درگیریهادر منطقه شرق فراتُ در پرتو تهدید ترکیه به اشغال انجا
نوشته :سرگرد دکتر امین محمد حطیطُ استاد دانشگاه ومحقق سیاسی ،لبنان
مترجم:احمد مزارعی هیجدهم دسامبر ۲۰۱۸
ترکیه از ابتدای تجاوز به سوریه درسال ۲۰۱۱ُ بمثابه نوک سرنیزه این تجاوز بود بااین هدف که امپراتوری عثمانی را که اخوان المسلمین عصب اصلی ان استُ بازسازی کند.اما پس از شکست این نقشه مجبور شد تا سقف مطالبات خودرا پاپین اورد با این ادعا که کارهایش طبیعتی دفاعی داردوبطور مشخص دربرخورد با مشکل تجزیه طلبی کردها که ترکیه ادعا دارد که وحدت ملی ترکیه را تهدید میکند.اما این ادعای ترکیه با هدف اشغالگرانه این کشور در میدانهای جنگی درتضاد قراردارد .از نظر کسی که عملکرد ترکیه وموضعگیریهایش را در سوریه دنبال میکند نتیجه میگیرد که ترکیه طرحهای ویژه خودرا درسوریه دارد وهمیشه مترصد فرصت است تا اهدافش را پیش ببرد واین صرف نظر از این است که چه موضعگیری میکند ویا چه تعهداتی را با این ویا ان دولت امضا میکند..هدف اصلی ترکیه متوقف نمیشود.
ترکیه ازاین فکرآزمندانه اش که باید مرزهایش را باسوریه وعراق وتسلط برانها به نفع خود تغییر دهد تجدید نظر نکرده است واگر تاکنون موانعی درراه بوده که نتوانسته است منطقه جنوب موصل تاشهررقه وتا جنوب حلب وتا امتداد استان ادلب وجسر الشغوررا در کنترل بگیرد اما منصرف نشده است ، ازنظر ترکیه گسترش میدانهای جنگی مستقیم دراین منطقه وسپس از طریق تغییرو توزیع دموگرافیکی تازه ای ، میتواند حاکمیتی بدون مرکزیت وگسترده ، باابعادی سیاسی را دراین منطقه وسیع درخاک سوریه بوجوداورد که تابع تصمیم گیریهای سیاسی دولت ترکیه باشد ، از نظر ترکیه این مناسبترین و کم خرج ترین راه میباشد . اما این راه حل ترکیه که طرح انرا از قبل تهیه کرده است مستلزم به اشغال دراوردن این منطقه بطور کامل است که بتواند بعنوان ورقه قدرتمند سیاسی برای راه حل مشکل سوریه از ان استفاده کند، هم اکنون ترکیه کوشش زیادی بکار میبرد که در کمیته نوشتن قانون اساسی سوریه نفوذ داشته باشد واشکارا اعلام میکند که تنها پس از حل این مشکل واجرای انتخابات بر اساس این قانون اساسی از سراسر خاک سوریه خارج خواهد شد.(ا)
به این دلیل است که ما مشاهده میکنیم موضعگیریهای ترکیه همیشه نامعلوم و”سیال”است وتعهدات این کشور در مقابل هیچ مرجع رسمی منطقه ای ویا بین المللی اعتبار نداشته وانرا به اجرا درنمیاورد واشکار شده است که ادعاهای ترکیه درمورد یافتن راه حل سیاسی تنها فریبکاری وبرای بدست اوردن فرصت بیشتری است تا بتواند سیاستهای خودرا پیش ببرد.هرانکسی که موضعگیریهای عملی وسیاسی ترکیه را از ابتدای شروع جلسات اولیه “استانه” با شرکت روسیه وایران تا کنون دنبال میکند به درستی این ادعا ووصفی که ما از سیاستها وعملکرد های دولت ترکیه بدست داده ایم پی میبرد.اکنون دراینجا ما سئوالی مطرح میکنیم : ایا ترکیه توانائی انرا دارد که اهداف وبرنامه خودرا درمورد سوریه به اجرا دراورد وایا ترکیه در به اشغال دراوردن شرق شمالی سوریه موفق میشود ؟.
