ناکامی در اوکراین، واشنگتن را به آسیای مرکزی کشانده است
کارشناسان مسائل منطقه‌ای معتقدند که سفر معاون وزیر امور خارجه آمریکا به آسیای مرکزی با هدف جلوگیری از تقویت نفوذ روسیه در این منطقه و خارج کردن این منطقه از مدار راهبردی مسکو برای همگرایی اوراسیایی انجام شده است.
خانم «نیشا دیسی بیسوال» معاون آسیای جنوبی و مرکزی وزیر امور خارجه آمریکا، دیروز وارد «آستانه» پایتخت قزاقستان شد.
طبق برنامه‌های اعلام شده، این مقام آمریکایی پس از گفت‌وگو و مذاکرات با مقامات سیاسی قزاقستان و ملاقات با تجار و بازرگانان قزاقی، وارد «بیشکک» پایتخت قرقیزستان خواهد شد.
به‌اعتقاد تحلیلگران مسایل سیاسی منطقه، یکی از اهداف سفر این مقام آمریکایی ابلاغ پیام‌های جدید واشنگتن به دولت‌های منطقه و به‌طور خاص قزاقستان و قرقیزستان، با توجه به تحولات اوکراین، می‌باشد.
البته انتخاب زمان این سفر نیز اتفاقی نیست زیرا با توجه به امضای معاهده «اتحاد اقتصادی اوراسیا» از سوی قزاقستان و همچنین تصمیم رسمی قرقیزستان در خصوص الحاق این کشور به اتحادیه گمرکی که قرار است در ماه می سال جاری میلادی انجام شود، 2 کشور یادشده در آستانه انعقاد اسناد جدید همگرایی با روسیه قرار دارند.
«دمیتری پاپف» کارشناس مرکز مطالعات استراتژیک روسیه، ضمن گفت‌وگو با خبرنگار دفتر منطقه‌ای فارس در دوشنبه، گفت: هر چند سفر خانم بیسوال به کشورهای منطقه با هدف انجام رایزنی‌های سالانه معرفی می‌شود ولی بدون تردید این نماینده واشنگتن تلاش خواهد کرد تا آستانه و بیشکک را متقاعد به حمایت از مواضع کشورش در مورد اوکراین کند و یا در نهایت امر، آن‌ها را در موضع بی‌طرفی نسبت به اقدامات روسیه قرار دهد. البته در مجموع روند کاهش نفوذ آمریکا در دورنمای نزدیک در آسیای مرکزی، یک واقعیت غیر قابل انکار خواهد بود. ولی به‌نظر می‌رسد که بعد از ناکامی آمریکا در اوکراین، واشنگتن سعی می‌کند تا در سایر مناطق دارای اهمیت حیاتی برای مسکو و از جمله آسیای مرکزی، هر طوری که شده نقش خود را حفظ نماید.
«رحمت‌الله عبدالله‌اف» کارشناس سیاسی و معاون رئیس مرکز مطالعات افغانستان و منطقه نیز بر این باور است که بحث اوکراین و آینده استقلال کشورهای پساشوروی و از جمله آسیای مرکزی، از مسائل محوری مذاکرات خانم بیسوال با مقامات عالی آستانه و بیشکک خواهد بود.
وی معتقد است که با توجه به وجود برخی از مسایل حساس در روابط میان کشورهای منطقه و به خصوص ادعاهایی که گهگاه برخی از کارشناسان و رسانه‌های گروهی به آن‌ها دامن می‌زنند، آمریکا سعی خواهد کرد تا خود را به عنوان طرف قدرتمندی معرفی کند که می‌تواند ضامن حفظ تمامیت ارضی این کشورها باشد. اما بعید است که پس از قضیه اوکراین و الحاق جمهوری خودمختار «کریمه» به روسیه، چنین باوری بتواند برای نخبگان حاکم منطقه ایجاد شود.
«الکساندر کنیازف» کارشناس سیاسی روس که مسائل آسیای مرکزی و افغانستان را پیگیری می‌کند، ضمن گفت‌وگوی اختصاصی با خبرنگار دفتر منطقه‌ای فارس در دوشنبه، سفر این مقام سیاسی آمریکا را در راستای ایجاد موانع برای پروژه‌های همگرایی کشورهای منطقه با روسیه دانست.
وی تصریح کرد: واشنگتن به دنبال تحقق پروژه «آسیای مرکزی بزرگ» تحت عنوان جدید «جاده نوین ابریشم» است که هدف از آن، بیرون کردن این منطقه از مدار راهبرد مسکو برای همگرایی اوراسیایی می‌باشد. ولی فکر نمی‌کنم که آمریکا فرصت‌ها و امکانات واقعی جهت جامه عمل پوشاندن به چنین آرمان‌هایی در اختیار داشته باشد.
به‌اعتقاد کنیازف، معاون وزیر امور خارجه آمریکا ضمن دیدار و گفت‌وگوهای خود با مقامات و همچنین نمایندگان دوایر اقتصادی و بازرگانی قزاقستان، بیشتر روی فرصت‌های جدید همکاری در عرصه‌های اقتصادی و به خصوص انرژی تأکید خواهد کرد تا آستانه را متقاعد به موافقت با پروژه‌های جدیدی در این زمینه نماید.
از نگاه این کارشناس سیاسی روس، هنوز نمی‌توان در خصوص پیشنهادات مشخص خانم بیسوال، صحبت کرد و باید به این موضوع پس از انجام سفر وی و مذاکراتش با مقامات قزاقی پرداخت. ولی شکی نیست که در کنار کاهش نفوذ سیاسی و اقتصادی روسیه در قزاقستان و منطقه، ایجاد محدودیت در دسترسی چین به منابع انرژی آسیای مرکزی نیز از اهداف اصلی این سفر خواهد بود.
به باور کنیازف، این مقام سیاسی آمریکا همچنین ضمن حضور در بیشکک، در کنار بحث و بررسی مسائل مختلف سیاسی و امنیتی، در پی تشویق مقامات قرقیزی را برای نپیوستن به اتحادیه گمرکی خواهد بود. در صورت عدم پذیرش خواسته‌های واشنگتن از سوی بیشکک، احتمال تأثیرگذاری «کاخ سفید» بر تحولات این کشور از راه کمک گرفتن از مخالفین قرقیزی که تازه در «کی‌یف» تجربه اندوخته‌اند، بعید نخواهد بود.
