صلح در پس طرح صلح غزه به سختی قابل مشاهده است
پیشنهاد دونالد ترامپ: توهمات یا واقعیت
والری بورت (Valery BURT) – روزنامهنگار، مورخ، نویسنده
ا. م. شیری: به تصویر این دو نفر نگاه کنید. تصویر آنها کدام حیواناتی را یادآوری میکند که بعد از خوردن، لب و لوچۀ خود را لیس میزنند؟ سگ، گربه یا… حالا اینها معلوم نیست بشریت را مسخره میکنند یا عقلشان قد نمیدهد که بفهمند طرح منسوخ اخراج فلسطینیها و اشغال اراضی آنها را که در قالب جدید مطرح میکنند، بر همگان آشکار است. طبق طرح ترامپ، قرار است کوچاندن اجباری جمعیت غزه به کشور افریقایی اوگاندا، ایجاد «ریورا»ی جدید در آنجا، حالا در یک قالب ریاکارانه انجام شود: صلح از طریق زور، خلع سلاح مقاومت فلسطین، برکناری حماس و دولت خودمختار فلسطین از قدرت سیاسی، ادارۀ استعماری فلسطین بواسطۀ یک «شورای بینالمللی» تحت رهبری تونی بلر، جنایتکار جنگی و غیره. مبتکر این طرح همان ترامپ است که قرار بود جنگ اوکراین را ٢۴ ساعته پایان دهد؛ گرینلند را تصرف و کانادا را ایالت پنجاه و یکم اعلام کند. امروز انگار دیوانگان بر دنیای غرب حکمرانی میکنند.
***
ترامپ دقیقاً به نمایندۀ یک آژانس تبلیغاتی، اما سیاسی، شباهت دارد. او برای نقاط داغ، دائماً طرح صلح جدید ارائه میدهد. اخیراً، او در بارۀ برنامههایی برای پایان دادن به درگیری در اوکراین صحبت کرد، اما پس از مواجهه با مشکلات، تلاشهای خود را کاهش داد. اکنون تمام توجه رئیس جمهور آمریکا به طرف خاورمیانه معطوف است. اگر چه آن منطقه نیز به همان اندازه مشکلساز است، اما ترامپ هنوز به صلحطلبی خود با شور و شوق ادامه میدهد. اخیراً، او پیشنهاد دیگری ارائه داد که هوادارانش آن را «یک پیشرفت تاریخی و فصل جدید در تاریخ خاورمیانه» نامیدند.
طرح حل مناقشۀ غزه که با آب و تاب در یک کنفرانس مطبوعاتی مشترک با بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، ارائه شد، شامل ۲۰ بند است. روی کاغذ، همه چیز صاف و ساده به نظر میرسد: درخواست آتشبس؛ آزادی گروگانهای اسیر در دست حماس؛ آزادی زندانیان فلسطینی در زندانهای اسرائیل؛ عقبنشینی مرحله به مرحلۀ نیروهای دفاعی اسرائیل از این منطقه محصور؛ خلع سلاح حماس و برکناری آن از قدرت. متعاقباً، ایجاد یک دولت انتقالی تحت رهبری یک سازمان بینالمللی.
در این طرح که در نیویورک تایمز منتشر شده، آمده است: «غزه منطقهای عاری از تندروها و تروریسم خواهد بود و هیچ خطری برای همسایگان خود نخواهد داشت. نوار غزه به نفع ساکنان آن که رنج زیادی متحمل شدهاند، بازسازی خواهد شد… طرح توسعۀ اقتصادی ترامپ برای بازسازی و احیای غزه توسط تیمی از کارشناسانی تدوین خواهد شد. گفته میشود این تیم به ایجاد چندین «شهر شگفتانگیز» مدرن و پررونق در خاورمیانه کمک کردهاند… هیچ کس مجبور به ترک غزه نخواهد شد و کسانی که میخواهند آنجا را ترک کنند، میتوانند این کار را بکنند و بازگردند. ما مردم را تشویق میکنیم که بمانند و به آنها فرصت میدهیم تا غزه را به یک مکان بهتر تبدیل کنند…».
ترامپ مثل همیشه، عجول و سطحی است. اما طبق معمول، جدی هم هست. گاهی اوقات، حتی لحن شاعرانه دارد، آنقدر که آدم را به پاک کردن اشکش وادار میکند. اما سؤالاتی مطرح است.
چرا کاخ سفید فکر میکرد حماس «حیلهگر و مکار» ناگهان آرام میگیرد، با یک اشاره انگشت ترامپ از کنترل نوار غزه دست میکشد و گروگانها را آزاد میکند؟ گذشته از همۀ اینها، آنها نقطۀ قوت اصلی تروریستها و بهترین شانس آنها برای بقا هستند. به محض اینکه اسیران را آزاد کنند، بلافاصله هدف یک حملۀ مرگبار قرار میگیرند. به همین دلیل، آنها حیلهگری میکنند و شرط و شروط تعیین میکنند.
