رقیب دلار
آیا یوآن چین می‌تواند ارز ملی آمریکا را در پرداخت‌های نفتی در تنگنا قرار دهد؟
چین مصمم است تجارت نفت را بجای محاسبات سنتی با دلار با پول ملی انجام دهد. نخستین عملیات در بورس بین‌المللی انرژی شانگهای طبق برنامه در تاریخ ۲۶ مارس انجام شد. همین روز نیز قیمت پایه قرارداد خرید و فروش نفت اعلام گردید. «راشا تودی» (روسیه امروز) این مسئله را روشن کرد، که آیا پول ملی جمهوری خلق چین قادر است با دلار آمریکا در بازار هیدروکربن‌ها رقابت نماید.
دولت جمهوری خلق چین قصد دارد در سیاست انرژی به تدابیر بی‌سابقه‌ای دست بزند و تجارت نفت را با یوآن انجام دهد. نخستین عملیات در بورس بین‌المللی انرژی شانگهای در ۲۶ مارس به واقعیت پیوست. علاوه بر این، چین برای اولین بار در باره اعطای اجازه به سرمایه‌گذاران خارجی برای مشارکت در بازار بورس مواد خام خود اعلام آمادگی نمود.
بنا به گزارش بلومبرگ، قیمت پایه برای معاملات نفت قبل از آغاز جلسه معاملاتی اعلام گردید. در همین حال، چین بی‌ثباتی قیمت نفت آینده را به کنترل درآورد. بطوری که نوسان قیمت روازنه نباید از ۵ درصد فراتر برود. حد مجاز در روز نخست دادوستد ١٠ درصد تعیین شد.
معامله نفت با یوآن برای نخستین بار در سال ١۹۹٣ انجام گرفت، اما به علت بی‌ثباتی اوضاع بازار مواد خام و موقعیت ضعیف یوآن در بازار جهانی ارز، پس از یک سال به فعالیت خود پایان داد. فقط در سال ۲٠١۶ ارز ملی جمهور خلق چین در سایه اقدام صندوق بین‌المللی پول تا حد قابل ملاحظه‌ای وزن خود را افزایش داد. اعتباردهندگان جهانی با اذعان به اینکه این «مرحله مهم در همگرایی اقتصاد چین با نظام مالی جهانی محسوب می‌شود، یوآن را به سبد مخصوص وام‌دهندگان افزودند. به این منوال، یوآن بلحاظ اهمیت در ردیف بعد از دلار آمریکا و یورو و با پیشی گرفتن از ین ژاپن و پوند استرلینگ، بعنوان سومین ارز در سبد ارزی صندوق بین‌المللی شناخته شد.
آرتیوم دی‌یف (ARTYOM DEEV)، تحلیلگر ارشد «آمارکتس» (AMarkets)، در باره شروع قابل انتظار دادوستد نفت با یوآن در ۲۶ مارس به «راشا تودی» چنین گفت: «ابزار دادوستد نفت با یوآن بسیار جالب است، بخصوص این که بموازات محاسبه نفت خالص با ارز اصلی، گزینه دیگری به شکل محاسبه با طلا به عرضه‌کننده پیشنهاد می‌شود. درست به همین سبب است، که بسیاری‌ها این وسیله را بعنوان یک تهدید جدی برای موقعیت غالب دلار آمریکا بمثابه واحد پایه محاسبات در بازارهای جهانی کالا ارزیابی میکنند.
به هر صورت، کارشناسان به واکنش سریع بازار مطمئن نیستند. زیرا حکمیت بین نرخ اسمی یوآن و دلار در همان آغاز دادوستد نقش اساسی ایفاء خواهد کرد. به سخن دیگر، تأثیر یوآن‌های نفتی ممکن است به نسبت حجم تقاضا به ابزار و خود یوآن میان‌مدت باشد.
مدیر عامل شرکت «خدمات کارگزاری اعتبارات اولتیما» اولگ سافونوف (OLEG SAFONOV) در گفتگو با «راشا تودی» خاطرنشان نمود: «آغاز خریدوفروش نفت آینده با ارز ملی چین موجب تغییر جدی در بازار جهانی منابع مولد انرژی و خود یوآن نخواهد شد. برای تبدیل شدن چنین قراردادهایی به مقام منطقه‌ای پنج تا هفت سال وقت لازم است. با این وجود، موانع مختلف، از جمله مساعی دولت چین برای کنترل نرخ و جریان سرمایه، می‌تواند علاقه‌مندی سرمایه‌گذاران خارجی به یوآن نفتی را محدود سازد».
