هجده سال از فروریختن دو تندیس بودای بامیان گذشت
محمد عوض نبی زاده
هیجده سال پیش روز بیستم حوت سال 1379 خورشیدی، مجسمه های تاریخی و باستانی بودا که منحیث شناسنامه توریستی و تاریخی کشور محسوب می شدند، توسط گروه متعصب طالبان پاکستانی تخریب ونابود گردید . علی الرغم اصرار و پافشاری جامعه جهانی مبنی بر مدارا با تندیس مجسمه های بی جان بودا در بامیان، گروه بنیاد گرای افراطی طالبان بدون در نظر گرفتن اصرار جامعه ی جهانی با آتشباری سنگین بر مجسمه های بودا، داین دو مجسمه عظیم بودا در بامیان را به تاریخ 11 مارچ سال 2001 تخریب کردند. دلیل ارایه شده جهت تخریب و نابودی این تندیس های تاریخی از سوی طالبان این بود که وجود بودا را نشانه ی شرک می دانستند و در قلمرو حاکمیتی که آنان سلطه داشتند، نمی خواستند، مظهر شرک و کفر وجود داشته باشد.
گروه طالبان با تخریب تندیس های بودای بامیان اثبات کردند که فاقد هویت ملی می باشند. زیرا آنها طلبه هایی بودند که در سالهای جنگ در اردوگاه ها مهاجرین در حالتی بی وطنی زیر تاثیر مدرسه های افراطی و با هویت مذهبی پاکستانی پرورش یافته بودندو برای آنها نابودی سمبول های ملی هیچ مفهومی نداشت زیرا گروه طالبان از فرماندهان خود ( آی.اس.آی) یک چیز را آموختند، که باید همه جا علیه بی دینی به پا خاست و نشانه های را که دین را سست می سازد از بین برد.بنا بر باورهای افراطی خویش گروه طالبان هم چنین مجسمه ها و تمامی آثار بودایی موزیم کابل و مجسمه های هرات کار استاد مشعل را شکست و نابود کردند. براساس گفته ی اقای الیور روای یکی از باستان شناسان فرانسوی دو مجسمه ی بودا ی بامیان قربانی تعصب افراطی مذهبی طالبان شد که نشان دهنده تسلط وهابیت بر اندیشه ی گروه افراطی طالبان است .
بودای بزرگ بامیان با ۵٣ متر ارتفاع که بزرگ ترین تندیس در جهان ثبت گردیده ، بنام صلصال یاد و بودای کوچک با٣۵ متر ارتفاع که به نام شهمامه یاد می شود البته بوداهای کوچکتری دیگر نیز در دل کوه در اطراف آنها تراشیده شده بودند که همچنان از عهد کوشانیان بر جا مانده اند.در هر صورت گروه طالبان آنچه را که نمی بایست می کردند انجام دا د . ولی سوال اینجا است که چرا پس از سقوط حکومت طالبان که هجده سال از فروریختن دو تندیس بودای بامیان گذشت ولی برای ترمیم بودا که احیای سرمایه ملی افغانستان می باشد، هیچگونه تلاشی از جانب حکومت وقت صورت نگرفت. از زمان انهدام اين دو مجسمه آنچنان که نياز بود، تاهنوز کدام کارمهمی برای ترمیم این دوتندیس تاریخی انجام نشده است.
گرچه صرفا تپه اطراف يک بودا از طرف یونسکو (سازمان فرهنگى ملل متحد) و تمويل جاپان و آلمان تحکيم بندى شده است.این نشان می دهد که يا کشور هاى کمک کننده بدان توجه نکرده اند يا اينکه دولت اقای حامدکرزی در این زمينه کوتاهى نموده است مسوولین زیربط حکومتی میگویند: تاکنون دولت و کشورهاى کمک کننده به توافق نرسيده که آيا اين دو اثر دوران بوديزم ترميم شود يا خير! با این توضیح تصمیماتی درباره تحکیم بندی این مجسمه ها گرفته شده، اما در مورد بازسازى و احياى مجدد اين مجسمه ها هیچ تعهدی صورت نگرفته است.اما مقامات وزارت اطلاعات و فرهنگ دولت اقای کرزی مدعی بودند که نوسازی بودا کار درستی نبوده و قدامت تاریخی آنرا خدشه دار و از نگاه هنری نیز قابل پسند نمی باشد و به آن نوسازی گفته می شود.