چطور میتوانیم مطمئن باشیم که حماس سلاحهایش را زمین خواهد گذاشت؟ اگر تندروها هنوز این کار را نکردهاند، پس چرا باید الان بترسند؟ آنها بررسی خواهند کرد، فکر خواهند کرد و طبق عادت، وقتکشی خواهند کرد…
اما ترامپ، علیرغم همه چیز، اعتماد به نفس از خود نشان میدهد. او گفت: «امیدوارم بتوانیم به توافق صلح برسیم. اما اگر حماس آن را رد کند…». او اخم کرد، با نگاهی معنیدار به نتانیاهو و با لحنی تأثرانگیز فریاد زد: «بیبی، ما از شما در هر کاری که باید انجام دهید، کاملاً حمایت خواهیم کرد».
نخست وزیر دولت یهود با تکان دادن سر تأئید کرد: «کاری را که اسرائیل آغاز کرده، به تنهایی به پایان خواهد رساند. این کار صرفنظر از اینکه آسان باشد یا دشوار، انجام خواهد شد».
با این حال، نباید تصور کرد که سرنوشت حماس قطعی شده است. بر اساس طرح ترامپ، قاتلان و متجاوزانی که در حملۀ خونین ۷ اکتبر ۲۰۲۳ دست داشتند، احتمالاً در امان خواهند بود! پیشنویس توافق صلح بیان میکند: «پس از بازگشت همۀ گروگانها، اعضای حماس که به همزیستی مسالمتآمیز با اسرائیل متعهد شوند و سلاحهای خود را تحویل دهند، عفو خواهند شد و به اعضای حماس که مایل به ترک نوار غزه هستند، یک مسیر امن برای رفتن به کشورهای میزبان فراهم خواهد شد».
«همزیستی مسالمتآمیز» عبارت سنگینی است! بنابراین، تروریستها با هیچ مجازاتی روبرو نخواهند شد، میتوانند آزادانه به هر کشوری سفر کنند و باندهای جدید تشکیل دهند! آیا این اساساً یک طرح برای نجات سازمان جنایتکاری نیست که ایالات متحده و اسرائیل اساساً به رهبرانش که در پناهگاههای نزدیک دوحه پناه گرفتهاند، ارائه میدهند؟!
خلاصه اینکه، همه چیز متزلزل و غیرقابل اعتماد است. اما توهم چیز قدرتمندی است؛ سرمست میکند و الهام میبخشد. این دقیقاً همان چیزی است که برای نخست وزیر اسرائیل اتفاق افتاد. او خطاب به ترامپ گفت: «من از طرح شما حمایت میکنم، طرحی که گروگانهای ما را به اسرائیل بازمیگرداند، تواناییهای نظامی حماس را تضعیف میکند، به حاکمیت سیاسی آن پایان میدهد و تضمین میکند که نوار غزه هرگز دوباره تهدیدی برای اسرائیل نخواهد بود». و او به زبان عبری فریاد زد: «چه کسی قبلاً این را باور میکرد»؟
تونی بلر ۷۲ ساله، نخست وزیر سابق انگلیس، از ترامپ به نیکی یاد کرد. حضور او در خاورمیانه تا حدودی تعجبآور، اما مطمئناً منطقی است. بلر در خاورمیانه تبحر دارد و به جراد کوشنر، داماد ترامپ، که او نیز در غزه فعال است، نزدیک است. این قطعاً تصادفی نیست: او یک تاجر ثروتمند است و منافع خود را در نوار غزه دارد. کوشنر پتانسیل «ساحل» غزه را «بسیار ارزشمند» خواند و پیشنهاد کرد که اسرائیل جمعیت غیرنظامی خود را خارج کند تا او منطقه را «پاکسازی» کند. البته، به خاطر همان «ریویرای خاورمیانه» که ترامپ آرزوی آن را در سر میپروراند. هرچند او هنوز هم رؤیای آن را در سر دارد…
آلیس لانگورث، نویسنده، دختر بیست و ششمین رئیس جمهور ایالات متحده، تئودور روزولت، که به خاطر شوخطبعی درخشانش مشهور است، دربارۀ پدرش که مشتاق توجه به خودش بود، گفت: «او میخواست در هر عروسی عروس و در هر مراسم تشییع جنازه میت باشد». ترامپ هم از همین قماش است. او همیشه باید در کانون توجه باشد با لبخندی نشسته بر لب، و غرق در فریادهای تملقآمیز.
واشنگتن بار دیگر وی را تحسین کرد و او را به عنوان رئیس «شورای صلح»، شورایی که چارچوب بودجۀ بازسازی غزه را سازماندهی و تعیین نمود، «منصوب» کرد. البته، این «مقام» کاملاً اسمی است. اما ترامپ مغرور حتی با وجود این بسیار خوشحال بود.