به بررسی منطقه مورد نظر ترکیه میپردازیم ومی بینیم که دران منطقه سه نیرو عمل میکند : امریکا ، کردها ی سوریه دموکراتیک “قسد” وداعش ، اما کسانیکه از وجود برنامه ترکیه اسیب می بینند عبارتند از دولت مرکزی سوریه، طیفهای گوناگون ملت سوریه دران منطقه شامل کردها وعربها .حال باید دید که موضعگیری آنها دربرابر برنامه اشغالگری ترکیه چیست ونتایج حاصله چه میتواند باشد؟
از امریکا شروع میکنیم که امروز اشکارا جنگ خودرا علیه دولت سوریه طبق معمول با یک سیاست دوگانه پیش میبرد ، از یکسو اشغال منطقه شرق فرات را با دو ابزارکردها “قسد”(نیروهای سوریه دموکراتیک) وداعش تروریستی اعمال میکند ، از طرف دیگر بوسیله “قسد” برروی یک برنامه تجزیه طلبانه نیز کار میکند، و یک استراتژی جایگزین را نیز پیش میبرد وان چیست؟ امریکا پس از شکست درجنگ سرنگون کردن دولت سوریه اکنون میکوشد از پیروزشدن کامل دولت سوریه جلوگیری کرده وبا طولانی کردن درگیریهای داخلی سوریه بقاء خودرا درسوریه توجیه کند تا دولت قانونی سوریه نتواند از دستاوردهای بعد از پیروزی در جنگ داخلی استفاده کرده وتبدیل به دولتی با مناسبات عادی گردد ، اضافه بر ان هدف دیگر استراتژیک امریکا این است تا رابطه زمینی میان دو طرف محور مقاومت از طرف شرق ،ایران ودرطرف غرب سوریه ولبنان را نا امن ودردست خود نگهدارد.(2)
اما این استراتژی امریکا با اهداف ترکیه درموردکردها بویژه حزب کارگران کردستان که از نظر ترکیه تروریست به حساب میایند در تضاد است وترکیه هیچ امتیاز ویا خصوصیتی حاضر نیست برای کردها به رسمیت بشناسد زیرا با امنیت ملی ترکیه کاملا مخالف است، این تناقض ومخالفت دولت ترکیه درصورت حمله نظامی ترکیه به منطقه نفوذ “قسد” ویا محاصره ان احتمال درگیری میان امریکا وترکیه را پیش خواهد اورد.ایا این درگیری اتفاق خواهد افتاد؟
در بازگشت به طبیعت اشیاء وموقعیتهای استراتژیک ، مشاهده میکنیم که ترکیه قبل وبعد از کردها هم پیمان امریکا بوده واگر امریکا دریابد که حضور ترکیه درشرق فرات به مصلحتش خواهد بود یعنی ترکیه اجازه ندهد مشکل سیاسی دولت سوریه از طریق مسالمت امیز حل شود وسوریه نتواند به وحدت کشوری خود باز گردد ، در انصورت دیگر درسراسر منطقه به کردها نیازی نخواهد داشت ورها یشان خواهد کرد که این فایده را نیز برای امریکا خواهد داشت که از ان پس نیازی به احضار واحدهائی از ارتش عربستان وامارات به این منطقه نخواهد بود زیرا اعراب ساکن این منطقه با حضور کردهای مسلح درمنطقه شرق فرات مخالف میباشند ، با وجود ارتش ترکیه این نگرانی اعراب منطقه شرق فرات نیز برطرف خواهد شد واطمینان خواهند یافت که درزیر سلطه کردها قرارنخواهند گرفت . تنها کاری که امریکا دراین مرحله دربرابر جنگ ترکیه در منطقه میتواند انجام دهد این است که از یکطرف مانع پیشرفت سریع ارتش ترکیه شده ودرهمین حال به کردها زیر فرمانش یعنی “قسد” کمک کند تا نیروهای خودراز منطقه خارج کرده وبه مناطقی کوچ کنند که اکثریت ساکنانش را کردها تشکیل میدهند ،مناطقی که تنها دوازده درصد منطقه ای میبلشد که اکنون دردست کردها ی وابسته به خود یعنی “نیروهای سوریه دموکراتیک” میباشد.وبدین شکل امریکا با ترکیه دچار درگیری نخواهد شد وکردهای مسلح را هم برای ذخیره خود نگهداشته است، امریکا با این سیاست خود میتواند ائتلاف خودرا نیز هم با کردها وهم با دولت ترکیه حفظ نماید.