هرچند متخصصان آلمانی، فرانسه و جاپان پیش از این گفته بودند در صورتى که پنجاه درصد پارچه ها و مواد فرو افتاده این مجسمه ها تکميل شده باشد، می توان آنها را دوباره به شکل سابق بازسازى کرد.این متخصصان گفته بودند: برای بازسازی مجسمه‌ها باید از روش‌های سنتی مرمت آثار باستانی تا آخرین دستاوردهای کامپیوتری استفاده کرد.به عقیده ی این کارشناسان می‌توان استخوان‌‌بندی هر پیکره را با سیلیسیوم از نو ساخت و سپس نمایه آن را با قطعات بازمانده از مجسمه‌های اصلی پور کرد یعنی از هر مجسمه یک مدل سه بعدی ساخته شود که قطعات کنده شده را در مکان اصلی آنها نشان دهد والبته لازمه این بازسازی تاسیس یک کارگاه بزرگ در دره ی باستانی بامیان می باشد.
چنانچه هفت سال پيش، اقای ياماگاتا هنرمند جاپانى، براى بازسازى پيكره هاى بودا ازمردم جاپان پول جمع آورى مي كرد و تصميم داشت كه تصاوير دو بودا را با پرتاب اشعه ليزر در همان جاى که قرار دارند؛ انعکاس دهد. اين هنرمند مي خواست سلسله اى از تصاوير را روى صخره هاى تپه ی باميان با چهارده سيستم ليزر بتاباند كه علاوه بر مجسم شدن تصوير دو پيکره، انرژى برق براى مردم محل نيز توليد مي شد، اما با این طرح از جانب مقامات رهبری حکومت در کابل موافقت نشد.
باشندگان و مسوولین حکومتی در ولایت بامیان به این باورند که دست هایی پنهانی وجود داشته و دارند که به دلیل داشتن تعصب، قومی و نژادی نمی خواهند مجسمه های بودا در بامیان ترمیم شوند. با ترمیم مجسمه های بودای بامیان، این ولایت یک بار دیگرشهره جهان خواهد شد. به همین دلیل بعضی دستهای مخفی در درون دولت نمی خواهند ولایت بامیان که متعلق به یک قوم خاص است، شهرت جهانی اش را حفظ کند: همانطورى که در بخش هاى ديگری از انکشاف وباز سازی باميان توجه نشده، در مورد بازسازى مجسمه هاى بودا نيز بى اعتنايى گردیده است.
مهمترین علت ترمیم نشدن بوداهای بامیان موضوع برتری خواهی نژادی و تعصب قومی است زیرا با وجود اینکه ولایت بامیان امن ترین ولایتها درافغانستان است، ولی باشندگان مرکز این ولایت تاکنون ازداشتن برق ، آب صحی آشامیدنی ودیگر خدمات شهری محروم اند وبسیاری ازمردم آن در مغاره ها زندگی می کنند، مهاجرین این ولایت اسکان داده نشده اند و در حالیکه بودجه انکشافی بامیان به یک چهارم بودجه انکشافی دیگر ولایت های افغانستان نمی رسد.
در چنین شرایطی چطور می توان امیدوار بود که مجسمه های بودای این ولایت که مستفیدین آن مردم بامیان می باشند ترمیم خواهد شد تایکبار دیگر سیاحان و جهانگردان را به این منطقه ی باستانی بکشاند بناء مردم بامیان و همه مردم فرهنگ دوست کشور از دولت وحدت ملی توقع می برندتا از دیدگاه های قوم گرایانه عبورکرده ودر ترمیم تندیس های تخریب شده بودای بامیان اقدامات عاجل نماید تادیدگاه های قومگرایانه برخی از حلقات متعصب در داخل حکومت بیشتر ازین مانع ترمیم بودای تخریب شده ی بامیان نگردند. به امید روزیکه تبعیض و تعصب درافغانستان جای خود را به برابری , وحدت و همبستگی میان اقوام کشور بدهند.
- بیست و دوم – ماه – مارچ – سال – 2015 میلادی