طبق این طرح، در تشکیلات خودگردان فلسطین، اصلاحاتی به عمل خواهد آمد و ظاهراً به یک نهاد اسمی تبدیل خواهد شد. محمود عباس که در ماه نوامبر ۹۰ ساله میشود، بعید است که در مقام رئیس آن ابقا شود. به نوشتۀ نیویورک تایمز، ممکن است سلام فیاض، نخست وزیر سابق فلسطین یا ناصر القدوه، برادرزاده یاسر عرفات، رهبر قبلی فلسطین، جایگزین او شوند.
نکتۀ قابل توجه این است که طرح ترامپ عملاً به موضوع دردناک اسرائیل، یعنی ایجاد یک کشور فلسطینی هیچ اشارهای نکرده است. تنها در پایان این سند به «فرآیند گفتگوی بین ادیان» برای ترویج «ارزشهای مدارا و همزیستی مسالمتآمیز» اشاره شده است.
علیرغم ابهام در استراتژی، عبارات نامشخص و سایر جنبههای سؤالبرانگیز، طرح غزه توسط وزرای امور خارجۀ عربستان سعودی، اردن، امارات متحده عربی، اندونزی، پاکستان، ترکیه، قطر و مصر تأئید شد. آنها با صدور بیانیۀ مشترک، متعهد شدند که برای پیشبرد ابتکار صلح با ایالات متحده همکاری کنند.
این کشورها تا حد امکان بر حماس فشار خواهند آورد. این کار دیگر آغاز شده است. روزنامۀ تایمز اسرائیل گزارش داد که نمایندگانی از قطر و مصر با رهبران این سازمان دیدار نموده و سعی کردند آنها را با این استدلال که شرایط مطلوبتری در راه نخواهد بود، به پذیرش این طرح متقاعد سازند. اما پاسخ رهبران حماس طفرهآمیز بود. آنها قول دادند که بعد از بررسی دقیق سند، پاسخ دهند.
نکتۀ قابل توجه دیگر این است که نتانیاهو، به تحریک ترامپ، تلاش کرد پلهای خراب شده در خاورمیانه را بازسازی کند. او مستقیماً از کاخ سفید با شیخ محمد بن عبدالرحمن آل ثانی، نخست وزیر قطر، تماس گرفت و از حملۀ موشکی اسرائیل به اهداف حماس که منجر به کشته شدن یک سرباز شد، عذرخواهی کرد.
نتانیاهو قول داد که اسرائیل در آینده به چنین اقداماتی دست نخواهد زد. طرف مقابل وانمود کرد که به حرف او باور کرده است. البته، این روزها میتوان از تلآویو انتظار هر چیزی را داشت…
… در اسرائیل، کشوری که دائماً در حال جوش و خروش است، آرامش به ندرت حکمفرما میشود. اسرائیلیها هر مسئلۀ سیاسی بینالمللی مربوط به کشورشان را با شور و شوق فراوان مورد بحث قرار میدهند. این همان اتفاقی است که در مورد طرح ترامپ، طرحی که هم برای طرفداران و هم برای مخالفان خود جذاب است، رخ داده است.
چندین سیاستمدار مخالف، از جمله یائیر لاپید و همنام او، گولان، از اقدامات نتانیاهو حمایت کردند. نفتالی بنت، نخست وزیر سابق، طرح ترامپ را «گامی دشوار اما ضروری» دانست.
آویگدور لیبرمن، رهبر حزب «اسرائیل خانۀ ما»، در شبکههای اجتماعی نوشت: «هر ابتکار عملی که همۀ گروگانها را به خانه بازگرداند، باید مورد استقبال قرار گیرد». او به بخشی از کتاب ارمیا در کتاب مقدس استناد کرد که در آن آمده است: «فرزندان شما به مرزهای خود بازخواهند گشت».
با این حال، شمار منتقدان بسیار زیاد است. بزالل اسموتریچ، وزیر دارایی سرسخت و همیشه ناراضی «جنگطلب»، یکی از آنها است. او موافقت نتانیاهو با طرح ایالات متحده را «یک شکست دیپلماتیک شرمآور» خواند.
ایتامار بن گویر، وزیر امنیت ملی، که با اسموتریچ دیدگاههای مشابهی دارد، از ابتکار عمل آمریکا ابراز نارضایتی کرد. او خطاب به نتانیاهو گفت: «میفهمم که تحت فشار بودی، اما نباید با توافقی که این همه ایراد دارد، موافقت میکردی».
در پایان، یک نقل قول از روزنامۀ اسرائیلی جروزالم پست: «فلسطینیها مستحق یک نوار غزهای هستند که طبق برنامه، منطقهای عاری از تروریسم بوده و هیچ خطری برای همسایگانش نداشته باشد. اسرائیلیها نیز سزاوار صلح در مرز خود و بازگشت پسران و دخترانشان هستند».
از میان دهها مطالب مرتبط:
ــ حادثۀ هفت اکتبر را به پای مقاومت فلسطین ننویسید!
ــ طوفان الاقصی از پروژه تا واقعیت
١١ مهر- میزان ١۴٠۴
