گنبد بیگم
در فاصله‌ی ۱۵ کیلو متری شهرغزنی،نزدیک به روستای خوش آبدال (در شهرستان جغتو)گنبدی به چشم می‌خورد که به گنبد«بیگم»معروف است.
گنبد بیگم با زیبایی خاص ازخشت‌های پخته اعمارشده وبا گذشت زمان دراثرتاثیرشرایط اقلیمی ،سهل انگاری مقام هایی محلی آسیب دیده و خشت های آن ساییده شده و در حالت فرو پاشی قرار دارد.
گنبد،ازمعماری های اسلامی است وفقط یک دریچه دارد و در داخل آن گور یا آرامگاهی دیده می شوداین گنبد از خشت‌های پخته ساخته شده است. با گذشت زمان یک ردیف از خشت‌های آن ساییده شده است.
گنبد فقط یک دروازه دریچه مانند دارد. درون گنبد نشانه‌هایی از یک آرامگاه قدیمی دیده می‌شود.
ساکنان محلی، زمانِ گنبد بیگم لوحه سنگی وکتیبه ی هم داشته اما در زمان سلطنت ظاهرشاه ربوده شده است.اگرکتیبه دزدی نمی شد.حالا ما اطلاعات دقیق تر و بیشتر درمورد گنبد بیگم می داشتیم.دانسته نمی شود که کتیبه را بدون گنبد چه می کنند؟
چند مترپایانتر ازگنبد،انباری ازخشت‌های پخته هنوز هم وجود دارد که اگر روزی گنبد به مرمت کاری ضرورت پیدا کرد از آن خشت‌ها استفاده شود.سردابه ی نیز در همان نزدیکی‌ها دیده می‌شود که پس ازسقوط،فردی برآن سرپوش گذاشته‌اند. .
بالاتر از گنبد، چمن و چراگاه بيگم نزديک دره سراب موقعيت دارد که تا اکنون به نام تاله بيگم شهرت دارد و تاله بيگم در غرب بازار صداقت موقعيت دارد.
گنبد بیگم اکنون در بین مزارع و در کنار جاده عمومی قرار گرفته اما به مرور زمان رو به نابودی رفته است.
بیگم که اصطلاحی ترکی و بعضن مغولی است؛ بعد از وفات پدر و کشته شدن برادر ریاست قریه را عهده دار می‌شود، گنبدی بالای گور برادر شهید خود بنا کرده که بعد ها به گنبد بیگم شهرت پیدا کرده است.
از ساختمان گنبد معلوم می‌شود که شکل مخروطی آن به دوره‌های عزنویان تعلق دارد و یقینا در حکمروایی غزنویان احداث شده است. از بلندی و محیط و قاعده آن چیزی نمی‌دانیم . اما امیدواریم با تلاشِ پژوهشگران و باستان شناسان؛ روزی روشنی بیشتر درباره این بنای تاریخی داشته باشیم.