اما درمورد مقابله کردهای “قسد” با ارتش ترکیه ، انها قدرت کافی برای مقابله با ارتش ترکیه وحفظ مناطقی که دردست دارند نیستند وحفظ منطقه مذکور نیاز به نیروهائی شش برابر نیرو های فعلی خوددارند که بتوانند در برابر ارتش ترکیه ایستا دگی کنند واگر انها گمان میبرند که امریکا به خاطر انها با ارتش ترکیه وارد جنگ خواهد شد توهمی بیش نیشت واگربیشترنگوئیم که انها از ارتش سوریه برای نجات خود درخواست کمک کنند که متاسفانه انها به خطائی استراتژیک دست زده وازدامان دولت سوریه خودرا بیرون کشیدند وبا اقدام به یک عمل تجزیه طلبانه به دامن امریکا پناهنده شدند ، با این وضعیت غیر منطقی میباشد که دولت سوریه به حمایت از انها اقدام کند .دولت سوریه هنگامی دخالت میکند که به قصد ازادسازی سراسری سرزمین خودباشد ودرانصورت همه گروهها ودولتهائی که بطور نامشروع وارد خاک سوریه شده اند ازجمله منطقه زیر نفوذ “قسد” شامل میشود.
دراینجا تنها داعش میماند که امریکا انان را به عنوان برگ برنده استراتژیک وهمچنین برای توجیه بقای اشغالگرانه خوددرمنطقه ، حفظ خواهد کرد.ما باور داریم که ترکیه برای مبارزه با داعش وکمک به امریکا وارد منطقه جزیره درشرق سوریه وهم مرز باعراق نخواهدشد ، ترکیه درگذشته نیز با گروههای تروریستی درسوریه وارد جنگ نشد بلکه ازانها حمایت کرده وبه انها پناه داد وامروز هم با گروههای تروریستی همکاری خواهد کرد وهیچ درگیری میان داعش وارتش ترکیه به وجود نخواهد امد ، همه انها ،درهماهنگی کامل با اهداف استراتژیکی امریکا وزیر پرچم امریکا با یکدیگر همکاری خواهند کرد.
با این حساب ترکیه میداند که فرصت اعمال تهدیدهایش مبنی بر اشغال سراسر شرق فرات وجوددارد زیرا نیروهای سه گانه موجود دران منطقه از نظر نظامی توانائی ایستادگی درمقابل ارتش ترکیه را ندارند واگر مانعی درسر راهش وجودداشته باشد فکر میکند که سیاسی است زیرا اتحادیه اروپا ترکیه را نصیحت کرد که از حمله به شرق فرات خودداری کند کما اینکه ایران وروسیه نیز تاکید ورزیدند که حمله به شرق فرات درصورت اجرا با تقاهمات استانه مغایرت دارد .به این معنی که ترکیه تنها به جنگی محدود درشرق فرات دست خواهد زد که نه به درگیری با داعش منجر خواهد شد ونه اینکه نیروهای امریکائی را دچار مشکل خواهد کرد وشاید به تغییر وتحرکاتی جزئی دست بزند که به اهداف امریکا درشرق فرات برخورد نکند، اما درمورد “قسد” ویا همان “نیروهای ئموکراتیک سوریه” ، انها خودرا دراین میان تنها خواهند یافت که از امریکا ویا از ائتلاف بین المللی تنها “اطمینان توخالی” دریافت خواهند داشت ونه اقداماتی عملی که انهارا نجات دهد.حال بایددید که دراین وضعیت دولت سوریه چه تصمیمی اتخاذ خواهد کرد؟
بدیهی میباشد که موضعگیری دولت سوریه ومحور مقاومت به اصول وتصمیمات ثابت دولت سوریه ارتباط دارد وهمچنین به امکاناتی که میتواند درخدمت اولویتهای این اصول باشد. از نظر سوریه وجود هرگونه نیروی نظامی که خودسرانه وبدون موافقت دولت این کشور وارد سوریه شده اند نامشروع میباشند.با این حساب نیروهای چهارگانه ای که اکنون خودسرانه وارد خاک سوریه شده اند همچون امریکا وترکیه ویا داعش و”قسد” که به انواع تجاوزات درخاک سوریه دست میزنند ویا به اقدامات تجزیه طلبانه مبادرت میورزند ،ویا همچون داعش و”قسد” که با یکدیگر به درگیری میپردازند ، همه اینها به دستور امریکا وبر علیه وحدت سوریه عمل میکنند واگر “قسد” خواستار حمایت دولت سوریه میباشد باید از اقدامات تجزیه طلبانه خود تحت حمایت امریکا دست برداشته وبه وحدت سوریه احترام بگذارد و بدینوسیله بهانه را ازدست دولت ترکیه گرفته ومانع حمله ارتش این کشور به انها درخاک سوریه گردد.