تحلیلگرانی که با «راشا تودی» مصاحبه نمودند، ادعا میکنند، که یوآن باید به یک مبارزه دشوار با دلار آمریکا در بازار مواد خام بپردازد. میخائیل آلتین‌اوف (MIIKHAIL ALTYNOV)، مدیر شرکت سرمایه‌گذاری «پیتر تراست»، در گفتگو با «راشا تودی» یادآور شد، که، بر اساس داده‌های مرکز محاسبات بین‌المللی، مثلا، جامعه کانال‌های ارتباطی مالی بین‌بانکی بین‌المللی (SWIFT)، سهم یوآن در تجارت جهانی از سال ۲٠١۵ از ٣ درصد تا تقریبا یک و نیم درصد کاهش یافته است.
آلتین‌اوف در پایان گفت: «قطعا روشن نیست، چرا آغاز تجارت با نفت آینده باید اوضاع را تغییر دهد. هنوز که نرخ یوآن بعنوان رقیب اصلی ارز جهانی (دلار آمریکا)، یورو، پوند، فرانک و ین شفاف نیست. تا حد دلخواه می‌توان گفت و آرزو کرد، اما آمار خشک از آسمان به روی زمین می‌نشیند».
آلکسی ماسلوف (ALEXEY MASLOV) رئیس مدرسه عالی خاورشناسی وابسته به دانشگاه ملی تحقیقات روسیه متذکر شد، که سرمایه‌گذاران اغلب حاکمیت چین را به تقویت نرخ یوآن بر مبنای شرایط بازار داخلی متهم میکنند. درست به همین علت است که پی بردن به نرخ واقعی ارز ملی جمهوری خلق چین دشوار است.
ماسلوف اضافه کرد: «چین تصمیم گرفت برای غلبه بر این اتهامات، یوان را به نفت وابسته نماید تا یوآن را به ارز قابل تبدیل آزادانه تبدیل نکند. به سخن دیگر، ارز را به بازار آزاد وارد نکند. دولت چین همچنین می‌خواهد نشان دهد، که یوآن به حجم واقعی نفت وابسته است. این، یک ایده خوب و درستی است، اما دارای نکات منفی هم می‌باشد. قیمت نفت به خواسته رهبری جمهوری خلق چین وابسته نیست. به همین دلیل، چین فعلا قصد ندارد این سمتگیری را بدون درک اینکه چگونه می‌تواند آن را کنترل نماید، بطور جدی توسعه دهد. زیرا با افت قیمت نفت، یوآن نفتی نیز کاهش می‌یابد».
آرتیوم دی‌یف افزود، که چالش اصلی بر سر امکان خرید نفت با یوآن نیست. «نکته اساسی عبارت است از همپیوندی یوآن و نفت در یک قرارداد، مسئله‌ای که قبلا با هیچ ارز دیگری جز دلار آمریکا بسته نمی‌شد. دی‌یف اضافه کرد: «پیش فروش نفت در بازار بورس بین‌المللی کالا- مواد خام سن‌پطرزبورگ با روبل، تنها مورد استثنایی بود، ولیکن در این حالت ما شاهد کمبود نقدینگی بودیم.
به هر صورت، این کارشناس عقیده دارد، که قراردادهای یوآن نفتی می‌توانند برای عرضه‌کننده‌گانی مواد خام جذاب باشند، که در بازار چین یا حتی در تمامی منطقه آسیا و اقیانوس آرام فعال هستند. کارشناس مستثنی نمی‌داند، که در صورت موفقیت در تجارت با چنین پیش‌فروش و حمایت از قراردادهای مشابه (مثلا، بواسطه طلا)، و همچنین، راه‌اندازی گردش آزاد یوآن می‌تواند به شروع افزایش جهانی تقاضا به یوآن بعنوان ارز ذخیره منجر شود. با این وجود، پیش‌بینی سرعت این روند اکنون دشوار است.
آلکسی ماسلوف در پایان اظهار داشت: «مشکل این است، که، در واقعیت امر، بنظر می‌رسد یوآن به نوع دیگری از ارز وابسته است، بخصوص اینکه قیمت نفت بخودی خود همیشه در نوسان است. این چنین شبه‌مکانیزم بازگشت به مرحله آغازین توسعه موازین ارزی مشابه آن زمان است که دلار آمریکا به طلا وابسته بود. در نهایت به امتناع از این مجبور گردید، زیرا، وابسته کردن یک کالا به قیمت کالای دیگر بسیار آسیب‌پذیر است. چین اکنون به این مقررات ابتدایی باز می‌گردد. به همین دلیل، مخاطره اصلی عبارت است از نوسان قیمت نفت و اکشتاف معادن جدید. و این، بطور مستقیم در خود ارز منعکس خواهد شد».
ولادیمیر تسگایف (VLADIMIR TSEGOEV)
آلکسی کودوبین (ALEXEY KUDOBIN )
مترجم: ا. م. شیری
۸ خرداد ۱٣۹۷
مأخذ:
