د افغانستان – قزاقستان سوداګریز تواصل کنفرانس په کابل کې جوړ شو
د افغانستان د سوداګرۍ او صنایعو اتاق، په کابل کې د قزاقستان هېواد د سفارت په همکارۍ، د دواړو هېوادونو د شرکتونو، سازمانونو او بېلابېلو بنسټونو ترمنځ د همکاریو د پراختیا او د افغانستان اسلامي جمهوریت او د قزاقستان جمهوریت ترمنځ د سوداګریزو اړیکو د پیاوړتیا په موخه د ۱۳۹۵ کال د وري د میاشتې په ۱۱ مه نېټه د افغانستان – قزاقستان سوداګریز تواصل کنفرانس په کابل ښار کې جوړ کړ.
په دې کنفرانس کې، په افغانستان کې د قزاقستان سفیر ښاغلي اومرتای بیتیموف، د افغانستان د اسلامي جمهوریت د جمهور رئیس ځانګړي استازي ښاغلي شاکر کارګر، د قزاقستان د سوداګرۍ نړیوال اتاق مرستیال ښاغلي ای توغ عمروف، د (ژرسو) د پانګې اچونې او صنعت د بورد رئیس ښاغلي درخان سلیمانوف، د افغانستان د پانګې اچونې د ملاتړ ادارې عمومي رئيس ښاغلي محمد قربان حقجو او د افغانستان د نندارتونیز مرکز رئیس ښاغلي ګلشیر خان ویناوې وکړلې.
په پیل کې ښاغلي اومرتای بیتیموف، په افغانستان کې د یاد هېواد د سوداګریز مرکز جوړېدل د دواړو هېوادونو ترمنځ د سوداګریزو اړیکو د پراختیا، د سوداګرو د ستونزو د له منځه وړلو او د پانګې اچونې د هڅولو لپاره یو مهم ګام وباله. ښاغلي بریتموف په ټینګار سره وویل چې په تېرو ۱۵ کلونو کې د دواړو هېوادونو ترمنځ په سیاسي او اقتصادي اړیکو کې د پام وړ ښه والی رامنځته شوی دی، خو هېواد یې لېواله دی څو ددغو اړیکو کچه لا هم لوړه کړي.
د منځنۍ آسیا هېوادونو په چارو کې د ولسمشر ځانګړي استازي ښاغلي شاکر کارګر له قزاقستانی سوداګرو او پانګوالو څخه د افغانستان د حکومت د جدي ملاتړ خبر ورکړ او وې ویل: «اوس مهال د دواړو هېوادونو ترمنځ د سوداګرۍ کچه ډېره کمه ده، له قزاقستان څخه د افغانستان واردات ۵۰۰ میلیون ډالره دي او قزاقستان ته د هېواد صادرات ۱۰ میلیونه ډالرو ته رسېږي».
نوموړي زیاته کړه: «اوس مهال د افغانستان، ترکمنستان او قزاقستان ترمنځ د لاجوردو د اوسپنې پټلۍ د پروژې کار روان دی او د اګست تر میاشتې پورې به ګټې اخیستنې ته وسپارل شي». ښاغلي کارګر زیاته کړه چې دا لاره کولای شي چې افغانستان د ترکمنستان له لارې له قزاقستان، روسیې او د بالتیک له بحیرې سره ونښلوي. نوموړي دا پروژه د سیمې د سترو پروژو له ډلې څخه وباله او د یادو پروژو د پلي کېدو به برخه کې د سیمې هېوادونه باید له افغانستان سره مرسته وکړي.
د قراقستان د سوداګرۍ نړیوال اتاق مرستیال ښاغلي ای توغان عمروف، د خپلې وینا په اوږدو کې وویل: «د قزاقستان پانګوال او سوداګر چمتو دي ترڅو په افغانستان کې د سوداګریزو او اقتصادي خبرو اترو لپاره نوې تګلارې رامنځته کړي». نوموړي دغه راز زیاته کړه چې افغانستان په ۲۰۱۵ میلادي کال کې د ۳۷۹ میلیونو ډالرو په ارزښت د غنمو اوړه او خوراکي مواد له قزاقستان څخه وارد کړي دي او د ۱۰ میلیونو ډالرو په ارزښت یې وچې میوې او غالۍ یاد هېواد ته صادر کړي دي.
د افغانستان د سوداګرۍ او صنایعو اتاق د مدیره پلاوي لومړي مرستیال ښاغلي الحاج خانجان الکوزی، په افغانستان کې د قزاقستان د سوداګریز مرکز د جوړېدو د دواړو هېوادونو ترمنځ په اړیکو کې یو نوی باب وباله او زیاته یې کړه چې د دواړو هېوادونو ترمنځ د سوداګریزو شخړو د حلولو په موخه په کابل او قزاقستان کې باید کاري شورا رامنځته شي. ښاغلي الکوزي په ټینګار سره وویل چې د سویلي آسیا هېوادونو ترمنځ باید څو اړخیز تړونونه لاسلیک شي ترڅو ددغو هېوادونو ترمنځ سوداګرۍ لا پراختیا ومومي.
ددې کنفرانس په څنډه کې د دواړو هېوادونو ترمنځ د اړیکو د لا پراختیا په موخه د افغانستان د سوداګرۍ او صنایعو اتاق او د قزاقستان د سوداګرۍ نړیوال اتاق ترمنځ د همکاریو پوهنلیک د اتاق د عامل پلاوي رئیس ښاغلي عتیق الله نصرت او ښاغلي ای توغان عمروف لخوا لاسلیک شو. په عین حال کې د افغانستان نندارتونیز مرکز او د قزاقستان هېواد د صنعت او پانګې اچونې شرکت (ژیرسو)، په افغانستان کې د یاد هېواد د سوداګریز مرکز د جوړولو په موخه یو پوهنلیک لاسلیک کړ.
ددې قزاقي پلاوي په جوړښت کې له بېلابېلو سکتورونو لکه کرنه، کانونه، نفتي مواد، خام مواد، مرغداری او تولیدي سکتور څخه د یاد هېواد مخورو سوداګر او پانګوال وه چې د حبوباتو پروسس، وړه، افتاب پرست ګل غوړي، له افتاب پرست ګل څخه جوړ شوي غوړي، د غنمو وړه، د لمریزې برېښنا د تولیدولو موډلونه، مرغداری او د چرګانو د هګیو تولید، د خوراکی توکو د تولیدولو صنعت، پترول، ډیزل او داسې نور نفتي مواد، د حبوباتو وړه او دې ته ورته نور تولیدات او محصولات پکښې شاملېږي.
ددې ناستې په اوږدو کې دواړو خواو د بېلابېلو اقتصادي – سوداګریزو مواردو په اړه خبرې اترې وکړلې او د اړوندو چارواکو په مرسته د ګډو پانګو اچونو د جذبولو لپاره د دواړو خواو له لوري د سیمینارونو، سمپوزیمونو، کنفرانسونو، ورکشاپونو او غونډو د جوړولو ژمنه وشوله.
افغانستان او قزاقستان تاریخی سوداګریزې اړیکې لري، د قزاقستان هېواد، افغانستان لپاره د خوراکي توکو د واردولو بدیل هېواد اوسېدلی شي. قزاقستان هېواد د شیرخان بندر د بیا رغونې پروژه تمویله کړې ده. او دغه راز د سمنګان ولایت په دره سوف ولسوالۍ کې یې د ښونځي لپاره یوه ودانۍ او د بامیان ولایت په ورس ولسوالۍ کې د یوه روغتون لپاره ودانۍ جوړه کړې ده.
صیام الدین پسرلی
د افغانستان د سوداګرۍ او صنایعو اتاق د عامه اړیکو مسوول