با اینحساب ما مشاهده میکنیم که طرفهای چهارگانه ای که درشمال سوریه بطور غیر قانونی حضور یافته اند دارای استراتژیهائی هستند که در ضدیت بایکدیگر قراردا شته واین علی رغم این است که همه انها بنوعی زیر نفوذ امریکا هستند والبته امریکا نیز دروضعیت بهتری قرارندارد.درمقابل دولت سوریه به اصول وجدول بندی اولویاتش پایبند است که در مقدمه ان ازاد سازی ادلب قراردارد ودوم اینکه دولت سوریه اتفاقاتی راکه درشرق سوریه میگذرد بطور دقیق زیر نظردارد تا هر انچه را که برای ازادسازی ان منطقه از وجود تروریسم واشغالگری مقتضی بداند اقدام کند وهیچگونه مانع وعایقی نخواهد توانست مانع این تصمیم دولت سوریه گردد.درنتیجه هجوم فعلی ترکیه به منطقه شرق فرات اگر اتفاق بیفتد ، تنها یک حرکت متهورانه وعملی بی نتیجه خواهد بود وادامه ان نیز همراه با حماقت وفریبکاری ترکیه خواهد بود که نقض توافقاتی است که این کشور در”سوچی”با روسیه درمورد ادلب امضا کرده است ونتیجه بیشتران مترا کم شدن هرچه بیشترخسارتهای ترکیه است که از ابتدای تجاوزش به سوریه وتا کنون برروی هم انباشته شده است.
ایا اعلان دیروزجاویش اوغلو وزیر خارجه ترکیه مبنی براینکه اگر دکتر بشار اسد دریک انتخابا ب دموکراتیک ازطرف مردم سوریه انتخاب شود ، حاضر است با بشار اسد همکاری کند. ایا این اظهار اوغلو نقطه شروعی برای بازگشت ترکیه به و اقعیت سیاسی وعقلانیت وترک ماجراحوئیهای سراسر زیانمند گذشته ترکیه نیست ؟
زیرنویس مترجم: (1) – دیروز مطبوعات عرب نوشتند که دیمستورا نماینده سازمان ملل درامور سوریه شش نفر از طرفداران اشکار امریکا وترکیه که مورد حمایت ترکیه نیز بوده واز اعضای اخوان المسلمین هستند ، برای شرکت درکمیته پیش نویس قانون اساسی سوریه پیشنهادداده است که مورد مخالفت روسیه وایران قرارگرفته است ، این شش نفر خارج از لیست 150 نفره ای میباشد که قبلا بتوسط ایران، روسیه وترکیه با توافق مشخص شده است.
(2) – چند روز پیش مسئول کمیته امنیتی در پارلمان عراق اقای محمداوی پیشنهادی را به مجلس داد تا برای اخراخ همه نیروهای بیگانه از جمله امریکائیها برنامه عاجلی را به تصویب برسانند از نظر محمداوی وجود امریکائیها در منطقه ومرزها موجب نا امنی درعراق ومنطقه میگردد و….
