: یکی از دلایل این سفر بررسی همکاری‌های نظامی بین دو کشور است. روسیه ممکن است به دنبال خرید و فروش تسلیحات با کره شمالی یا تبادل تکنولوژی نظامی با این کشور باشد.
3. استفاده از تاثیر کره شمالی در مذاکرات بین‌المللی: روسیه ممکن است به دنبال استفاده از روابط خود با کره شمالی به عنوان ابزاری در مذاکرات با کشورهای غربی و آمریکا باشد. این سفر می‌تواند نشان‌دهنده تلاش روسیه برای ایجاد یک جبهه مشترک با کره شمالی در مقابل فشارهای بین‌المللی باشد.
4. اهداف اقتصادی: در زمینه اقتصادی، روسیه ممکن است به دنبال سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های کره شمالی یا بهره‌برداری از منابع طبیعی این کشور باشد. این همکاری‌ها می‌تواند به روسیه کمک کند تا جایگاه اقتصادی خود را تقویت کند و کره شمالی نیز از مزایای اقتصادی همکاری با روسیه بهره‌مند شود.
در مجموع، سفر پوتین به کره شمالی نشان‌دهنده تعمیق روابط دو کشور در زمینه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی و نظامی بود و پیام‌های مهمی را به جامعه بین‌المللی ارسال کرد.
